3. Taken in de CJG’s
3.3. Invulling van het takenpakket
In de vorige paragraaf hebben we op basis van het basismodel CJG een takenpakket opgesteld waarbinnen de kerntaken van het CJG in onderdelen zijn uitgeschreven. In de onderstaande paragraaf laten we zien met welke verschillende thema’s deze kerntaken verbonden worden, gezien de verwachtingen ten aanzien van het CJG. Deze verwachtingen worden enerzijds omschreven in de factsheet van het CJG en komen anderzijds voort uit de inventarisatie van vragen, verwachtingen en behoeften van ouders, jeugd en de maatschappij (hoofdstuk 2).
Factsheet CJG
Naast het basismodel wordt in de factsheet over het Centrum voor jeugd een profiel van het CJG geschetst. Dit profiel beschrijft in meer of mindere mate wat men vanuit het landelijke beleid verwacht van het CJG. Wat vaststaat is dat alle ouders, jeugdigen moeten met al hun vragen en problemen omtrent gezondheid, opgroeien en opvoeden bij het CJG terecht kunnen voor een basisaanbod opvoed- en opgroeiondersteuning. Dit aanbod is zowel collectief als individueel en zowel vraaggestuurd als aanbod gestuurd. Het CJG heeft niet alleen een taak richting jeugdigen en ouders, maar ook richting professionals. Voor hen is het CJG een vraagbaak.
Het profiel is als volgt omschreven:
• bundelt lokale functies en taken op gezondheid, opgroeien en opvoeden
• is een fysiek en laagdrempelig inlooppunt
• is in elke gemeente/wijk te vinden onder dezelfde naam
• heeft een positieve uitstraling gericht op preventie en signalering
• biedt echt advies en lichte hulp
• coördineert/schakelt met alle mogelijke voorzieningen op jeugdbeleid, gezondheidszorg en jeugdzorg
• zou mogelijkerwijs, indien nodig, bemoeizorg kunnen arrangeren
• is van en voor een doelgroep van kinderen en jongeren van -9 maanden tot 23 jaar en hun ouders
• is voor alle culturen even laagdrempelig
• is tevens vraagbaak voor professionals
• streeft naar uniforme signalering
• maakt gebruik van de Verwijsindex en Elektronisch Kinddossier.
Uit dit profiel valt op te maken dat enkele onderdelen al worden beschreven in het basismodel (zoals:
bundelt lokale functies en taken, biedt echt advies en lichte hulp, is gericht op preventie en signalering, etc.). Daarnaast zijn er diverse verwachtingen die zich richten op enkele organisatorische kenmerken van het CJG (zoals: het CJG is een fysiek inlooppunt en is in elke gemeente/wijk te vinden onder dezelfde naam, etc.). Tenslotte zijn er echter enkele onderdelen uit het profiel waarmee additionele taken voor het CJG worden geformuleerd die niet direct door het basismodel worden ondervangen:
1. zou mogelijkerwijs, indien nodig, bemoeizorg kunnen arrangeren
2. is van en voor een doelgroep van kinderen en jongeren van -9 maanden tot 23 jaar en hun ouders 3. is voor alle culturen even laagdrempelig
4. is tevens vraagbaak voor professionals
Om volledigheid in taken te geven gaan we hierna kort in op deze verwachtingen en beschrijven welke aanvullende taken daaruit voortvloeien. Aansluitend presenteren we nog enkele taken die niet in de
factsheet zijn benoemd, maar wel voortvloeien uit de inventarisatie van vragen, behoeften en verwachtingen zoals omschreven in hoofdstuk 2. In de beschrijving van deze taken laten we zien op welke wijze zij de taken zoals die zijn beschreven in de 3 taakgebieden aanvullen.
Verwachting 1: “zou mogelijkerwijs, indien nodig, bemoeizorg kunnen arrangeren”.
Uit deze verwachting komt naar voren dat professionals in het CJG indien nodig actief ouders en jeugdigen dienen te benaderen die niet uit eigen beweging komen opdagen of aan hen bemoeizorg48 leveren. Hiermee wordt aangesloten op de beschrijving in hoofdstuk 2 dat er naast vragen, behoeften en verwachtingen vanuit ouders en kinderen er ook vragen, behoeften en verwachtingen zijn te formuleren vanuit de maatschappij. Een maatschappelijke verwachting is dat ouders of jeugdigen waarvan signalen zijn dat er hulp nodig is om een veilige en gezonde ontwikkeling van de jeugdige te waarborgen, maar zelf geen directe hulpvraag formuleren er toch ingegrepen dient te worden.
