Geografische spreiding

Het eerste wat opvalt na de analyse van de data is het aantal artikelen dat over Amsterdam gaat. In NRC Handelsblad is het gemiddelde aandeel over de vier jaren 22,92 procent, in de Volkskrant 22,07 procent. Dit respondeert niet met het aantal lezers of abonnees van NRC Handelsblad. Van alle lezers die de krant bereikt, woont 11,5 procent in de gemeente Amsterdam. Dit cijfer is overigens ook opvallend, aangezien slechts 4,8 procent van de Nederlanders in de gemeente Amsterdam woont. Zie figuur 1 voor het volledige cijferplaatje van de geografische spreiding van artikelen van NRC

31

Figuur 1. Geografische spreiding van NRC-artikelen, NRC-lezersbereik en inwoners van Nederland.

Gebied % artikelen (gem.

‘11/’12 en ‘14/’15)* % bereik (gem. ‘11/’12 en ‘14/’15)* % inwoners (gem. 1-1- 2012 en 1-1-2015)* Noord-Nederland 9,9 7,0 10,1 Oost-Nederland 9,3 14,5 18,8 Zuid-Nederland 17,0 18,3 23,7 Utrecht + Flevoland 10,9 11,8 9,8 Z-H (-R’dam) 14,7 21,5 17,4 N-H (-A’dam) 6,0 10,6 11,5 Rotterdam 9,2 4,8 3,7 Amsterdam 22,9 11,9 4,8

*Door afrondingen zijn de percentages opgeteld niet 100.

Dit onderzoek focust op de veranderingen in de geografische spreiding van het nieuws sinds de verhuizing (zie figuur 2). Hieronder staan de significante veranderingen, die hierna afzonderlijk besproken zullen worden.

 Meer berichten over Amsterdam

 Meer analyses en opiniestukken over Amsterdam, maar minder fotobijschriften

 Minder berichten over Oost-Nederland en Zeeland

Figuur 2. Absoluut en relatief aandeel van gebieden in de berichtgeving van NRC Handelsblad.

Noord Oost Zuid U + F Z-H N-H R’dam A’dam

2011 52 47 97 44 66 25 42 94 2012 40 53 73 52 68 28 45 100 2014 46 30 70 58 51 29 45 120 2015 38 35 81 39 55 25 31 92 Totaal 176 165 321 193 240 107 163 406 ‘11/’12 92 100 170 96 134 53 87 194 ‘14/’15 84 65 151 97 106 54 76 212

32

%* Noord Oost Zuid U + F Z-H N-H R’dam A’dam

2011 11,1% 10,1% 20,8% 9,4% 14,1% 5,4% 9,0% 20,1% 2012 8,7% 11,6% 15,9% 11,3% 14,8% 6,1% 9,8% 21,8% 2014 10,2% 6,7% 15,6% 12,9% 11,4% 6,5% 10,0% 26,7% 2015 9,6% 8,8% 20,5% 9,9% 13,9% 6,3% 7,8% 23,2% Totaal 9,9% 9,3% 18,1% 10,9% 13,6% 6,0% 9,2% 22,9% ‘11/’12 9,9% 10,8% 18,4% 10,4% 14,5% 5,7% 9,4% 21,0% ‘14/’15 9,9% 7,7% 17,9% 11,5% 12,5% 6,4% 8,9% 25,0%

*Door afrondingen zijn de percentages opgeteld niet 100.

Meer berichten over Amsterdam

Het aantal berichten over Amsterdam is na de verhuizing significant gestegen. Voor de verhuizing ging iets minder dan 21 procent van alle geselecteerde artikelen over de hoofdstad, na de verhuizing was dat meer dan 25 procent. Overigens is het percentage berichten over Noord-Holland (minus de gemeente Amsterdam) slechts lichtjes gestegen, van 5,7 naar 6,4 procent, evenals de berichtgeving over het vlakbij gelegen Utrecht en Flevoland, maar niet significant.

Gebeurde simpelweg meer in de hoofdstad? Dat lijkt niet het geval. De Volkskrant laat over dezelfde periode namelijk juist een flinke daling zien van het aantal berichten over Amsterdam, van 23,2 procent in 2011/2012 naar 20,6 procent in 2014/2015. Ook grote gebeurtenissen in Amsterdam lijken gelijk over de twee periodes verspreid. De ‘Amsterdamse zedenzaak’, waarin Robert M. tientallen peuters misbruikte, is wellicht het grootste nieuwsonderwerp dat zich in Amsterdam voltrok van de afgelopen vijf jaar. Hoewel het misbruik in december 2010 aan het licht kwam, was het in 2011 nog goed voor elf berichten en in 2012 negen. In 2012 kreeg de Amsterdamse crimineel Willem Holleeder veel aandacht (negen berichten), evenals in 2014 (negen). In het voorjaar van 2015 vond de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis plaats door studenten en docenten van de

Universiteit van Amsterdam, goed voor twaalf berichten. In alle jaren zijn artikelen over het groeiende aantal toeristen in Amsterdam en bestuurlijke strubbelingen bij Ajax geschreven.

Het lijkt dus alsof de verhuizing debet is aan deze stijging. Maar daarvoor moeten eerst andere factoren uitgesloten worden, zoals de spreiding van inwoners en lezers over Nederland. Het aantal inwoners van Amsterdam is tussen 1 januari 2012 en 1 januari 2015 weliswaar harder gegroeid dan het landelijk gemiddelde (4 procent tegenover 1 procent), maar het percentage Amsterdammers groeide daarmee slechts met 0,14 procent. Te verwaarlozen dus. Bovendien daalde het percentage Amsterdammers van het totale NRC-lezersbereik juist met 0,9 procent.

