Kansen voor gemeenten bij het inzetten van gespreksvoering

Uit de interviews komt naar voren dat gemeenten verschillende kansen ziet voor het inzetten van gespreksvoering bij handhavingszaken. In onderstaande subparagrafen worden de kansen besproken. Subparagraaf 5.2.1 gaat in op het handelen van burgers en gemeenten. De tweede subparagraaf, 5.2.2, gaat in op de relatie tussen burgers en overheid. Subparagraaf 5.2.3 gaat in op de werkelijke problemen van burgers die worden opgelost met gespreksvoering. Paragraaf 5.2 wordt afgesloten met subparagraaf 5.2.4 die ingaat op het voorkomen van het juridisch traject.

5.2.1 Handelen van burgers en gemeenten

Uit de interviews komt naar voren dat het handelen van burgers/bedrijven en gemeenten bepalend is op welke manier de gemeente optreedt en op welke manier gespreksvoering wordt toegepast. In principe zijn de gesprekken die plaatsvinden tussen burgers/bedrijven en gemeenten face-to-face. Dit gebeurt bij de gemeente op kantoor of bij de overtreder thuis. Een alternatief is dat het contact telefonisch plaatsvindt. Respondent 10 van de gemeente Laarbeek geeft aan een telefoon vaak een belemmering is in het contact met elkaar en daarom niet de voorkeur heeft. Dit wordt bevestigd door respondent 9b van de gemeente Zaanstad. Hij geeft aan dat hij liever met burgers om de tafel gaat zitten, omdat de emoties van alle partijen dan zichtbaar zijn. Op die manier komen de pijnpunten ook echt boven tafel. Mochten face-to-face contact en telefonisch contact niet mogelijk zijn, dan wordt door de gemeente per e-mail of middels een brief contact opgenomen met de overtreder. Het is persoonsafhankelijk hoeveel geduld iemand van de gemeente heeft met het contact opnemen middels een gesprek of het direct sturen van een brief. De gemeente kijkt per situatie wat redelijk wordt gevonden en handelt daarnaar.

“En hoeveel geduld iemand daar dan mee heeft, of er een gesprek plaatsvindt en als er een

schuttinkje staat zorgen dat die volgende week weg is, ik kom volgende week weer. Of hij dan direct zegt ik ga dan wel een brief sturen of iemand doet zijn verhaal en hij geeft hem nog een keer en week of twee weken, of na ja afhankelijk van wat op dat moment redelijk gevonden wordt. Dat is heel persoonsafhankelijk hoeveel geduld iemand heeft.” RES 269

Het handelen van de burgers hangt nauw samen met het handelen van de medewerkers. Wanneer medewerkers de tijd nemen om de burgers uit te leggen wat voor overtreding zij hebben begaan en de verdere procedure uitleggen, zorgt dat voor duidelijkheid bij de burgers. De overtreder komt ook in de gelegenheid om zijn/haar verhaal te doen. De gemeenten geven aan dat hier positief op gereageerd wordt. Er wordt begrip gekweekt bij de overtreder en daarnaast voelt hij/zij zich gehoord. De exacte aanpak van ‘het goede gesprek’ verschilt per medewerker van de gemeente. De

medewerker van de gemeente Papendrecht aan dat hij eerst aan de overtreder vertelt wat wel kan en daarna pas wat niet kan. Dit komt prettig over op de overtreder en zorgt ervoor dat de overtreder in actie komt om de overtreding te beëindigen. Dit wordt ook bevestigd door de medewerker van de gemeente Gemert-Bakel. Deze medewerker geeft aan dat ze bijna nooit zegt dat iets niet kan, maar dat het afwijkt en daarover gesproken moet worden. Op deze manier wordt de deur op een kiertje gehouden, waardoor het gesprek zelf makkelijker loopt.

Medewerkers van de gemeenten geven aan dat het aftasten is met wat voor overtreder zij te maken hebben. Door de praktijkervaringen hebben zij geleerd hoe je mensen moet benaderen. De

medewerker van de gemeente Laarbeekgeeft aan dat hij met zijn eigen gevoel een heel eind komt. Ook de medewerker van de gemeente Helmond bevestigt dit in onderstaande citaat:

“We beginnen in eerste instantie met een waarschuwing, die kan mondeling of schriftelijk zijn, waarin je eigenlijk de overtreder nog de mogelijkheid geeft om het vrijwillig zonder procedures te beëindigen. Vaak voel je ook wel aan of daartoe bereidheid is.” RES 1270

Respondent 12 voelt of vanuit de overtreder bereidheid is om het probleem op te lossen. Als deze bereidheid aanwezig is, zal de overtreder meer ruimte krijgen om de overtreding te beëindigen. Is die bereidheid om mee te werken er niet, dan zal de gemeente er korter op zitten en worden eerder bestuursrechtelijke instrumenten of zelfs een gang naar de rechter ingezet.

