4.3.1 Staphorst een eigen wereld
4.3.1.1 Algemeen
Het landschap van Staphorst is een begrip. Het is een voor Nederland uniek landschap, rijk aan specifieke, gebiedsgebonden cultuurhistorische waarden. Het is een karakteristiek landschap, met een sterk
onderscheidende ruimtelijke identiteit. Derhalve is het landschap van Staphorst aangewezen als Belvedère-gebied. In de Nota Belvedère is het rijksbeleid neergelegd over de relatie tussen cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting. Centrale doelstelling van de nota is dat de cultuurhistorische identiteit sterker richtinggevend wordt voor de inrichting van de ruimte in ons land. In het kader van de Nota Belvedère zijn de cultuurhistorisch meest waardevolle gebieden en steden in Nederland op kaart gezet. Staphorst is één van deze gebieden.
Om de ruimtelijke karakteristiek van Staphorst te kunnen duiden is in “Staphorst een eigen wereld” uitgegaan van verschillende schaalniveaus: het schaalniveau van het landschap (direct grenzend aan het lint); het schaalniveau van de Streek en het schaalniveau van de afzonderlijke boerderijen met hun bijhorende tuin- en erfinrichting. De samenhang van deze schaalniveaus bepaalt het karakteristieke beeld van Staphorst.
4.3.1.2 De 3 schaalniveaus
Het landschap
Karakteristiek voor het Staphorster landschap zijn de elzensingels. In het verleden is de Streek omgeven door deze kleinschalige wereld. In de huidige situatie zijn delen van het landschap veel opener van karakter. Met de ruilverkaveling / landinrichting zijn veel singels opgeruimd, om zo tot grotere percelen te komen. Ten noorden van Staphorst is het singellandschap nog zichtbaar, maar vooral in het gebied tussen de Streek en de snelweg zijn de perceelsrandbeplantingen en de smalle verkaveling beeldbepalend.
De Streek
De Streek is het twaalf kilometer lange lint tussen Lichtmis en Halfweg. Het lint heeft een min of meer recht verloop ter plaatse van Staphorst. Het Rouvener tracé (tussen Dekkersweg en Lichtmis) kent een meer
slingerend verloop. Er is sprake van een grote ruimtelijke continuïteit langs het lint. De Streek kent grotendeels een dichte bebouwingsstructuur van monumentale boerderijen die een sterk architectonisch verwantschap hebben.
Opvallend is de verdraaiing van de perceelsrichting ten opzichte van de weg: in Staphorst staat deze vrijwel haaks op de weg terwijl verder naar het zuiden, in Rouveen, de verkavelingsrichting onder een scherpe hoek staat met de weg. Ook de boerderijen staan hier niet haaks op de weg maar volgen de richting van de percelen.
Het karakteristieke patroon van achter elkaar geplaatste boerderijen, waarbij de richting ten opzichte van de weg vaak een hoek vertoont, is het beeldmerk van Staphorst. Het is het resultaat van een langdurig proces van
BJZ.nu Bestemmingsplannen 22 vererving, opsplitsing en nieuwbouw van boerderijen. Deze bijzondere bebouwingsstructuur moet
gewaarborgd blijven.
De boerderij & erf
Van de boerderijen in de Streek is 70% aangeduid als monument. In totaal staan er 294 rijksmonumenten en 313 gemeentemonumenten in het lint. De typisch Staphorster boerderij is een langgerekt bouwwerk waarbij woonhuis, deel, stal en hooiopslag in elkaars verlengde liggen. De boerderijen dateren uit de 19e en 20e eeuw.
Naast de (vaak monumentale) boerderijen zijn ook de bijgebouwen beeldbepalend voor het Staphorster lint.
Van oudsher gaat het hierbij om eenvoudige, vaak houten bouwwerken.
Het groene karakter van het lint wordt voor een belangrijk deel gedragen door de erfbeplantingen. De maat en de vorm van de erven variëren langs het lint. Waar boerderijen op relatief grote afstand van de weg staan is sprake van een groene en besloten wereld met grote, soms monumentale bomen.
