KEET GAAN WEER OP BARTH IN:

Toe die klasse vir 1949 sluit moes professor Keet die woord voer. Hierdie keer het hy die verkiesingsleer van Barh as tema gekies. Sy rede is in drie opeenvolgende uitgawes van Die Kerkbode gepubliseer.

Daar is reeds in die redaksiekolom van die Desember 1949 uitgawe van Die

Kerbode deur dr. M.J. van der Westhuizen na hierdie voordrag verwys. Hy som dit

kortliks op en kom tot die volgende gevolgtrekking: “Dit was ‘n deeglik uitgewerkte rede oor ‘n diepsinnige onderwerp. Die hoogleraar het allesins,” doen hy verslag, “daarin geslaag om sy gehoor ‘n duidelike beeld te gee van die beskouinge van

338 _{Sien Deo Gloria November 1950, 31-35.} 339 _{Dies, 35.}

hierdie veelbesproke teoloog oor die onderhawige leerstuk en sodoende die aandag van die aanwesiges behou.”340

“Een-en-twintig jaar gelede het ek die voorreg gehad om by die afsluiting van ons studiejaar die aandag te vestig op die oplewing van die teologie in Duitsland, waar teenoor die heersende moderne beskouinge wat die godsdienstige ervaring as grondslag en stof van die teologiese kennis gestel het, ‘n nuwe, frisse lug die teologiese wêreld deurwaai het, ‘n beweging wat veral met die naam van Karl Barth verbonde was en die teologie weer sy regmatige plek as teologie van die Woord wou laat inneem.”341 _{So begin Keet. Hy is daarvan bewus dat daar} intussen “verskillende reaksies teenoor die nuwe beweging ontstaan”342 _het, “sommige daarvóór en ander daartéén.”343

“Intussen gaan Barth self voort om sy eie weg te bewandel, het hy in meer as een opsig reeds sy beskouinge gewysig en erken hy ook ruiterlik dat hy homself nog steeds moet korrigeer. Wat egter sy uitgangspunt betref, bly hy getrou aan die beginsel waarvan hy uitgegaan het – hy wil geen ander teologie beoefen as dié wat op die Woord van God, d.w.s. op die Heilige Skrif gegrond is nie.”344 _{Keet is} bekend met Barth se Kirchliche Dogmatik en meen dat dit nie alleen getuig “van die grootste geleerdheid nie, maar ook van diep geestelike insig en selfstandige frisse denkkrag.”345 _{Hy bly daarvan oortuig dat Barth voortgaan “in die lyn van die} Gereformeerde tradisie.”346

Keet wil graag sy hoorders aan die hand van Barth se predestinasieleer daarop wys dat Barth “ons iets kan leer.”347 _{Hy spreek aan die begin van sy toespraak die} hoop uit dat hy “die nuuskierigheid in so ‘n mate sal prikkel dat”348 _{sy “hoorders self}

340 _{Die Kerkbode 14 Desember 1949, 1075.} 341 _{Die Kerkbode 28 Desember 1949, 1174.} 342 _Dies. 343 _Dies. 344 _Dies. 345 _Dies. 346 _Dies. 347 _Dies. 348 _Dies.

sy Dogmatik ter hand sal neem.”349 _{Hy voorspel dat “as hulle dit eenmaal gedoen} het, hulle dit nie maklik weer sal neerlê nie.”350

Aan die hand van die Dordtse Leerreëls gee Keet vervolgens ‘n samevatting van die gereformeerde beskouing van die uitverkiesing. Daarna gee hy ‘n “uiteensetting”351 _{van Barth se uitverkiesingsleer. Ten slotte vind hy dit nodig om} ‘n paar kritiese opmerkings te maak. Hy begin deur met dr. L. van der Zanden te verskil oor die die universele strekking van Barth se uitverkiesingsleer. Van der Zanden skryf in sy boek, Predestinatie – Onze Verkiezing in Christus, dat Barth deur sy uitverkiesingsleer alle mense tot Christene verklaar “want de beslissing is z.i. gevallen in Jezus Christus en ze kan door niemand geannulleerd worden, evenmin als het feit dat allen mensen door God zijn geschapen.”352 _{Keet meen dat} dit “nie ‘n juiste voorstelling van Barth se leer”353 _{is nie. Hy glo dit is omdat Barth} die sterkste klem lê op die uitverkiesing tot diens, dat die indruk gewek word dat hy “die saligheid van almal sonder onderskeid leer.”354

Keet se positiewe waardering vir Barth se uitverkiesingsleer kom die beste na vore in die volgende aanhaling: “Miskien moet dit alles in verband gebring word met die skeppingsleer van Barth wat so radikaal Christosentries opgevat word, dat Christus die Verlosser as beginsel van die skepping gesien word. Hierin gaan hy veel verder as die mees oortuigde infralapsariër. Tog is dit die vraag of ons nie hier met ‘n Skriftuurlike gedagte te doen het nie … Louter wins is dit dat Barth die uitverkiesing so onlosmaaklik met Christus verbind, want hierin beweeg hy hom ongetwyfeld op die lyn van die Gereformeerde tradisie, maar ‘n tradisie wat gedreig het om verlore te gaan.”355

Keet wys ten slotte ook daarop dat “hierdie beklemtoning”356 _{van die uitverkiesing} vir die prediking en die sielsorg “baie vrugbaar”357 _{is. So laat Keet Barth ook op}

349 _Dies. 350 _Dies.