Gevolgen voor kerntaken:
• Outreachend werken.
• Visie op bemoeizorg formuleren.
• Bemoeizorg leveren
Verwachting 2: “is van en voor een doelgroep van kinderen en jongeren van -9 maanden tot 23 jaar en hun ouders”.
In deze verwachting schuilt de taak voor professionals in het CJG om activiteiten binnen de 3 taakgebieden nader toe te spitsen richting ouders, aan kinderen en aan jongeren. Tevens omvat dit de taak om deze werkzaamheden zowel vorm te geven in het werken met individuele ouders, kinderen of jeugdigen als richting een groep of de gehele populatie van ouders, kinderen of jongeren in het werkgebied.
Tenslotte wordt erop gewezen dat het niet alleen voor de doelgroep dient te zijn maar ook van de doelgroep. Hiermee wordt een taak geformuleerd dat professionals ervoor moeten zorgen dat de doelgroep in de uitvoering van het CJG participeert en er een ontmoetingsplek is om ervaring en kennis over gezondheid, opgroeien en opvoeden uit te wisselen.
Gevolgen voor kerntaken:
• Toespitsing van activiteiten richting ouders en jeugd
• Toespitsing van activiteiten richting individuen en groepen
• Ouders, kinderen en jongeren laten deelnemen en inspraak geven in de uitvoering van taken
• Een ontmoetingsplek voor ouders, kinderen en jongeren organiseren.
Verwachting 3: [voor alle culturen even] laagdrempelig is.
Deze verwachting sluit aan op het merendeel van de bevindingen in de inventarisatie van vragen, behoeften en verwachtingen van jeugdigen en ouders. Om een laagdrempelig karakter van het CJG te kunnen garanderen hebben professionals in de CJG de taak om klantgericht en vraaggericht te werken.
Daarnaast laat de toevoeging “voor alle culturen” zien dat professionals in de CJG de taak hebben om om te gaan met diversiteit. Hierbij dient het woord “culturen” breed te worden opgevat. Dit behelst naast de aandacht en begrip voor andere culturen ook aandacht en begrip voor levensbeschouwelijk, seksespecifiek en/of seksueel diversiteit.
Gevolgen voor kerntaken:
• Klantgericht werken
• Vraaggericht werken (wants en demands van ouders en kinderen naar boven halen).
48 Zie de begrippenlijst voor een uitvoerige omschrijving.
• Aandacht hebben voor diversiteit (breder dan cultuur alleen) Verwachting 4: “is tevens vraagbaak voor professionals
Zoals omschreven in taakgebied 3 dienen professionals binnen de CJG integrale zorg te organiseren.
Om de integrale zorg goed te organiseren en te verbeteren dient men het lokale veld duidelijk te maken wat voor (andere) zorg er allemaal beschikbaar is in de gemeente en wat voor kennis en kunde men binnen het CJG kan vinden. Daarnaast heeft men de taak om de preventieve kracht van deze voorzieningen te versterken en vroegtijdige signalering te bevorderen. Om dit tot stand te brengen dienen professionals in de CJG de deskundigheid van algemene voorzieningen voor jeugdigen, zoals onderwijs, (vrijwilligers- )verenigingen en andere organisaties die veel met jeugdigen te maken hebben te bevorderen.
Gevolgen voor kerntaken:
• Deskundigheidsbevordering en consultatie van professionals in lokale voorzieningen ten aanzien van de mogelijkheden van het CJG.
• Deskundigheidsbevordering ten aanzien van het versterken van de preventieve kracht en signalering door alle professionals, die met jeugdigen werken.
Taken uit een inventarisatie vragen, behoeften en verwachtingen
Naast taken die voortkomen uit de factsheet CJG zijn er ook taken te formuleren uit verwachtingen ten aanzien van de CJG’s die niet in de factsheet zijn opgenomen. Deze verwachtingen worden beschreven in hoofdstuk 2. Om de algemene taakstelling van professionals in het CJG goed te kunnen beschrijven vertalen we ook deze verwachtingen naar gevolgen voor de taken van professionals in het CJG.
