In dit hoofdstuk wordt in paragraaf 4.1 een korte omschrijving gegeven over het probleem uit het analyse-onderzoek. In paragraaf 4.2 en 4.3 worden respectievelijk de proces- en producteisen van het ontwerp in kaart gebracht. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een beschrijving over de uitvoering van het ontwerp in paragraaf 4.4.
4.1 Inleiding
De interventie vloeit voort uit het analyse-onderzoek waarmee enkele problemen in kaart zijn gebracht die zich voordoen bij de tweede jaars Mo-A economie studenten tijdens het uitvoeren van de projectopdracht bij de module MION. Uit het analyse-onderzoek is gebleken dat de voor het project benodigde samenwerkingsvaardigheden bij de tweede jaar Mo-A economie studenten tijdens het project MION slechts gebrekkig in praktijk worden gebracht.
De resultaten van het analyse-onderzoek geven aan dat het slecht gesteld is met de samenwerkingsvaardigheden van de studenten in het MION project, met mogelijk als gevolg dat de leerresultaten matig tot slecht zijn tijdens het projectonderwijs. Deze resultaten laten zien dat de beschroomdheidssituatie als een probleem van pedagogisch-didactische aard gezien kan worden, wat ook de aanleiding is voor de keuze voor deze interventie.
Op grond van deze conclusie is de focus in de interventie om na te gaan of de samenwerkingsvaardigheden (communicatieve – en sociale vaardigheden) bij de studenten ontwikkeld kunnen worden, zodat zij gestimuleerd worden om zich goed voorbereiden op de beroepspraktijk waarin samenwerking een belangrijke plaats inneemt en op andere onderdelen van de studie waar ook dergelijke vaardigheden vereist zijn.
Het ontwikkelen en uitvoeren van een skills lab en het effect daarvan te onderzoeken is gekozen als een methode om dit doel te realiseren. Onder een skills lab wordt verstaan een trainingssituatie waarin specifieke vaardigheden worden getraind.
De volgende vraag is geformuleerd met betrekking tot het ontwerp:
“Is het mogelijk een skills lab te ontwikkelen, waarin tweedejaars Mo-A studenten economie
worden getraind in samenwerkingsvaardigheden, met name communicatieve– en sociale vaardigheden, die van belang zijn voor het project MION?”
4.2 De interventie
Kenmerkend voor ontwerponderzoek is het maken of ontwikkelen van materialen, programma‟s of instructiewerkwijzen ten behoeve van het verkrijgen van inzicht in de praktische uitvoerbaarheid over een bepaald onderwijsprobleem (Van Velzen, 2010), in dit geval het gebrekkig in praktijk brengen van samenwerkingsvaardigheden. Om dit probleem aan te pakken
Master of education Helima Poese 40
is een skills lab ontwikkeld. Het concept is gebaseerd op het driefasenmodel van Marzano en Miedema (2011), uitgevoerd met activerende werkvormen.
Zoals eerder in dit hoofdstuk aangegeven, heeft de interventie betrekking op de tweede jaars economie studenten op het IOL. Het nieuw didactisch concept (figuur 4.1), het product zoals wordt bedoeld, moet leiden tot nieuwe inzichten en verandering in projectonderwijs en de beroepspraktijk.
Figuur 4.1 Interventiemodel
Met mijn interventie wil ik bereiken dat de tweede jaars Mo-A economie studenten nieuwe inzichten verwerven over het projectonderwijs en het project MION, in staat zijn samen te werken tijdens het uitvoeren van groepsopdrachten en communicatieve- en sociale vaardigheden ontwikkelen die ook in andere modules en het beroepspraktijk toegepast kunnen worden.
Het ontwerp (het skills lab) moet voldoen aan eisen die zijn afgeleid uit de theorie en die erop gericht zijn de knelpunten uit het analyse-onderzoek te verhelpen. De interventie heeft zich dan ook gericht op een training van sociale- en communicatieve vaardigheden. Deze training is aangeboden met behulp van verschillende didactische werkvormen, waaronder gevarieerd groepswerk, authentieke opdrachten (contexten geven) en opdrachten waarin de samenwerkingsvaardigheden (communicatieve- en sociale vaardigheden) worden geoefend en toegepast.
