I NTERVIEW G VAN DER P EIJL (A EDES ) – 25-03-2019 Aedes

Aedes is de branchevereniging van de woningcorporaties waarbij meer dan 90% van de woningcorporaties in Nederland is aangesloten. Met ongeveer 70 medewerkers vertegenwoordigd Aedes de woningcorporaties op het moment dat het om wet- en regelgeving gaat. Dit doet Aedes door samen te werken met zowel de overheid als de verschillende woningcorporaties. De afdeling Sectorontwikkeling en -professionalisering stimuleert samen met leden en partners de ontwikkeling, professionalisering en innovatie in de sector, mevr. van der Peijl doet dit op het gebied van inkoop. Aedes speelt officieel geen rol in het proces rondom de discussie of woningcorporaties aanbestedingsplichtig zijn of niet. De betreffende partijen in deze zaak zijn de Europese Commissie en het Ministerie van BZK. Het enigste wat Aedes doet is een adviserende rol aannemen, waarbij wordt uitgelegd waarom woningcorporaties geen aanbestedende dienst zijn en wat de gevolgen voor de woningcorporatiesector kunnen zijn bij een aanbestedingsplicht.

Inkoop binnen de woningcorporatiesector

Binnen de woningcorporatiesector zijn ongeveer 22.000 medewerkers actief, hiervan zijn ongeveer 90 medewerkers aangesloten bij het inkoopnetwerk. De 90, veelal NEVI- of ander inkoop gerelateerd- gecertificeerde, inkopers zijn afkomstig van ongeveer 70 van de in totaal 300 woningcorporaties. Dit wil niet zeggen dat de overige 230 woningcorporaties inkoop niet hebben ingeregeld. Vaak is inkoop niet als losstaande functie ingericht maar valt inkoop onder een andere functie zoals bijvoorbeeld de manager vastgoed of de facility manager. Er zit een groot verschil tussen inkopen en professioneel inkopen en daar is nog winst te behalen voor de woningcorporatiesector.

Hulptools voor woningcorporaties

Aan de hand van verschillende tools voorziet Aedes de woningcorporaties van de nodige kennis op het gebied van inkoop- en contractmanagement om zich hiermee verder te ontwikkelen tot professionele opdrachtgever. De tools worden geschreven in samenwerking met woningcorporaties en dienen zo ingericht te worden dat ze voor iedere woningcorporatie toepasbaar zijn. Zo heeft Aedes een Leidraad aanbesteden, een Leidraad inkoop en een Leidraad contractmanagement en is Aedes momenteel bezig met het schrijven van een Leidraad leveranciersmanagement. De grondbeginselen van het aanbestedingsrecht (objectiviteit, transparantie, non-discriminatie en proportionaliteit) zijn door de gehele Leidraad aanbesteden verweven. Om deze reden heeft de Leidraad aanbesteden veel raakvlakken met het aanbestedingsrecht. Indien de woningcorporaties aanbestedingsplichtig worden gesteld zal de Leidraad aanbesteden komen te vervallen, de Aanbestedingswet 2012 zal daarvoor in de plaats komen. Expertisecentrum PIANOo heeft tevens een mooi stuk voorwerk gedaan wat de woningcorporaties kan helpen. De overige hulptools blijven omdat de Aanbestedingswet 2012 hier geen invulling voor geeft. Buiten de hulptools hebben woningcorporaties zich te houden aan de Woningwet en de governance code waarin verschillende garanties voor goed opdrachtgeverschap en professionaliteit geborgd zitten en volgens verschillende elementen getoetst worden.

Inkoopnetwerk (community)

Aedes heeft een inkoopnetwerk opgericht met inkopers van verschillende woningcorporaties. 125 inkopers maken deel uit van de digitale community waarin zij elkaar om advies kunnen vragen met betrekking tot aanbestedingen of andere vragen op inkoopgebied. De onderlinge kennisdeling tussen de woningcorporaties wordt positief ervaren en regelmatig ingezet. Naast deze hulplijn kunnen de woningcorporaties ook contact opnemen met de schrijvers van de Leidraad aanbesteden van Aedes om advies te vragen over specifieke aanbestedingsvraagstukken.