Naast de praktijkervaringen, levert het volgen van cursussen een bijdrage aan het op de juiste manier benaderen van burgers/bedrijven wanneer zij een overtreding begaan. Meerdere respondenten hebben aangegeven dat zij cursussen op het gebied van communicatie, agressie en/of mediation hebben gevolgd. Deze cursussen zijn aangeboden door de gemeenten. Het is niet bekend of deze cursussen verplicht zijn om te volgen. Bij deze cursussen hebben zij geleerd hoe je mensen moet benaderen in bepaalde situaties. Respondent 8 van de gemeente Papendrecht geeft hierover het volgende aan:

“En daar [cursus] steek je dus heel veel van op, hoe dat je dus met iemand die dus totaal niet wil meewerken om die toch te bewegen om mee te werken. En dat je dus een gesprek gaat ombuigen zeg maar. Van negatief naar iets positiefs.” RES 871

Wanneer medewerkers weten hoe zij in verschillende situaties mensen moeten benaderen, kunnen de medewerkers goede gesprekken voeren en leidt dit tot betere resultaten.

5.2.2 Verbeteren relatie burger en overheid

Gespreksvoering zorgt voor een verbetering van de relatie tussen burger en overheid. Door op de juiste manieren het goede gesprek te voeren worden kansen gecreëerd. Handhaving is een lastig onderwerp geven enkele gemeenten aan. Als de gemeente haar verhaal doet en duidelijk informeert naar de burgers en bedrijven, weten deze partijen ook wat hen te wachten staan. Zij kunnen ook zelf hun verhaal kwijt en voelen zich dan gehoord. Dit zorgt voor het verbeteren of het goed houden van de relatie tussen de gemeenten en burger/bedrijf.

“Ik denk sowieso dat je burgers blijer zijn als het [gespreksvoering] lukt, daar doen we het allemaal voor”, geeft respondent 5 van de gemeente Veenendaal aan.72

Dit wordt ook bevestigd door andere gemeenten. De gemeente is er niet om het de burgers onmogelijk te maken, maar zij wil juist verbindend zijn.

5.2.3 Oplossen werkelijke problemen van burgers

Wanneer een handhavingsverzoek is ingediend spelen vaak onderliggende problemen tussen buren een rol en niet zozeer de overtreding waarvoor het handhavingsverzoek is ingediend. Het inzetten van gespreksvoering in dergelijke casussen biedt voor de gemeenten én burgers kansen. De gemeente legt een dergelijke zaak voor aan een mediator of buurtbemiddelaar. Als beide partijen hiervoor openstaan kunnen de onderliggende problemen door gespreksvoering worden opgelost. Respondent 7 van de gemeente Omgevingsdienst De Vallei geeft hierover aan:

“Maar het is wel zo dat we het liefste zien dat die burenruzie er onder uitgaat, dat dat vuur er onder uitgaat. En je merkt dan dat dat soms wel kan.” RES 773

Gemeenten zien dat mediation en buurtbemiddeling het meest succesvol is in de voorfase, nog voordat een besluit genomen is over een ingediend handhavingsverzoek. In deze fase is namelijk nog de bereidheid van partijen (bijvoorbeeld buren) om naar elkaar te luisteren. Als het gesprek succesvol verloopt, halen burgers er voordeel uit dat de problemen met hun buren zijn opgelost en zij op een 71 Bijlage 5, interview 8.

72 Bijlage 5, interview 5. 73 Bijlage 5, interview 7.

normale manier naast elkaar kunnen leven. De gemeente heeft als voordeel dat zij minder handhavingsverzoeken hoeft op te pakken en dit haar tijd scheelt. Doordat de problemen zijn opgelost met gespreksvoering, wordt het ingediende handhavingsverzoek ingetrokken door de indiener van het verzoek.

5.2.4 Voorkomen juridisch traject

“Dus zoveel mogelijk ook sturen van laat het geen juridisch conflict worden, want dan wordt het gewoon heel vervelend en daar zijn geen winnaars en daar zijn geen verliezers.” RES 8 74

Bovenstaande citaat geeft weer dat het juridisch traject geen winnaars en verliezers kent. Als een overtreding wordt opgelost door gespreksvoering in de eerste fase of tweede fase (zie hoofdstuk 4), wordt voorkomen dat de zaak in het juridisch traject belandt. Uit de interviews komt naar voren dat het vermijden van het juridisch traject zorgt voor kosten- en tijdsbesparing. Respondent 2 van de gemeente Smallingerland zegt hierover het volgende:

“Een handhavingstraject kost tijd, zeker als daar bezwaar op binnenkomt, beroep wordt ingesteld, hoger beroep wordt ingesteld. Dat zijn gewoon erg tijdrovende procedures. Dus als je er in een eerder stadium uitkomt dan bespaart dat tijd.” RES 275

Een meerderheid van de gemeenten bevestigd dat gespreksvoering tijd- en kostenbesparend is. “Als

je naar de rechter moet, nou voordat je tegenwoordig bij de rechtbank bent, dat duurt echt maanden en mediation kun je gewoon soms echt met een paar weken er uit zijn met elkaar”, aldus respondent

9b van de gemeente Zaanstad.76 _{Wel geeft de gemeente Smallingerland aan dat het inzetten van}

mediation ook kan zorgen dat het proces vertraagd wordt en zij als gemeenten soms te lang wacht met de gang naar de rechter. Hier wordt dieper op ingegaan in de volgende paragraaf.

74 Bijlage 5, interview 8. 75 Bijlage 5, interview 2. 76 Bijlage 5, interview 9.

5.3 Beperkingen voor gemeenten bij het inzetten van gespreksvoering