Nazorg
Hoewel het jeugdbeleid, en daarmee ook het CJG is ingericht naar een principe van graduele verzwaring dient het CJG ook te zorgen voor de opvang van jeugdigen die uit de geïndiceerde jeugdzorg of justitiële jeugdinrichtingen in het lokale jeugdbeleid komen. Men dient hen te ondersteunen bij de overgang van zware hulpverlening naar zelfstandigheid. Tevens dient het CJG deze jeugdigen in eerste instantie extra te monitoren en verbinding te houden met de eerder betrokken geïndiceerde zorginstanties.
Gevolgen voor kerntaken:
• Actief ondersteunen van jeugdigen die uit geïndiceerde zorg of het justitiële traject komen;
• Verwijzen naar lokale voorzieningen die een bijdrage kunnen leveren aan de verzelfstandiging van de jeugdige;
• Actief monitoren en signaleren van eventuele terugval;
• Netwerk onderhouden met de eerder betrokken (zorg-)instanties.
Echtscheidingssituaties
Het maatschappelijk besef van het risico van echtscheidingen voor het gezond opgroeien van jeugdigen groeit. Het is dan ook een maatschappelijke, als vanuit de overheid, gesteld streven om bij echtscheidingen meer aandacht te besteden aan de rol van het kind hierin. Het ministerie van jeugd en gezin ziet hiervoor een expliciete taak voor het CJG49.
Gevolgen voor kerntaken:
• Informatie en advies bieden ten aanzien van echtscheiding en opvoeden;
49 Geformuleerd in het beleidsprogramma voor het ministerie jeugd en gezin “alle kansen voor alle kinderen” (2007)
• Verwijzen naar gespecialiseerde echtscheidingsbureaus.
Risicogroepen opvangen
Het CJG kan ook de eerste plek zijn, waar ouders en kinderen die zijn getraumatiseerd, zorgmijdend zijn of met psychische problemen en verslavingsproblematiek kampen zich melden of waar ze worden gesignaleerd.
Gevolgen voor kerntaken:
• Signaleren van specifieke risico’s van jeugdigen en ouders
• Informatie en advies bieden ten aanzien van specifieke risicoproblematiek Virtueel CJG
Zoals beschreven in hoofdstuk 2 verwachten veel jeugdigen en ouders dat men ook via het internet informatie en advies van het CJG kan ontvangen. Primair wordt hieronder een website van het lokale CJG verstaan, maar ook is er sprake van advies via chat of e-mail. Hiermee ontstaat in principe een taak voor de professionals in het CJG op het gebied van elektronische hulpverlening, of e-hulp.
Volgens de Stichting E-hulp50 houdt het bieden van e-hulp een additionele taak in voor professionals.
Het verlenen van hulp via internet is anders dan via face-to-face contacten en vereist specifieke competenties.
Gevolgen voor kerntaken:
• Advies en ondersteuning bieden via chat of e-mail;
• Inzet van digitale opvoed- en opgroeiprogamma’s.
Op de volgende pagina is het model van preventieniveaus en kerntaken nader ingevuld op basis van deze verwachtingen.
50 Stichting e-hulp. Zie www.e-hulp.nl
Dekkend aanbod Sluitende keten Signaleren, analyseren en
verwijzen.
Screening en vaccinatie Ondersteuning bij opvoeden, opgroeien, gezondheid en ontwikkeling.
Integrale zorg organiseren.
Universele preventie Monitoren op individueel en populatieniveau
Selectieve preventie Signaleren van problemen en risicogroepen
organiseren inzetten
Geindiceerde preventie Toeleiden naar hulp, doorverwijzen naar
specialistische vormen van ondersteuning
Lichte hulp verlenen (Keten-)samenwerking organiseren
Zorgcoördinatie vaststellen
Verwijzen naar lokale voorzieningen die een
bijdrage kunnen leveren aan de verzelfstandiging van jeugdigen die uit de geïndiceerde zorg of justitiele traject komen
Ondersteunen van jeugdigen die uit geïndiceerde zorg of een justitiële traject komen
Netwerk onderhouden met de eerder betrokken (zorg-) instanties.