Het ontwikkelen en uitvoeren van een skills lab voor het ontwikkelen van samenwerkings-vaardigheden die de communicatieve – en sociale vaardigheden van de studenten bevorderen.
leidt tot Nieuwe inzichten verwerven
over het project MION en het projectonderwijs.
Een goede onderlinge samenwerking in het projectonderwijs (bij het uitvoeren van
groepsopdrachten).
het toepassen van
communicatieve – en sociale vaardigheden in andere modules en de
Master of education Helima Poese 41
Programma van eisen voor het ontwerp van de skills lab
A. Eisen die voortkomen uit de literatuur:
1. het groepswerk moet aansluiten bij de doelen van de opleiding economie;
2. tijdens het uitvoeren van de groepsopdrachten moet het denken van de studenten worden
gestimuleerd door ze in staat te stellen om de betekenis van nieuwe informatie op te bouwen, informatie in schema‟s te organiseren en nieuwe informatie te onthouden (Marzano & Miedema, 2011); het ontwerp hanteert bij het ontwikkelen van vaardigheden het driefasenmodel bij „doen‟ (stappenplan achterhalen, uitproberen en vormgeven van de vaardigheden en automatiseren) (Marzano & Miedema, 2011);
3. het ontwerp leert studenten theoretisch en praktisch onderscheid te maken tussen verschillende doelstellingen binnen het projectonderwijs: cognitieve doelen, vaardigheidsdoelen en sociale doelen;
4. het ontwerp hanteert principes van samenwerkend leren en authentiek leren zoals die in de literatuur beschreven worden:
a. sluiten aan bij “echte” praktijk situaties; b. zone van naaste ontwikkeling;
c. draagt oplossingen aan voor knelpunten die betrekking hebben op directe interactie;
B. Eisen die voortkomen uit het analyse-onderzoek
5. De leerdoelen van het project moeten vooraf helder geformuleerd zijn voor de studenten.
6. Het projectopdracht moet samenwerkingsvaardigheden bij de studenten ontwikkelen zodat ze worden geprikkeld deze ook in andere modules en de beroepspraktijk toe te passen.
4.3 Het product
Het product dat voor de interventie zal worden gebruikt is een skills lab genaamd:
samenwerkingsvaardigheden ontwikkelen voor het projectonderwijs.
De skills lab is door de onderzoeker zelf ontworpen, voortbouwend op het voorstel in voorgaande paragraaf en gericht op het ontwikkelen van samenwerkingsvaardigheden die de samenwerking tijdens het projectmatig werken moeten bevorderen.
Master of education Helima Poese 42
De skills lab is ontworpen met gebruikmaking van de opgedane kennis uit de module “Curriculum Design” die deel uitmaakt van de masteropleiding “Education, Innoveren en Implementeren”.
Beschrijving van het skills lab
Doelgroep : Avond studenten Mo-A economie op het IOL
Niveau : HBO
Doel : het doel van het skills lab is (toekomstige) leraren economie nieuwe inzichten te verwerven over het projectonderwijs, hen in staat te stellen samen te werken en de ontwikkelde samenwerkingsvaardigheden (communicatieve – en sociale) toe te passen in andere modules en de beroepspraktijk.
Einddoel
De studenten kunnen de ontwikkelde samenwerkingsvaardigheden (communicatieve- en sociale vaardigheden) toepassen in het project MION, in andere modules en de beroepspraktijk. Verder hebben de studenten nieuwe inzichten verworven over het projectonderwijs en het project MION.
Aantal studenten: 16 (avond groep B2 combinatie C2)
Deze studenten zijn werkzaam in het bedrijfsleven, geen enkele student uit de groep is al werkzaam in het onderwijs. Ze zijn dagelijks in contact met klanten waarbij zij de opgedane kennis en vaardigheden kunnen toepassen in hun praktijk. Enkele van hen beginnen in het collegejaar 2013-2014 met de stage waarbij zij de opgedane kennis en ontwikkelde vaardigheden kunnen toepassen.
