Gezondheid .1 Algemeen

Bewoners en gebruikers van de leefomgeving moeten kunnen wonen, werken en ontspannen in een gezonde leefomgeving. In de Nederlandse wet- en regelgeving wordt het belang van deze ge-zonde leefomgeving steeds meer benadrukt. Met de Nationale Omgevingsvisie geeft het Rijk een langetermijnvisie op de toekomst en de ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland. Hierbij wordt een versterkte samenwerking tussen het fysiek en sociaal domein benadrukt. Een stip op de horizon voor 2050 is dat de leefomgeving in Nederland inwoners verleidt tot een gezonde leefstijl.

De Nationale Omgevingsvisie richt zich op vier prioriteiten. Eén van de vier prioriteiten is om sterke en gezonde steden en regio’s te ontwikkelen. Ook in de toekomstige Omgevingswet is (naast vei-ligheid) gezondheid expliciet vastgelegd. Daarbij gaat het over het nadrukkelijk en op een slimme manier rekening houden met gezondheid bij de inrichting van de leefomgeving. Tot slot is recent de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 naar de Tweede Kamer gestuurd. Eén van de ei-sen waaraan een gemeente in 2024 moet voldoen betreft de fysieke leefomgeving. Concreet be-tekent dit dat gemeenten de gebruiker centraal stellen en bewegen en een gezonde leefstijl stimu-leren. Ook moeten ontmoetingen in de openbare ruimte gemakkelijker worden.

Meer gefocust op luchtvaart stuurt de Rijksoverheid aan op een afname van de negatieve gezond-heidseffecten door de luchtvaart, als voorwaarde voor toekomstige groei van de burgerluchtvaart.

Hierbij gaat het om geluidsbelasting en de uitstoot van schadelijke stoffen voor mens en klimaat.

Alleen door de uitstoot van geluid en schadelijke stoffen te verminderen, kan de burgerluchtvaart groeien (zie ook paragraaf 4.1.3 van deze toelichting). Vliegtuigverkeer kan op verschillende ma-nieren invloed hebben op de kwaliteit van de leefomgeving.

De uitstoot van vliegtuigen kan een effect hebben op de gezondheid. Het geluid van vliegtuigen heeft een effect op de leefomgeving en kan hinder veroorzaken.

5.12.2 Toetsing

In deze paragraaf wordt ingegaan op de ervaren gezondheid door omwonenden en op geluidshin-der, luchtkwaliteit en het beleid van Maastricht Aachen Airport. Dit PIP heeft uitsluitend betrekking op de grondgebonden activiteiten van Maastricht Aachen Airport en ziet niet op de luchtgebonden activiteiten. In deze paragraaf wordt daarom vooral ingegaan op de effecten vanwege het proef-draaien. Voor de luchtgebonden activiteiten wordt een nieuw Luchthavenbesluit voorbereid. Ter voorbereiding van politieke besluitvorming (en daarmee ook ter voorbereiding van het nieuwe Luchthavenbesluit) is door Pieter van Geel advies uitgebracht over de ontwikkeling van de lucht-haven (‘Op zoek naar verbinding, advies ontwikkeling Maastricht Aachen Airport 2012-2030’). In dit advies, en in de doorwerking daarvan richting politieke besluitvorming en voorbereiding van het Luchthavenbesluit, is veel aandacht voor hinderbeleving en gezondheid, waarbij ook hinderas-pecten waar dit PIP niet op ziet, zijn betrokken.

Vliegverkeer en de daarmee samenhangende activiteiten op een luchthaven zijn per definitie een activiteit die hinder veroorzaakt voor de omgeving en daarmee invloed heeft op de gezondheid van omwonenden. In de nieuwe omgevingsvergunning voor milieu en/of in dit PIP kan deze hinder nooit volledig worden weggenomen. Binnen de mogelijkheden van vergunningverlening is wel ge-zocht naar maatregelen om de hinder te beperken tot aanvaardbare waarden, waarbij met name is gestreefd naar het wegnemen van de hoge geluidbelastingen bij een groot aantal woningen in Ulestraten.

Ervaren gezondheid

Het wonen en/of werken nabij een vliegveld kan invloed hebben op de ervaren gezondheid. De volgende figuur presenteert cijfers per regio over goed ervaren gezondheid in 2016 (bron: RIVM, 2016). Dit is het percentage personen van 19 jaar en ouder met antwoordcategorie 'zeer goed' of 'goed' op de vraag naar de algemene gezondheidstoestand. De percentages algemene gezondheid lopen in deze regio uiteen tussen 68% (Sittard-Geleen) en 73% (Schinnen).

Ervaren gezondheid per regio in Zuid-Limburg in 2016 (in percentages) (bron: RIVM, 2016).