4.3.1.3 Perspectief
Het landschap
Het landschap en de Streek zijn nauw met elkaar verbonden. Op het schaalniveau van het landschap spelen de volgende zaken:
het versterken en verbeteren van de karakteristieke beplantingsstructuur;
het versterken van de recreatieve betekenis;
het leesbaar maken en houden van de geschiedenis van het landschap.
De Streek
De bijzondere bebouwingsstructuur in ‘De Streek’ moet gewaarborgd blijven. Dit betekent echter niet dat er geen ruimte voor nieuwe ontwikkelingen zou zijn. Binnen de Streek wordt, in beperkte mate, ruimte gezien voor het ontwikkelen van nieuwe woningen. Daarmee is niet iedere ‘open’ locatie automatisch een
‘bouwlocatie’. De nieuwbouw dient zich echter nadrukkelijk te voegen binnen het bestaande ensemble.
De boerderij & erf
Ten aanzien van de boerderijen spelen de volgende aspecten:
het verdwijnen van de agrarische functie uit het lint en daarmee het verdwijnen van de belangrijkste functie van de boerderijen en bijgebouwen;
de inrichting van de tuinen en erven rond de boerderijen.
De boerderijen zijn over het algemeen goed beschermd. Voor bijgebouwen geldt dat ze qua omvang en materialisering ondergeschikt zijn aan de boerderij (de hoofdmassa op het erf). Niet alleen de boerderijen zelf maar ook de manier waarop de tuinen en erven zijn ingericht draagt bij aan het karakteristieke beeld van Staphorst.
4.3.1.4 Landschap + lint + boerderij & erf
Het beschermde gezicht geeft veel aandacht aan het lint; de Streek, en dan met name aan de boerderijen als bijzondere elementen. Het beschermde gezicht heeft minder aandacht voor het landschap. Landschap en lint zijn in Staphorst echter onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het lint vormt in feite de ‘versteende’ structuur van het landschap. De relatie tussen lint en landschap is onderbelicht. Juist de versmelting van die twee vormt een wezenlijke karakteristiek van Staphorst. De elzensingels; het doorlopen van de singelbeplanting tot in het lint; de structuur van dwarswegen haaks op het lint; de doorzichten naar het achterland; de ontsluiting van het landschap en de sporen uit het verleden vormen essentiële aspecten van Staphorst.
In afbeelding 4.6. wordt weergegeven op welken wijze de erfinrichting, in relatie tot de ‘versteende’ structuur in de Streek dient plaats te vinden.
BJZ.nu Bestemmingsplannen 23
Afbeelding 4.6: Erfinrichting in de Streek (Bron: Gemeente Staphorst)
4.3.1.5 Toetsing van het initiatief aan “Staphorst een eigen wereld”
Het erf zal op een verantwoorde wijze worden vormgegeven waarbij terdege rekening is gehouden met de historische context van het bebouwingslint en de overgang van het erf naar het landschap. Bij de uitwerking van de planontwikkeling zoals verwoord in hoofdstuk 3 is rekening gehouden met het waardevolle karakter van de Streek. Zowel qua positionering van de bebouwing als het stedenbouwkundige ontwerp
(materialisering, kleurstelling en dergelijke) wordt voldaan aan het beleidsdocument “Staphorst een eigen wereld”.
4.3.2 Woonvisie 2011+
4.3.2.1 Algemeen
De gemeente Staphorst heeft een woonvisie opgesteld voor de periode tot en met 2015, met een doorkijk naar 2020. Deze woonvisie is op 23 september 2011 vastgesteld door de gemeenteraad van Staphorst. De gemeente Staphorst vindt het noodzakelijk een actueel, integraal en goed onderbouwde woonvisie te hebben om zodoende als gemeente de ontwikkelingen op het gebied van wonen te kunnen initiëren en daarnaast de ontwikkelingen van andere partijen te kunnen sturen.