Studiebelasting: acht bijeenkomsten waaronder zes bijeenkomsten variërend van 180 min tot 220
min (van 17 juni tot en met 22 juni 2013), een bijeenkomst op 13 juli van 9.00u tot 17.00u op Fort Nieuw Amsterdam en een bijeenkomst op 24 augustus 2013 van 8.00u tot 19.00u te Blaka Watra.
Leermiddelen voor het skills lab
De moduleomschrijving en hand-outs.
Powerpoints presentaties, multimedia apparaten.
Korte omschrijving interventie
Het uiteindelijke interventie product bestond uit een ontwerp van een skills lab bestaande uit acht bijeenkomsten waarin tijdens elke bijeenkomst een afwisseling plaats vond van activerende didactische werkvormen. Hierdoor waren de studenten actief betrokken en konden ze hun ervaring uit de praktijk gebruiken. Tijdens elke bijeenkomst werd er samengewerkt, werd kennis gedeeld en werden vaardigheden ontwikkeld. Aan het eind van elke bijeenkomst werd
Master of education Helima Poese 43
gereflecteerd op de leermomenten en hebben de studenten elkaar van feedback voorzien (peer learning en peer assessment). De interventie was gericht op het bevorderen van de samenwerking en het ontwikkelen van acht samenwerkingsvaardigheden teweten: actief luisteren, feedback
geven, feedback ontvangen, nakomen van afspraken, maken van een taakverdeling en uitvoeren van deeltaken, assertief gedrag vertonen, bevorderen van de werksfeer en het nemen van verantwoordelijkheid. Deze werden gegroepeerd in communicatieve- en sociale vaardigheden
die van belang zijn voor het projectonderwijs bij de tweede jaar Mo-A economie studenten op het IOL. De dimensies die belangrijk zijn geweest voor dit skills lab zijn onder andere genoemd in Marzano & Miedema (2011). Bij werkvormen zijn zo gekozen dat studenten zelf ontdekkend bezig zijn, met een goede begeleiding werden en de juiste opdrachten. De studenten kregen ook steeds meer de kans om aan het woord te komen, hun eigen mening te geven en zelf aan de slag te gaan.
Afronding van het skills lab
Beoordeling op basis van:
1. aanwezigheid (maximaal 1 verzuim);
2. participatie (learnerreports en eindevaluatie); 3. eindproduct (groepswerk);
4. verbeterpunten na feedback genoteerd en verwerkt.
Indien een student aan genoemde punten voldoet worden besteedde uren op hun uurstaat opgenomen dat meegeteld wordt aan het eindresultaat van het project MION.
4.4 Uitvoering van de interventie
Tijdens de docentenvrije week (periode 17 juni 2013 – 22 juni 2013) vond de uitvoering van de interventie plaats. De studenten hebben dagelijks vanaf 17.00u tot 20.30u geparticipeerd aan de uitvoering van het skills lab. Een overzicht van de bijeenkomsten wanneer deze interventie plaats vond is in tabel 4.1 in bijlage 3, weergeven.
4.5 Verloop van de interventie
Tijdens het skills lab heeft de onderzoeker een logboek bijgehouden om na te gaan wat reflectieve gedachten en het resultaat van het eigen handelen teweeg brengt. Verder heeft zij zowel het proces als het product geëvalueerd. Tijdens het skills lab hadden de studenten in groepsverband diverse opdrachten uitgevoerd die tegelijkertijd betrekking hadden op het product (tassen, coolbags en mokken) van het project MION. Het eindresultaat van de groepswerken werd zichtbaar gemaakt door een groepspresentatie over de leermomenten, het beschilderen van alle tassen en mokken en een verkoopdag te organiseren in de binnenstad van Paramaribo (Spanhoek).
Master of education Helima Poese 44