Geluid

De volgende figuur geeft de ervaren ernstige geluidshinder door vliegverkeer in 2016 weer (bron:

RIVM, 2016). Daarbij wordt gesproken over ernstige geluidshinder wanneer deelnemers aan de gezondheidsmonitor de hinder door een geluidsbron (in dit geval vliegverkeer) hoger scoorden dan een 8. In Onderbanken is de geluidshinder door vliegverkeer hoog (51%), maar ook in Schinnen, Brunssum, Beek, Meerssen en Eijsden-Margraten wordt meer ernstige geluidshinder door vlieg-verkeer ervaren dan in andere omliggende regio’s.

Ervaren ernstige geluidshinder door vliegverkeer in 2016 (in percentages) (bron: RIVM, 2016).

Het geluid van vliegtuigen heeft een effect op de leefomgeving en kan hinder veroorzaken. Daar-naast kan geluidsoverlast zorgen voor slaapverstoring of een hoge bloeddruk, wat de kans op een hartinfarct vergroot. Proefdraaien van vliegtuigmotoren levert een bijdrage aan deze geluidhinder.

Ten aanzien van het proefdraaien is daarom bezien hoe de hinder in de nieuwe omgevingsvergun-ning voor milieu kan worden beperkt. Belangrijk uitgangspunt van de nieuwe vergunomgevingsvergun-ning is dat de werkafspraak om de preferente proefdraailocatie te bepalen op basis van windrichting wordt ge-formaliseerd. Daarnaast zijn hinderbeperkende maatregelen onderzocht en worden verschillende maatregelen getroffen om het maximale geluidsniveau te beperken. Deels zijn dat maatregelen in het overdrachtsgebied (geluidschermen langs de A2, bekleden van de gevel van de paardenloods), deels zijn dat maatregelen aan de bron, door het aantal proefdraaibeurten in omvang én tijdsduur te beperken. Door het toepassen van deze maatregelen neemt in de beoogde situatie (inclusief maatregelen) het totaal aantal woningen met een geluidsbelasting van meer dan 50 dB(A) af ten opzichte van de huidige vergunning. Het aantal woningen met aanzienlijke geluidhinder vanwege de grondgebonden activiteiten (> 55 dB(A)) neemt zelfs sterk af, van 262 woningen naar 3 wonin-gen.

Luchtkwaliteit

Luchtvaart heeft een negatief effect op de luchtkwaliteit in de leefomgeving. Luchtvervuiling is een onzichtbaar probleem. In de lucht zitten veel verschillende stoffen, waarvan een deel slecht is voor de gezondheid en het milieu. Zo kan blootstelling aan stikstofdioxide (NO2) luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten verergeren en kan fijnstof (PM10 en PM2,5) klachten veroorzaken aan de luchtwegen, longen, hart en bloedvaten. Uit het luchtkwaliteitsonderzoek (zie paragraaf 5.7) volgt dat zowel op de terreingrens van Maastricht Aachen Airport als ter plaatse van omliggende wonin-gen wordt voldaan aan de grenswaarden voor NO2 en PM10/PM2,5 in de Wet milieubeheer.

Voor wat betreft overige luchtverontreinigende componenten waarvoor in de Wet milieubeheer grenswaarden gesteld worden (zoals lood, koolmonoxide, benzeen) zal eveneens geen sprake zijn van overschrijdingen van de grenswaarden. De luchtkwaliteit wordt ten gevolge van de beoogde ontwikkeling beperkt beïnvloed waardoor het effect op gezondheid beperkt zal blijven.

Beleid Luchthaven

Maastricht Aachen Airport heeft sinds 2017 verschillende maatregelen getroffen om de hinder voor de omgeving te verminderen. Een aantal maatregelen waren het gevolg van overleg met om-wonenden, een aantal zijn een eigen initiatief van de luchthaven om zorgvuldig gebruik te bevor-deren. Getroffen maatregelen hadden onder andere te maken met het beperken van lichtoverlast, geluidsoverlast, maar ook met intensivering en verbetering van de communicatie tussen de lucht-haven en omwonenden. De luchtlucht-haven blijft ook naar de toekomst maatregelen treffen voor een duurzame bedrijfsvoering. Deze maatregelen hebben voor een deel ook invloed op het beperken van negatieve gezondheidseffecten of hinder. Zo is er binnen MAA sprake van een toenemende elektrificatie. De inzet van elektrische Ground Power Units en pre-conditioned Air Units betekent dat het APU-gebruik van vliegtuigen wordt beperkt. Daarmee wordt op het D-platform – waar hin-der is vanwege APU-gebruik richting Ulestraten – behoorlijke geluidwinst geboekt. De elektrische GPU’s produceren geen geluid en hebben geen uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. Daar-naast wordt verlichting vervangen door LED en worden afvalstromen geoptimaliseerd. Dit alles draagt bij aan het streven van Maastricht Aachen Airport om in 2030 CO2-neutraal te zijn.

5.13 Rooilijnenbeleid langs A2