In de Woonvisie heeft de gemeente haar beleid geformuleerd en stelt de gemeente vast wat zij de komende jaren op het gebied van wonen wil bereiken. De Woonvisie is hiermee het instrument voor het lokale woonbeleid: het geeft een kwantitatieve en kwalitatieve inkleuring aan de woningbouwontwikkeling voor de dorpen Staphorst, Rouveen en IJhorst.
Het belangrijkste doel dat de gemeente zich stelt is: het zorgen voor een goed woon- en leefklimaat voor de eigen inwoners. Jarenlang konden er niet voldoende woningen worden gebouwd in Staphorst. Hierdoor moesten inwoners noodgedwongen naar elders verhuizen. De gemeente wil nadrukkelijker de regie voeren op de woningbouwplanning en hiermee dit tij keren.
BJZ.nu Bestemmingsplannen 24 4.3.2.2 Woningbouwprogramma
Om in de lokale woningbehoefte te voorzien wil de gemeente Staphorst in de periode 2015-2019 260 nieuwe woningen bouwen. Bij een dergelijk aantal nieuwe woningen is het mogelijk om te voorkomen dat starters en ouderen noodgedwongen uit Staphort moeten vertrekken.
De gemeente heeft haar woningbouwprogramma per kern uitgewerkt. Voor de kern Staphorst kent de gemeente het volgende woningbouwprogramma:
4.3.2.3 Toetsing van het initiatief aan de Woonvisie 2011+
De ontwikkeling voorziet in de bouw van een dubbele woning op een open plek in het bebouwingslint van ‘De Streek’. Voor het bouwen op open plekken zijn 10 woningbouwcontingenten beschikbaar. De ontwikkeling voldoet aan het woningbouwprogramma zoals opgenomen in de gemeentelijke Woonvisie 2011+ en komt deels tegemoet aan de lokale woningbehoefte van circa 260 woningen in de periode van 2015-2019.
4.3.3 Beleidsnotitie ´Open plekken Staphorst´
4.3.3.1 Algemeen
In de “Beleidsnotitie Open plekken in Staphorst” geeft de gemeente aan welke open plekken en locaties achter de stegen aan De Streek in aanmerking komen voor bebouwing. Uitgangspunt daarbij is dat de nieuwe
bebouwing een versterking moet zijn voor de bebouwingsstructuur.
BJZ.nu Bestemmingsplannen 25 Een ‘open plek’ wordt in de beleidsnotitie als volgt gedefinieerd: locatie vrij van bebouwing c.q.
bebouwingsmogelijkheden en daaraan gelijk te stellen locaties. Op deze locaties mag maximaal 1 (dubbele) woning per aanvraag worden gebouwd.
Bij het uitwerken van de randvoorwaarden is een onderverdeling gemaakt in:
Oude Rijksweg / Gemeenteweg: bebouwing met Staphorster boerderij waarbij aan bebouwing achter aan de steeg extra voorwaarden moeten worden gesteld om de leefbaarheid van de voorliggende percelen te kunnen waarborgen.
Dwarswegen: naast bebouwing met Staphorster boerderij is ook bebouwing van vrijstaande woningen mogelijk.
Het projectgebied is gelegen aan de Luchiesweg. De daar bijbehorende randvoorwaarden worden hieronder kort behandeld.
4.3.3.2 Randvoorwaarden bebouwing dwarswegen (Luchiesweg)
Langs enkele dwarswegen is na 1950 een toename zichtbaar van het aantal burgerwoningen. De nokrichting en de bebouwingsstructuur zijn echter niet geënt op de kavelstructuur, maar gericht op de dwarsweg.
Hierdoor dragen deze burgerwoningen niet bij aan de versterking van het beschermd dorpsgezicht. De
doelstelling van het open plekken beleid is behoud en versterking van karakteristieke bebouwingsstructuur. De nieuwe burgerwoningen dragen niet bij aan een versterking van deze structuur. Zij dienen slechts een belang in het kader van volkshuisvesting. Wanneer aansluiting wordt gezocht bij de kavelstructuur en de doelstelling van het open plekken beleid, is het mogelijk om bij enkele dwarswegen binnen randvoorwaarden woningbouw te realiseren van het Staphorster boerderijtype.
