A: van twee kanten
“Vergeving heelt de pijn die is geweest. Dat is een conclusie vanuit de systeembenadering”85. De pijn wordt uit de relatie gehaald. Beide personen zijn verantwoordelijk voor de relatie en deze relatie dient in balans te zijn. Bij vergeving wordt rechtgetrokken wat scheef is. (Onderwaater, 2009, p. 57). Beide personen kunnen het initiatief nemen in dit herstel van contact of het aangaan van vergeving.
Hargrave zegt hierover: “In herstel geloven en hierin zelf ook stappen willen zetten en toewijding is
belangrijk. Soms neemt de dader verantwoording en stappen, soms doet het slachtoffer dit: iemand moet de eerste stap zetten; je kunt het elkaar makkelijker maken”86.Het aanbieden van excuus zal
moeten gebeuren. Krasner vindt dan de normale actie dat de boosdoener verantwoordelijkheid neemt voor de daad en de ander beantwoordt. (Krasner, 1995, p. 34). Lange zegt hierover: “Bij aanbieden van excuses ervaart men vaak dat de eigen positie verzwakt. Maar het versterkt juist de eigen positie. Spijt betuigen zal meestal beloond worden, maar ook moet iemand de eigen fouten bekijken”87.Hargrave schrijft: “Als je niet vergeeft, doe je jezelf schade aan. Maar vergeving moet
79
Terry Hargrave, families and forgiveness, pag 176 80
Piet Verhagen in ‘vergeving als opgave’ Ganzevoort, pag 42 81
Paul Meyer, forgiveness, the ultimate miracle, pag 80 82
Gary Chapman, als sorry niet meer helpt, pag 94 83
Nancy Leigh de Moss, forgiveness, pag 31 84 Nancy Leigh de Moss, forgiveness, pag 12 85
Terry Hargrave, families and forgiveness, pag 64 86
Terry Hargrave, forgiving the devil, pag 15
altijd samen met de dader. De dader opzoeken vergt een hoge prijs. Dus belangrijk is om goed te evalueren wat het oplevert en of je stabiel genoeg bent de stap aan te gaan”88. Bij beide personen speelt mee om te bekijken wat de winst is, om het conflict op te lossen.
B: Inzicht in de relatie
De basishouding naar de ander is belangrijk. Volgens Nagy spelen vertrouwen en de ander als subject, als volwaardig persoon zien, hierin mee. Onderwaater zegt dat de verbindende actie, de dialoog dan een belangrijke stap is: In de dialoog vindt bij beide personen zelfafgrenzing en
zelfdefiniëring plaats. Beide kunnen zichzelf beschrijven. Iemand kan zijn eigen behoeften, belangen en eigen positie duidelijk maken t.o.v. de ander. (Onderwaater, 2009, p. 74) “Vergeven kan pas als erover gepraat is”89. De boosdoener zal dus in meer of mindere mate zaken goed moeten maken. Daarnaast zal hij geloofwaardigheid moeten winnen. Het slachtoffer zal zaken moeten kunnen plaatsen. Belangrijk is hierin volgens Hargrave dat het (levens) verhaal van de boosdoener wordt gezien (Hargrave, Families and forgiveness, 1994). Dit narratieve aspect dat voortdurend in beweging is en de beleving van deze verhalen, zijn belangrijk. (E.T.M. Reijmers, 2014, p. 456). Het is hierin essentieel te ontdekken wat de intentie en positieve aspecten van de ander zijn. Veel mensen hebben geprobeerd naar hun beste kunnen dingen te doen, maar maken hierin fouten. (Hargrave, Families and forgiveness, 1994). Er is altijd sprake van twee verhalen: Belangrijk is hierin om door te hebben dat geen van de personen zelf fout is, maar wel dat vaak beide personen zelf fouten hebben gemaakt. Volgens het handboek systeemtherapie is het een doel om disfunctionele gedachten te veranderen en om verklaringen te zoeken voor het gedrag. (E.T.M. Reijmers, 2014, p. 78). Hierin moet gestreefd worden naar openheid. Er dient hierin goed doorgevraagd en geluisterd te worden en bekeken te worden of men de ander goed heeft begrepen. Een vorm van aanpassingsvermogen en goed kunnen reageren op de ander, is belangrijk. Hierin spelen altijd voorkeuren mee. Mensen die vriendelijk of populair zijn, ontvangen doorgaans makkelijker vergeving. Daarnaast kunnen posities meespelen. Nissen schrijft hierover in Trouw over het vergeven van Bouterse: ,,Mensen met
uitstraling krijgen eerder een nieuwe kans en een groot deel van de Surinaamse bevolking heeft veel vertrouwen in Bouterse”90.
C: Het hele proces zien
Per persoon zal het verschillen hoe het proces van komen tot vergeving eruit ziet. Worthington (1998/ pyraid model of forgiveness) beschrijft hierin kernachtig de stappen: De pijn onder ogen zien, begrip tonen aan de boosdoener, altruïstisch willen geven, toewijden te vergeven en vasthouden aan de vergeving. (Ganzevoort, 2003). Hierin zitten belangrijke zaken die aangeven dat er meer nodig is, dan alleen vergeven en hierop terugkomen. In het hele proces heeft de boosdoener een plaats. Dat betekent ook dat patronen in relaties verbroken moeten worden; anders wordt het leed alleen maar versterkt. (Essen, 1997)) De boosdoener zal moet hierin de kans krijgen te laten zien dat hij is
veranderd, maar ook in de hele relatie zullen vaak zaken moeten veranderen. Dat betekent ook een verantwoordelijkheid voor het slachtoffer. Daarnaast speelt de factor ‘tijd’ een grote rol. Herstel kost gewoon tijd. Schreurs zegt:“Het verleden kan lijden aan teveel en aan te weinig herinnering. Het
88
Terry Hargrave, families and forgiveness, pag 65 89
Ruard Ganzevoort, vergeving als opgave, pag 18
verleden moet verwerkt en niet verdrongen worden ”. Vanuit de systeembenadering is dit een belangrijk element. Het is goed gevoelens de ruimte te geven en niet te snel over zaken heen te stappen. Groei en herstel in de relatie is dan mogelijk.