33

Meer analyses en opiniestukken over Amsterdam, maar minder fotobijschriften

De stijging van het aantal berichten over Amsterdam komt vooral door de stijging van het aantal analyses, achtergronden en reconstructies en door de stijging van het aantal opiniestukken over Amsterdam. Aangezien alleen de artikelen op de nieuwspagina’s zijn geturfd – en niet de opiniepagina’s – vallen onder de opiniestukken alleen columns en commentaren die worden

geschreven door medewerkers van de krant. Van alle columns en commentaren die over een gebied in Nederland gaan, ging ruim 30 procent over Amsterdam in 2011/2012 (17 keer) en 40 procent in 2014/2015 (29 keer). Dit zou kunnen duiden op het feit dat meer NRC-medewerkers een mening vormen over wat er zich in Amsterdam afspeelt, en minder over andere delen van Nederland. Over Rotterdam werd in 2014 en 2015 slechts één keer een column of commentaar geschreven, drie keer vóór de verhuizing. Incidenteel dus.

Ten slotte is het aandeel fotobijschriften over Amsterdam significant gedaald na de verhuizing. Dit aandeel was voor de verhuizing dan ook extreem hoog. In 2011 ging bijna 60 procent van alle fotobijschriften over Amsterdam. In 2011 en 2012 samen is dit 39,3 procent, in 2014 en 2015 19,2 procent. In de Volkskrant is dit aandeel juist gestegen, maar omdat daar het totale aantal

fotobijschriften erg laag ligt, is het niet mogelijk om een betrouwbare vergelijking met het NRC te maken.

Minder berichten over Zuid-Holland, Oost-Nederland en Zeeland

Als het percentage berichten over Amsterdam stijgt, moeten andere gebieden daarop inleveren. De grootste dalers zijn Zuid-Holland, Oost-Nederland en Zeeland, waarvan de laatste twee zeer significant. Hierna worden ze apart besproken.

 Zuid-Holland

Als de stijging van het aantal berichten over Amsterdam door de verhuizing komt, dan is het

waarschijnlijk dat het percentage berichten over Rotterdam is gedaald. Dat is slechts in zeer beperkte mate het geval, van 9,4 naar 9 procent van de berichtgeving, niet significant in ieder geval. Dat kan onder meer komen doordat veel redacteuren in of rond Rotterdam zijn blijven wonen, namelijk vijf van de negentien. Daarnaast werken zij vaak thuis. Hierover meer in het kwalitatieve deel van dit onderzoek. Bovendien is de ‘ingekleurde’ berichtgeving in Rotterdam sterk gestegen, hierover ook later meer. Het aantal berichten over Zuid-Holland is sterker gedaald na de verhuizing, maar ook deze daling is niet significant.

 Oost-Nederland

De daling van het aantal berichten over Oost-Nederland na de verhuizing is wel significant. Het is niet direct duidelijk hoe dit komt, omdat geen grote nieuwsgebeurtenissen hebben plaatsgevonden voor de verhuizing die deze data zouden kunnen hebben vertekend. Wel kan de mogelijke verklaring liggen in

34

de daling van het aantal nieuwsberichten in de krant in het algemeen.

Zowel NRC Handelsblad als de Volkskrant laten tussen 2011/2012 en 2014/2015 een zeer significante daling van het aantal artikelen in het genre ‘nieuwsbericht’ zien. Bij NRC daalt het aandeel nieuwsberichten van 51,6 naar 43,3 procent, bij de Volkskrant van 57,4 naar 49,1 procent. Daartegenover stijgt het aandeel analyses, achtergronden en reconstructies extreem significant in beide kranten: in NRC van 12,7 naar 20,8 procent en in de Volkskrant van 12,5 naar 18,8 procent.

Oost-Nederland zou wel eens onder deze verschuiving van nieuwsberichten naar

achtergrondstukken te lijden kunnen hebben. Van alle artikelen over Oost-Nederland komt het genre ‘nieuwsbericht’ relatief vaak voor, vergeleken met andere gebieden. Bovendien zijn ontzettend weinig analyses geschreven over Oost-Nederland. Daarom zou de algemene verschuiving van nieuws naar achtergrond in de krant nadelig kunnen zijn uitgepakt voor de aanwezigheid van het oosten in de krant.

 Zeeland

De provincie Zeeland neemt een bijzondere positie in dit onderzoek in. In de analyse wordt Zeeland onder ‘Zuid-Nederland’ geschaard, maar Limburg ook en dat ligt aan de andere kant van het land. Tijdens het onderzoek is ervoor gekozen om Zeeland óók apart te coderen – aanvullend op het initiële onderzoek – omdat het vermoeden rees dat door de verhuizing Zeeland minder in het nieuws zou kunnen zijn gekomen. Rotterdam ligt namelijk relatief dichtbij Zeeland; vanuit Amsterdam is het drie uur met de trein.

Het vermoeden bleek te kloppen. Het aantal berichten over Zeeland is met ruim de helft gedaald sinds de verhuizing. Net als bij Oost-Nederland kan dit bijna volledig op het conto van de dalende populariteit van het nieuwsbericht geschreven worden. Het aantal nieuwsberichten over Zeeland is na de verhuizing (2014/2015) zelfs gedecimeerd naar twee. In de Volkskrant is ook sprake van een daling, maar niet significant.