De forsche wiek, om door de wolk te dringen; Zy schonk aen de opgebloeide jeugd des jaers Den nachtegael, om 't morgenlied te zingen;
Zy schonk 't penseel aen grootsche kunstenaers, Om zielen tot bewondering te dwingen;
En my gaf zy de cither in de hand, Om de eer te melden van het vaderland!
Wie leent myn' geest de wiek der adelaren! Wie leert myn snaer der nachtegalentoon! Wie schenkt myn hand 't penseel der kunstenaren,
Tot eene taek, zoo heerlyk en zoo schoon!
Te vaek ontwyd zyn, Dichtkunst! uwe altaren, En zoo ik mede, onwaerdig muzenzoon, Te stout mogt tot uw heiligdommen naderen, Wyt zulks der drift voor myne aenbeden vaderen!
O vaderland! o Belgie! in den krans Van kostbre peerlen, die in hellen glans Uw' naem omflonkeren als glorielichten,
Blinkt eene, voor wier gloed alle andre zwichten: Ze is als de zon van uwen sterrenkrans, En dus tot haer moet zich de lofzang rigten.
Haer naem klinkt schoon, als die eens grooten mans: Menapië weleer, en Vlaendren thans!
Menapië weleer, o ja, die beemden,
(Schoon zy reeds lang naer paradyzen zweemden,) Die daer, gelyk een zee van golvend graen, In vruchtbren bloei en ryken wasdom staen; Die eeuwen her den opgetogen vreemden,
Gelyk een wonder, met verbazing slaen: Die waren, eer zy hooger licht aenschouwden, Slechts diepe en metelooze, donkre wouden.
En zy, die eens in pracht en weelde, schier Al hare zustren mogten overwinnen,
De steden vol van woeling en getier, Die met een kroon van hooge torentinnen
Daer nu nog pryken, altyd prat en fier, Gelyk het past aen vroeger ryksvorstinnen,
Die rezen op uit wier en waterplas,
Met eeuwgen mist omgord en doodsch moeras.
En daer dat volk, dat uit zoo 'n nest van meeuwen Een Eden wist te scheppen, dat, bezield Door vlyt en handelzucht en moed van leeuwen,
Een' stond de toorts der volksbeschaving hield; Dat slechts door weelde ontaerd, in latere eeuwen Voor de overmagt van andren heeft geknield; -Dat volk sproot uit een' reuzenstam van helden, Zoo woest, maer zoo geducht als hunne velden.
Geducht van wien?... Van Romes wereldmagt! Ja, hy die, van de koele wester stranden
Tot aen den morgengloed der ooster landen, Den volkeren uit Rome keetnen bragt,
-Die CESARweek, als voor een' schrikbren nacht, Uit deze streek met rood bebloede handen,
En 't plekje gronds, dat ons tot wieg verstrekt, Bleef van den klauw des aedlaers onbevlekt.
Zy mogten wel, die schittrende barbaren, Die al te lang des aerdryks geesels waren, Zy mogten wel een' stond, als plonderscharen,
Met zwaerd en vlam zich werpen op het land, En dekken heel de grens met bloed en brand, En brengen jeugd en ouderdom van kant, En rooven 't vee, als hongerige wolven, Vaek hebben ze er hun eigen graf gedolven.
Zy mogten... stil! - wy zyn in 't heilig woud, Gewyd aen WODAN, God der oorlogsdrommen.
De honderdjarige eiken ryzen stout, Zoo wyd men ziet, als levende kolommen
Eens ruimen tempels, door natuer gebouwd, Omhoog, met eene kruin van groene dommen,
De zon heeft nooit door zulk een dak geboord, Waerin de storm soms aeklig wordt gehoord. ...
1842.
De Boekweit.
Den wijze is niets gering.
B
ILDERDIJK. Buitenleven.
Wat een wolk van balsemgeur Heft zich walmend in den hoogen!
Welk een pracht van bloesemkleur Biedt zich overal aen de oogen!
Zyn we in Morgenlandsche lucht, Waer de geur der rype vrucht Onder versche bloeisels wademt?
Zyn we 't welig oord omtrent, Waer de Araeb in zyne tent Ambrozyn en reukwerk ademt?
Zyn we in de eeuwig groene lent', Waer, in Hyblaes zachte streken, Bloem en blaên van honig leken?