351 _{Die Kerkbode 11 Januarie 1950, 47. Sien ook Die Kerkbode 4 Januarie 1950, 14-17.} 352 _{Die Kerkbode 11 Januarie 1950, 48.}

353 _Dies. 354 _Dies. 355 _Dies. 356 _Dies. 357 _Dies.

die gebied van die pastoraat aan die woord. Oor die algemeen oordeel Keet dus steeds positief oor Barth. Anders as Venter. Ten minste.

Hierdie tendens, of aksentuering by Keet kom ook na vore in die resensies van ter saaklike boeke wat hy vir Die Kerkbode in hierdie tyd hanteer. Dit is veral die werke van Berkouwer in die reeks Dogmatische Studiën wat in hierdie verband van belang is.358 _{Dit is opmerklik dat Keet in al sy resensies, met die uitsondering van} een,359 _{moeite doen om die leser daarop te wys dat Berkouwer rekening hou met} die teologie van Barth. In die laaste boekbespreking, naamlik Berkouwer se De

Verkiezing Gods, spreek Keet sy teleurstelling uit “dat Berkouwer in hierdie

verband nie grondiger ingegaan het op die beskouinge van Barth nie, aangesien sy eie voorstelling soveel van Barth se invloed laat blyk. Daar moet tog erken word,” aldus Keet, ”dat die betekenis van ‘n Hoeksema met sy eienaardige verklaringe, aan wie betreklik groot aandag geskenk word, nie vergelyk kan word by dié van Barth nie, wie se beskouinge slegs in kleiner besonderhede ter sprake kom.”360

Hierbenewens resenseer Keet ook die boek van D.J. de Groot, De Wedergeboorte in April 1953. Hy wys daarop dat De Groot Barth, wat die wedergeboorte aangaan, met Kohlbrugge in verband bring. Alhoewel Keet dit nie heeltemal eens met die skrywer is nie, oordeel hy dat De Groot in sy polemiek teen Barth en Kohlbrugge “uiters billik op(tree).361

In Mei 1954 bespreek Keet die boek van ds. M. P. van Dijk: Existensie en

Genade: Grondgedachten en Samehangen in de Kirchliche Dogmatik van Karl Barth. Keet verwys weer na Van Til wat tot die slotsom gekom het dat Barth “’n

358 _{Sien Die Kerkbode 27 Julie 1949, 213; Die Kerkbode 19 Oktober 1949, 779; Die Kerkbode}

30 November 1949, 1018; Die Kerkbode 25 Oktober 1950, 866; Die Kerkbode 19 September 1951, 595; Die Kerkbode 7 Mei 1952, 937; Die Kerkbode 11 Augustus 1954, 163 en Die Kerkbode 23 Mei 1956, 957.

359 _{Sien Die Kerkbode 30 November 1949, 1018.} 360 _{Die Kerkbode 23 Mei 1956, 957.}

Sien ook Ridderbos. Rondom het Gemeene Gratie-Probleem. Die Kerkbode 22 Maart 1950, 572.

Dijk. Van Eeuwigheid Verkoren. Die Kerkbode Oktober 1952, 678. De Groot. De Wedergeboorte. Die Kerkbode 15 April 1953, 500.

Ridderbos. Compromis – Een historische Studie over Gebod en Werkelijkheid. _Die

Kerkbode 30 November 1955, 833:

361 _{Die Kerkbode 15 April 1953, 500.}

nuwe modernistiese teologie voortdra.”362 _{Alhoewel Van Dijk nie Van Til se} beskouing deel nie, koppel hy op sy beurt weer Barth se teologie aan “die sogenaamde existensie begrip.”363 _{Keet self deel nie Van Dijk se interpretasie van} Barth se teologie nie, maar meen dat “hy ‘n allesins billike en, soveel moontlik, objektiewe weergawe van Barth se gedagtes”364 _{bied. Daarom beveel hy aan dat} “die wat nie die tyd het om ‘n grondige studie van die dogmatiek te maak nie”365 hierdie boek as “handleiding”366 _{kan gebruik.}

Volledigheidshalwe word op ‘n laaste resensie gewys waarin daar ‘n beoordeling van Barth skuil. Met die bespreking van die boek, Calvinisme en Existentie-

Philosophie van J.M. Spier, wys dr. C.C. Nepgen daarop dat Spier tot die

Calvinistiese rigting behoort wat met sy boek die Eksistensiefilosofie afwys. “Waar die Eksistensiewysbegeerte reeds deur Barth en ander geweldige invloed op die teologie uitgeoefen het en nog steeds uitoefen en waar in die ontredderde gemoed van die moderne mens, veral die mens wat van die ou waarhede van die Kerk vervreemd geraak het, hierdie denkrigting in toenemende mate weerklank vind, is dit noodsaaklik dat die Kerk, en by name die Geref. Kerk, ‘n duidelike standpunt sal inneem.”367

Sou die NG Kerk in die jare wat kom tot ‘n vergelyk raak oor Barth en ‘n duidelike standpunt inneem?

5. BARTH, DIE KOUE OORLOG EN DIE TEOLOGIESE REGVERDIGING VAN