Fase 2: Uitwerken van de gedachte, van pilot naar gebiedsplan 1 Aanbevelingen aan agrariërs

In deze fase gaan de betrokkenen ideeën inventariseren die aansluiten op de motivaties tot openstelling die in de eerste fase zijn vastgesteld. Het gaat erom om met elkaar de meest gewenste en aantrekkelijke vormen van openstelling op een rij te krijgen. Dit brainstormen kan gebeuren in 'sectorverband', binnen de agrarische natuurvereniging bijvoorbeeld, of meteen al samen met wandelaars en wellicht ook recreatiesector en overheid. Het is bij het brainstormen van belang om op een creatieve wijze te komen tot ideeën voor openstelling, hierbij nog niet rekening houdend met voorwaarden en restricties. Het gaat erom wat agra- riërs leuk zouden vinden om te doen, hoe ze openstelling zelf het liefste zouden willen realiseren als er geen voorwaarden waren. In het beste geval wordt het beraad ook gevoed met de resultaten van 'veldexperimenten', de ervaringen die worden opgedaan door entho u- siaste pioniers onder de boeren. Ook een excursie naar een enigszins vergelijkbaar gebied dat al wat langer ervaring heeft met openstelling kan zeer nuttig zijn.

5.3.2 Aanbevelingen aan wandelaars

Het is aannemelijk dat de wandelaars al een behoorlijk beeld hebben van de concrete wen- sen die er bestaan ten aanzien van openstelling van landbouwgrond voor de wandelrecreatie. Toch is het goed om in deze fase concreet te maken wat men als wande- laar in het agrarisch gebied wil ervaren, zien, leren en doen. Bovendien kan blijken dat boeren meer hebben te bieden dan wandelaars zich realiseren, bijvoorbeeld zichtbaar ma- ken van agrarisch natuurbeheer in sloten. Vervolgens kan worden nagedacht hoe deze zaken kunnen worden bereikt, en hoe deze gerealiseerd kunnen worden. Wat moeten er

dan voor aanpassingen worden gedaan in het landelijk gebied? Belangrijk is dat boeren en wandelaars komen tot een gemeenschappelijk idee van na te streven routenetwerken geba- seerd op overeenstemming over structurerende principes zoals 'paden over perceelranden langs kreken'.

Wanneer er in deze fase al samen met de agrariërs (en eventueel andere betrokken partijen) wordt gebrainstormd, is het belangrijk om open te staan voor de ideeën van de andere partijen. Pas in de volgende fase worden aan alle ideeën voorwaarden verbonden waardoor zal blijken wat wel en niet haalbaar is.

In een gebied waar al een pilot project loopt, bestaat ook de mogelijkheid dat wan- delaars als het ware met hun voeten stemmen. Met andere woorden, het blijkt of de manier waarop het betreffende 'veldexperiment' gestalte kreeg bij de beoogde gebruikers aanslaat. Wanneer de betreffende boer uit de reacties het gevoel kan putten maatschappelijk te wor- den gewaardeerd dan kan dat ook andere boeren inspireren over openstelling te gaan denken. Anderzijds kunnen negatieve ervaringen, wandelaars die zich niet als gast gedra- gen, fataal zijn om openstelling een bredere basis te geven.

5.3.3 Aanbevelingen aan de overheid

Lokale overheid

Met name de lokale overheid kan nuttig werk doen door als spreekbuis voor 'de gemeen- schap' uiting te geven aan waardering voor openstelling. Anderzijds moet niet te lang worden gewacht met aan te geven waar eventuele grenzen liggen, bijvoorbeeld geen ge- motoriseerd blik in bermen van het buitengebied (dit komt verder naar voren in fase 3).

Het is belangrijk om gevoeligheden rond algemeen belang in deze fase al boven tafel te krijgen en dit met de andere betrokken partijen uit te wisselen. In deze fase wordt ook de basis gelegd voor het realiseren van het financieel-juridisch kader in fase 4.

5.3.4 Aanbevelingen aan de recreatiesector

Voor de recreatiesector geldt wat ook voor de wandelaars en de agrariërs geldt, namelijk dat er in deze fase op een creatieve manier wordt nagedacht over de mogelijke wensen ten aanzien van openstelling. Door de recreatiesector kan in deze fase met name aandacht worden besteed aan het bedenken van mogelijke combinaties die openstelling kunnen rea- liseren. Tevens kan de recreatiesector polsen bij de verblijfsrecreanten wat deze voor wensen en verwachtingen hebben wanneer het gaat om openstelling van landbouwgrond voor recreatief medegebruik. De mogelijke koppelingen van openstelling met agrotoerisme kunnen in deze fase reeds worden uitgedacht.

Boeren en wandelaars kunnen ideeën opdoen door het bezoeken van een pilot, een boer die al experimenteert met het toelaten van wandelaars op zijn grond. Hiervan kan worden geleerd wat de succes- en faalfactoren zijn bij het proces om tot openstelling te komen.

5.3.5 Communicatie en promotie

In deze fase is het van belang om niet alleen verbaal te communiceren maar ook schrifte- lijk ideeën weer te geven. De onderbouwing van verschillende ideeën en ook de eventuele tegengestelde ideeën, zijn dan ook in latere fasen van het proces oproepbaar.

Bij deze fase waarin creativiteit erg belangrijk is, is het met betrekking tot de com- municatie van belang dat deze creativiteit niet wordt geremd door negatieve aanduidingen over elkaars ideeën. Behandel elkaar als gelijkwaardige partners met als gezamenlijk doel: leuke, creatieve en haalbare ideeën aandragen om gezamenlijk tot openstelling van agrari- sche percelen te komen.

In deze fase kunnen ook al ideeën naar voren komen die te maken hebben met de promotie van de wandelpaden. Het is belangrijk om ook deze ideeën op papier te zetten, zodat ze in een latere fase kunnen worden gebruikt bij het samenstellen van een promotie- plan.

5.4 Fase 3: Toewerken naar voorwaarden