Wat een wolk van balsemgeur, Welk een pracht van bloesemkleur!
In Morgenland en zyn wy niet, Waer, onder 't groene suikerriet, De vale schorpioenen kruipen;
Hier ryst geen Hybla, geen Hymet, Maer ook geen wasem, die besmet, Geen boomen, die van giftzap druipen.
Wy zyn in Vlaendrens schoone streek, Waer menig kabbelende beek
Door menig vette weide kronkelt; Waer menig boomgaerd staet en prykt, Met menig soort van ooft verrykt, Dat gloeijend door de blaedren vonkelt.
In Vlaendren, waer het lomrig woud Den gloed des zomerbrands weêrhoudt, En koelte wuift op vruchtbre voren;
-Waer 't breede veld een zee ontvouwt, Een volle zee van golvend koren;
-In Vlaendren, waer de boekweit groeit. Die daer die wolk van balsemgeuren Doet stygen uit haer bloezemkleuren,
Die kiemt en rypt en - altoos bloeit!
De boekweit! de boekweit! o vlugge Sylfieden! Die fladdert en wiegelt in dwarlende vlugt, Gy dartelt voorzeker wel liefst in de lucht, Waer ge over en weder in boekweit kunt vlieden,
Want gy maer alleen zyt zoo lief als die vrucht! Komt, rept uwe wiekjes, o blonde Sylfieden!
En fladdert en wiegelt en dartelt om my;
De toon, dien de lier aen de boekweit wil bieden, Moet even zoo luchtig en zacht zyn als gy!
Hoe overschoon is de aerd' getooid! Hoe ryk ligt haer gewaed ontplooid! De velden, breed en uitgestrekt, Staen in hunn' zomerdos gedekt: Een prachtig kleed van bont fluweel. En 't oog, waerheen 't zich wende of keer', Poost zacht als op een glansend meer Van geel en groen en groen en geel!
Van zulk een meer staen ginds, als duinen, De heuvlen met hun bladerkruinen, En groeten dus de lage dalen, Met de orgelstem der nachtegalen: ‘Al schutten we u voor 't buldrend weder, Al zien wy ras uw' wasdom sneven, Al staen wy pal en hoog verheven, Toch zien wy goedig op u neder!’
En hooger dan der heuvlen top, Stygt uit het koorn de leeuwrik op, En brengt dus aen den overmoed Van 't woud der dalen wedergroet: ‘Schoon gy op ons met meêly ziet, Daer 't schepslendom in onzen schoot De schatten vindt van 't daeglyksch brood, Benyden wy uw grootheid niet!’
O wouden! laet de velden bloeijen; O velden! laet de wouden groeijen, En wydt uw' geur en uw geluiden Den Heer van schepselen en kruiden; Gy beelden van zyn mild- en kloekheid! Wie toch zou ooit zich durven roemen, Al zyne weldaên op te noemen? Wie telt de bloemen op de boekweit?
En wie telt de byen op al dat gebloemt'? En wie meldt het wonder, dat zy daer verrigten?
De mensch, om vernuft en vermogen beroemd, Wat kan hy by 'tgeen de natuer weet te stichten!
Wat 's pracht van vorstinnen by leliënschoon, En maetklank van snaren by vogelentoon!
Wat 's kleur van 't paneel by den vuerglans, die wiegelt Op 't water, wanneer er de maen zich in spiegelt!
En wat ooit de scheikunst te mengen bestond, Om 't fyne verhemelt' des menschen te streelen,
Om wellust te plengen in d'openen mond, Om vreugde des herten voor laefnis te deelen;
Nog nooit schiep de onmagtige een korrelke graen, Nog nooit deed ze een enkele wyndruif ontstaen; Zy perste nog nooit uit de kelken der bloemen Dat godengeschenk, dat wy honigraet noemen!
Welnu, deze honig, dat manna der aerd, Zoo ryk in het bloeisel der boekweit verborgen,
Wordt dáér door de nyvere byen gegaêrd. Zy streven en zweven van vroeg in den morgen,
En dwalen en dalen in gretige luim,
En domlen en schomlen als homlen door 't ruim, En kruipen en sluipen in kelken en bladen, En vliegen dan heen met haer' buit overladen!