Visie op (Europees) aanbesteden

Aedes is van mening dat een aanbestedingsplicht de woningcorporatiesector niet ten goede zal doen. De complexe omgeving met huurders, het bestuur, de RvC, gemeenten, provincies, het rijk, eigen belangen en verschillende wetten als de Woningwet, de Asbestwetgeving, het Drinkwaterbesluit, het Bouwbesluit en de Grondwet vormen momenteel al een brei waar woningcorporaties moeilijk doorheen komen. Wanneer er nog meer wetgeving bovenop komt zoals de Aanbestedingswet 2012 dan zal dit het proces niet ten goede doen en zullen de doorlooptijden zeker vergroten.

Gelet op het grote aantal kleine woningcorporaties in Nederland waar inkoop nog niet professioneel is ingericht, verwacht mevr. van der Peijl dat de kleine woningcorporaties elkaar meer gaan opzoeken (inkoopsamenwerkingen). Dit is een aanname gelet op de vergelijkbare situatie bij gemeenten. Het feit dat er een schaarste aan inkopers is en er veel kleine woningcorporaties zijn versterkt deze aanname.

Kansen (Europees) aanbesteden

Aedes ziet niet zo snel kansen die de Aanbestedingswet 2012 met zich meebrengt. Het professionaliseren van inkoop binnen de woningcorporatiesector lijkt ook niet de meest voor de hand liggende kans. De Aanbestedingswet 2012 alsmede de Leidraad aanbesteden zijn niet als enigste op de markt gebracht om het professionele opdrachtgeverschap te stimuleren, hiervoor zijn ook de Woningwet en de governance code in werking getreden.

Risico’s (Europees) aanbesteden

Naast de complexe situatie die de Aanbestedingswet 2012 met zich meebrengt vreest Aedes voor verschillende risico’s. Allereest beschikken de woningcorporatie- en de gehele overheidssector niet over de benodigde capaciteit inkopers wanneer de woningcorporaties ook aanbestedingsplichtig worden. Ook verwacht Aedes een dip in de ontwikkeling van nieuwe huizen bij een aanbestedingsplicht, alle betrokken partijen bij een aanbesteding zullen individueel moeten bekijken wat de Aanbestedingswet 2012 voor hun betekend. Verder zal ziet Aedes de juridisering van het inkoopproces, de langere doorlooptijden en de vermindering van toegang voor MKB-organisaties als een risico. Als laatst vraagt Aedes zich af wat de gevolgen zijn voor de duurzaamheidsopgave in relatie tot innovatief aanbesteden en het clusterverbod.

Waarom is Aedes tegen een aanbestedingsplicht:

1. Woningcorporaties vallen momenteel niet onder de aanbestedingsrichtlijn omdat zij geen publiekrechtelijke instelling zijn.

2. De voornaamste reden van de Europese Commissie om een procedure te starten is de mededinging. Volgens onderzoek van de Europese Commissie beperkt het aantal grensoverschrijdende opdrachten in Nederland zich tot 1%. Er is dus een gering grensoverschrijdend effect: waar de Europese aanbestedingsprocedures complex zijn, blijft het gewenste grensoverschrijdend effect grotendeels uit. In de bouwsector verwacht Aedes, dat door uiteenlopende regelgeving en bouwvoorschriften, dat dit effect nog geringer zal zijn.

3. Participatie MKB: Participatie van het MKB aan Europese aanbestedingsprocedures blijft laag. Zo werd ook vastgesteld in het Landenrapport dat door de Europese Commissie in het kader van het Europees Semester werd opgesteld. Als reden wordt aangegeven dat de procedures in dit soort trajecten nog steeds te ingewikkeld is.

Door onderstaande te ondertekenen bevestigd de respondent het eens te zijn over de inhoud van de gesprekssamenvatting.