Een ander argument dat vaak wordt genoemd als reden om het schaamhaar (deels) te verwijderen is dat het bevorderlijk voor de hygiëne is om het haar weg te halen.186 Hoewel sommige
ondervraagden van mening zijn dat schaamhaar niet vies is zolang het maar regelmatig wordt gewassen, net zoals het hoofdhaar, geeft het merendeel de voorkeur aan een haarloze vagina zodat de genitaliën makkelijker schoongemaakt kunnen worden. Dat het verwijderen van
179 Smelik 2015: 244. 180 Smelik 2015: 240. 181 Smelik 2015: 246.
182 Braun, Tricklebank en Clarke 2013: 485-486.
183 Braun, Tricklebank en Clarke 2013: 483; Herbenick e.a. 2010: 3328. 184 Braun, Tricklebank en Clarke 2013: 485; Tiggemann en Hodgson 2008: 895. 185 Toerien en Wilkinson 2003: 338.
schaamhaar bijdraagt aan een betere hygiëne van de vagina is een groot misverstand.187 Door het
haar weg te halen worden zelfs gezondheidsproblemen gecreëerd waardoor de kans op
bijvoorbeeld infecties juist toeneemt. Waar komt het idee vandaan dat schaamhaar onhygiënisch is?
De gedachte dat schaamhaar onhygiënisch zou zijn houdt nauw verband met de abjecte status van lichaamshaar.188 Het aanwezige schaamhaar is abject omdat het twee soorten grenzen
overschrijdt: de fysieke grens tussen de binnen- en buitenkant van het menselijk lichaam en de cultureel gecreëerde grens tussen mens en dier. Schaamhaar brengt de positie dat het menselijk lichaam door de evolutie heeft verworven in gevaar doordat het te veel refereert aan de beharing van een dier.189 De zichtbaarheid ervan passeert de scheiding tussen het menselijke en dierlijke
territorium met een confrontatie als resultaat. Door de abjecte status wordt het schaamhaar als vies, onzuiver en onrein beschouwd. Een manier om het haar te begrenzen en controle over het haar uit te oefenen is door het te verwijderen. Het schaamhaar blijft door het aan de buitenkant van het lichaam onzichtbaar te maken binnen de grenzen van de binnenkant van het lichaam en verliest hierdoor de walging die het oproept. Op welke manier zichtbaar schaamhaar aan dierlijke kenmerken refereert en hoe deze verwijzing functioneert wordt door een campagnebeeld van de Amerikaanse dierenrechtenorganisatie PeTA uit 1999-2000 geïllustreerd (afb. 27).190
Het campagnebeeld toont het Poolse model Joanna Krupa met een roze slipje aan. Aan de zijkanten van het slipje puilt overdreven veel (nep)haar. In hoofdletters zijn twee teksten op de campagne te lezen: ‘Fur trim: unnatractive’ en ‘Don’t ruin your look with fur trim’. Interessant aan dit campagnebeeld is de woordkeuze in combinatie met het beeld. Het woord ‘fur’ verwijst naar de vacht van dieren en het woord ‘trim’ verwijst naar een handeling waarbij de vacht van een dier wordt bijgewerkt of geplukt. PeTA lijkt met deze tekst te willen zeggen dat het bewerken van een dierlijke vacht onaantrekkelijk is en dat het een negatief effect heeft op het uiterlijk van de mens wanneer hij of zij de dierlijke vacht draagt. In combinatie met het beeld zorgt de tekst ervoor dat er een analogie wordt gecreëerd tussen schaamhaar en fur: de vacht van dieren.191 Het
schaamhaar neemt hier de plek in van de dierlijke vacht. PeTA’s campagne kan op twee manier geïnterpreteerd worden.192 Een eerste interpretatie kan het schaamhaar als overtollig lezen,
waarbij het verwijst naar de onnodige bontranden aan bijvoorbeeld de mouwen en kraag van jassen. Wanneer de campagne op deze manier wordt gelezen dan is schaamhaar een onnodige 187 Labre 2002: 122. 188 Smelik 2015: 240. 189 Kristeva 1982: 12. 190 Walsh 2006: 166. 191 Walsh 2006: 168. 192 Walsh 2006: 168.
toevoeging aan het vrouwelijk lichaam dat er, net zoals het bont aan de jassen, niet hoort te zitten en daarom verwijderd moet worden. Een tweede interpretatie kan het ‘trimmen’, verwijderen, van schaamhaar gelijk stellen aan het verwijderen van de vacht van dieren voor het gebruik van een kledingstuk. Op deze manier wordt het schaamhaar niet als overtollig beschouwd, maar als een natuurlijk gegeven van het vrouwelijk lichaam, net zoals de vacht een natuurlijk onderdeel is van het dier. De associatie die PeTA’s campagne oproept tussen schaamhaar en een dierlijke vacht neutraliseert zowel de natuurlijke aanwezigheid van schaamhaar als het verwijderen ervan.193
Het haar van mensen en dat van dieren mag dan gemeenschappelijke natuurlijke
kenmerken hebben in zowel de manier waarop beiden ogen als voelen, alleen al door het een haar en het ander vacht te noemen wordt er een onderscheidt tussen de twee gemaakt. Hierbij wordt haar als een overblijfsel gezien van de evolutie van dier naar mens.194 Door het woord fur naast
een foto van schaamhaar te plaatsen ontstaat er in gedachten een associatie waarbij de psychische betekenis die het woord vacht oproept een relatie aangaat met het beeld dat van vrouwelijk schaamhaar wordt gegeven. Hierdoor wordt een verband gelegd tussen schaamhaar en dierlijk haar. De PeTA campagne probeert dit verband nog eens extra te benadrukken door de verschijningsvorm van schaamhaar in lengte, dikte en hoeveelheid op de foto overeen te laten komen met dat van dieren. Het gevolg hiervan is dat de psychische betekenis van het woord fur bij het lezen van de tekst op het campagnebeeld nu dezelfde psychische betekenis krijgt als het woord schaamhaar. In principe hoeft dit niet per se problematisch te zijn, ware het niet dat een onderdeel van de abjectie van schaamhaar hierdoor bevestigt lijkt te worden, waardoor de angst en afschuw die het abjecte oproept extra aangezet wordt.