-Dus opent de boekweit, zoo haest als de zon Den tengeren knop op haer' stam doet ontbloeijen,
Totdat zy verdort, eene levende bron, Waer kostbare beken van honig uit vloeijen!
En als men op d' akker geen garven meer telt, Blyft zy nog de lust en 't sieraed van het veld; Kleedt zy nog de beemden in lachende kleuren, Volt zy nog den omtrek met smeltende geuren!
Maer wat daevrend gerucht Wedergalmt in de lucht? 't Is een dreunend geklank Van geroep en gezang, En een ploffend geklop Leidt de juichstemmen op. Wordt een veldfeest gevierd Door de schaer, die zoo tiert, En op tripplende maet Dus den akkergrond slaet? Neen, de landman is thans Noch aen feest noch aen dans, Maer aen arbeid en zweet,
Die hy zingend vergeet. Zyn geliefkoosde vrucht, Die den regenvloed ducht, Ligt gemaeid op den grond, En nu moet zy terstond Op het zeildoek getorscht, En met vlegels gedorscht, Om in zakken vol graen Van den akker te gaen. O! het werk is de vreugd Van de heilige deugd! En vandaer dat gerucht, Dat weêrgalmt in de lucht, En dat dreunend geklank Van geroep en gezang, By de klepprende maet, Die de dorschvlegel slaet. 't Is de zoon van het veld, Die de zegeprael meldt Van zyn nyvere hand Op 't weêrspannige land; 't Is de schat der natuer, Dien hy bergt in de schuer!
-Dan, de zomer is geweken, En de winter, aengesneld Uit de kille noorder streken,
Heerscht alleen op 't barre veld. Waer huist thans de gulle vreugde, Die den veldeling verheugde
In het schoone jaergety? Pleegde men ooit feestvermaken Onder gindsche strooijen daken? Kom, en treed er in met my!
Zie, de mutserd ligt te kraken Aen den breeden, warmen haerd, En 't gezin, met gloênde kaken,
Zit er by en rond geschaerd. Flus was 't aen den disch gezeten, Waer 't een feestgeregt mogt eten,
Daer noch specery noch wyn By behoefde, om alle smerten Te doen vliên uit aller herten;
En wat mogt dit feestmael zyn?
O! wat zou het anders wezen Dan 't aertsvaderlyk gebak, In ons Vlaendren steeds geprezen
Onder 't veldelyke dak? By de kindren der beschaving Kent men zulk geen hertenlaving,
Als de boekweitblom hier biedt, Wen, in de yzren pan gedreven, En tot malsche koek gesteven,
Wen met melk haer overgiet!
Daer mogt ook ten disch verschynen Iets meer kostbaer dan de rest:
't Witte vleesch der vette zwynen, Die men met de boekweit mest, En nu drinkt men er in 't ronde 't Zoetste, dat de honig gonde,
D'echten vaderlandschen most; En men laet in forsche kooren, 't Oude feestlied er by hooren:
‘Ik en vraeg niet wat hy kost!’
En by 't wisslen van de teugen, Hoort ge, in onbedorven tael, Spreuken, die de ziel verheugen,
En zoo menig vreemd verhael. Nu, de huisman groet zyn magen: ‘Vrienden,’ zegt hy, ‘gure vlagen
Meldt de wind, die buiten loeit. Laet ons dat geloei verdooven, Door al jueblend God te loven,
Dat by ons de boekweit groeit!’
1844.
Vrouwenliefde.
De vrouwenliefde is als de waterbronne, Die, hoe de wintervorst in ys haer boeit, By d'eersten warmen strael der lentezonne
Weêr opwelt, en nog klaerder, ryker vloeit.
De vrouwenliefde is als de stam der roozen:
Ofschoon de noorder storm al zyne bloeisels rooft, Heft hy, by 't eerste zachte zefierkozen,
Op nieuw en schooner bloeijend, 't prachtig hoofd.
De vrouwenliefde is trouw als de avondsterre: Schynt zy vergeefs aen 't blauwe firmament Ook duizendmael, zy glimt in rust van verre
Totdat een minnend oog den strael erkent.
Die liefde is als de nachtegael in rouwe:
Zy zingt, ook wen van smert haer boezem hygt. De vrouwenliefde is gansch de ziel der vrouwe,
Die, boven 't graf, onsterflyk opwaerts stygt.