Er is een limitatieve lijst van dwarswegen opgenomen die in principe aanmerking komen voor extra bebouwing. De Luchiesweg (beide zijden) maakt onderdeel uit van de lijst.
Afmetingen van het perceel:
Gelet op de eis dat de woning van het type Staphorster boerderij moet zijn gelden dezelfde eisen met betrekking tot de afmetingen van het perceel.
Afstand tot de weg:
Met betrekking tot de afstand van de weg dient te worden voldaan aan de eisen zoals gesteld in het kader van de Wet Geluidhinder. Middels een akoestisch onderzoek dient te worden aangetoond dat
woningbouw mogelijk is. De woning dient in ieder geval minimaal 5 meter vanuit de rand van de openbare weg gerealiseerd te worden.
De nieuwbouw dient te passen binnen het lint:
De nieuwbouw dient qua positionering op de kavel, hoofdvorm, nokhoogte, goothoogte en gevelinrichting aan te sluiten bij de omliggende bebouwing. Voorwaarden voor nieuwbouw:
Positionering van de nieuwbouw: zichtlijnen naar achteren behouden
Nokrichting in het verlengde van de kavelstructuur
De te realiseren woning dient ontsloten te worden via de dwarsweg (tenzij anders vermeld).
Hieruit volgt tevens dat de baanderdeuren aan de zijde van dwarsweg gerealiseerd moeten worden.
Maatvoering overeenkomstig eisen Staphorster boerderij zoals genoemd in hoofdstuk 3 van deze notitie
De gezamenlijke oppervlakte aan vrijstaande en aangebouwde bijgebouwen dient afgestemd te worden op de inhoudsmaat van de woning. Dit is overeenkomstig de bestemming ‘Wonen-1’
zoals opgenomen in het bestemmingsplan ‘De Streek’. In het bestemmingsplan zijn ook de andere regels met betrekking tot de maatvoering van het bijgebouw opgenomen.
4.3.3.3 Algemene randvoorwaarden
Het aantal te bebouwen locaties is vastgelegd op maximaal 5 per jaar, waarbij de verzoeken in volgorde van binnenkomst worden afgehandeld. Om inzicht te krijgen in de bouwplannen van de initiatiefnemer dient, voorafgaand aan de ruimtelijke procedure, een schetsplan en inrichtingsplan te worden overlegd die inzicht
BJZ.nu Bestemmingsplannen 26 geven in hoe de bebouwing eruit komt te zien en hoe het erf wordt ingericht. Het schetsplan en het
inrichtingsplan zullen aan de beleidsnotitie ´Open plekken Staphorst´ worden getoetst.
4.3.3.4 Toetsing van het initiatief aan de beleidsnotitie “Open plekken Staphorst”
Het voorliggende initiatief is getoetst door de gemeente Staphorst. Gebleken is dat het initiatief goed past binnen het gemeentelijk beleid waaronder het beleid voor de invulling van open plekken in Staphorst. Aan de voorwaarden zoals opgenomen in deze beleidsnotitie wordt voldaan.
4.3.4 Landschapsplan Staphorst
4.3.4.1 Algemeen
Op 28 mei 2011 heeft de gemeenteraad het landschapsplan Staphorst vastgesteld. Het plan is een actualisatie van het landschapsbeleidsplan Staphorst uit 1997. Door diverse ontwikkelingen in de landbouw, woningbouw, industrie, infrastructuur en recreatie, die allen van invloed zijn op het Staphorster buitengebied, was er een nieuwe stimulans nodig. Het landschapsplan is allereerst en vooral een beleidsplan, waarin een visie is neergelegd voor de toekomst van het Staphorster landschap. Deze visie geeft aan welke ontwikkelingen in de diverse landschapstypen en deelgebieden gewenst zijn. Daarnaast biedt het plan bouwstenen voor
ontwikkeling en (her)inrichting in de betreffende landschappen en gebieden.
De gemeentelijke visie op het landschap is gericht op het behoud en ontwikkeling van landschapswaarden. De landbouwsector vervuld een belangrijke rol bij het behoud en beheer van de verschillende landschapstypen in Staphorst. Op hoofdlijnen is deze visie gericht op:
behoud en versterking van de verschillende landschapstypen door beheer en herstel van landschapselementen;
actieve ontwikkeling van een landschappelijk raamwerk in gebieden waar veel ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden;
behoud en versterking van de beeldkwaliteit
Het plangebied is gelegen in de lintbebouwing (beschermd dorpsgezicht) en de overgang naar het dekzandlandschap.
4.3.4.2 Dekzandgebied
Het dekzandgebied kenmerkt zich door een afwisselend landschap van jonge ontginningen. Voor het dekzandgebied geldt dat de kavelstructuur - de ‘waaier’ waarvan alle lijnen uitkomen in de puntlanden – wordt benut als vormgevend principe voor landschapsversterking. In het dekzandgebied gaat het hierbij vooral om wegbeplanting en perceelgrensbeplanting. De verkaveling is het landschappelijke kader bij ruimtelijke ontwikkelingen zoals dorpsuitbreidingen en de eventuele inplaatsing van nieuwe agrarische bedrijven in de primaire landbouwgebieden. Bijzondere deelgebieden zijn de randen van de kern Staphorst, de Leijen (I), de bosrand met eikenrijen bij de Beugelerveldweg (II) en het kleinschalige gebied puntlanden / Hulstlanden (III) Voor de randen van de kern Staphorst wordt gestreefd naar het vormgeven van een heldere en groene overgang van het landschap naar het dorp. De kavelstructuur biedt aanknopingspunten voor groene structuren die de geleidelijke overgang kunnen vormgeven. De overgang wordt vormgegeven door aanleg van nieuwe en versterking van huidige landschapselementen, voordat de stedelijke ontwikkeling plaats gaat vinden.
4.3.4.3 Toetsing van het initiatief aan het ‘Landschapsplan Staphorst’
Zoals eerder genoemd is bij de planvorming een erfinrichtingsplan opgesteld, waarbij voldoende rekening is gehouden met behoud en ontwikkeling van de landschapswaarden. Met de voorgenomen erfinrichting zal het erf goed opgaan in het omliggende landschap en aansluiten op de bestaande bebouwingsstructuur. Gesteld wordt dat de ontwikkeling goed past binnen het gemeentelijk landschapsbeleid zoals verwoord in het Landschapsplan Staphorst.
BJZ.nu Bestemmingsplannen 27 4.3.5 Conclusie toetsing aan het gemeentelijk beleid
Geconcludeerd wordt dat de ontwikkeling in overeenstemming is met het gemeentelijk beleid. Met de uitwerking van de stedenbouwkundige onderbouwing is terdege rekening gehouden met de hiervoor verwoorde gemeentelijke beleidsstukken.
BJZ.nu Bestemmingsplannen 28
H
OOFDSTUK5 M
ILIEU-
EN OMGEVINGSASPECTENArtikel 5.20 van het Bor verklaart voor de inhoud van een besluit als bedoeld in artikel 2.12, eerste lid, sub a, onder 30 Wabo, artikel 3.1.6 van overeenkomstige toepassing. Op grond van artikel 3.1.6 van het Besluit ruimtelijke ordening moet in de ruimtelijke onderbouwing een beschrijving worden opgenomen van de wijze waarop de milieukwaliteitseisen bij het plan zijn betrokken. Daarbij moet rekening gehouden worden met de geldende wet- en regelgeving en met de vastgestelde (boven)gemeentelijke beleidskaders.
In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek naar de milieukundige uitvoerbaarheid beschreven.
Het betreft de thema’s geluid, bodem, luchtkwaliteit, externe veiligheid, milieuzonering, geur, ecologie en archeologie & cultuurhistorie.