5. HAALBAARHEID VOOR CLB-MEDEWERKERS
5.1 Evaluatie van (het effect van ) de driedaagse vorming
Ter voorbereiding van de toepassing van de ‘Gezondheidscheck’ doorlopen de CLB-medewerkers die deelnemen aan het onderzoek een driedaags vormingsprogramma (gespreid over enkele weken), dat vorm kreeg dankzij een intensieve samenwerking met de verschillende partnerorganisaties en waarin de volgende aspecten aan bod komen (voor details over het programma van de driedaagse vorming zie bijlage 3):
• Duiding bij het onderzoek en het gebruik van de online vragenlijst;
• Training in motiverende gespreksvoering. Aangezien het belangrijk is dat het eventuele vervolggesprek, ongeacht het onderwerp, op dezelfde toon gevoerd wordt dan die van de online vragenlijst, wordt tijdens de vorming veel aandacht besteed aan de motiverende gespreksvoering;
• Thematisch versterken van deelnemers door VAD, Sensoa, Eetexpert, VIGL en CGG.
Om het vormingsaanbod in de toekomst beter te kunnen afstemmen op de noden van de CLB-medewerkers die de ‘Gezondheidscheck’ wensen toe te passen, wordt de tevredenheid over de vorming en het effect van de vorming op het competentiegevoel van de CLB-medewerkers, onderzocht. Daarnaast wordt tijdens het focusgesprek aan de CLB-medewerker zelf ook gevraagd welke noden ze ervaren om hun competentiegevoel te versterken.
KERNPUNTEN VORMING
• De CLB-verpleegkundigen voelen zich competent om de online vragenlijst te duiden voor een klasgroep;
• Het competentiegevoel met betrekking tot de verschillende onderwerpen die aan bod komen in de vorming, stijgt na de vorming voor alle bevraagde onderwerpen en scoort na de vorming voor alle onderwerpen minimaal 3,5 op 5 (1= helemaal niet competent, 5= heel competent);
• De CLB-medewerkers beoordelen 6 maanden na de start van de ‘Gezondheidscheck’ dat de driedaagse vorming veel heeft bijgedragen om de gesprekken met jongeren kwaliteitsvol te kunnen voeren;
• Leerpunten uit de vorming die de CLB-medewerkers toepassen in hun gesprekken met jongeren: meer samenwerken met de jongere en de keuze van de jongere aanvaarden om al dan niet te veranderen of al dan niet advies te wensen, een autonomie- en competentieversterkend gesprek voeren en relevante websites en tools gebruiken.
SUGGESTIESVAN DE CLB-MEDEWERKERS
• De driedaagse vorming biedt veel thema’s aan op korte tijd. CLB-medewerkers willen graag een vervolgsessie. Enerzijds omdat het eenmalige, compacte aanbod herhaling nodig heeft en anderzijds omdat de ervaring met de ‘Gezondheidscheck’ de vorming op een andere manier belicht en andere vragen doet rijzen;
• De CLB-medewerkers suggereren om:
- bijkomend aan de hand van rollenspelen in gesprek te leren gaan over ‘alcohol en drugs’ (net zoals voorzien voor het gesprek over suïcidaliteit);
- meer ondersteuning te voorzien voor het gesprek over mentale gezondheid. Tijdens de vorming is een sessie voorzien over het gesprek rond suïcidaliteit, maar in gesprek gaan met jongeren met een lage score voor mentale gezondheid omvat meer dan enkel in gesprek te kunnen gaan over suïcidaliteit;
- meer zelfstudie te voorzien na de driedaagse vorming om het geleerde te verwerken;
- tijdens de vorming een concrete toelichting te voorzien aan de hand van reële voorbeelden van het proces van de antwoorden van de jongere op basis waarvan een samenvatting wordt gegenereerd en vervolgens de keuze van de onderwerpen die besproken dienen te worden.
A. TEVREDENHEID OVER DE VORMING
In de tevredenheidsbevraging na de 7 deelsessies van de vorming, konden de deelnemers anoniem bij 9 stellingen een score geven op 5 (1= slecht en 5= uitstekend). De gemiddelde score voor de verschillende stellingen varieert in functie van de deelsessie. Zo varieert de gemiddelde score voor ‘inhoudelijk interessant’
van 3,2 tot 4,7; voor ‘inhoud bruikbaar in de praktijk’ van 3,7 tot 4,7; voor ‘duidelijke doelstellingen’ van 3,5 tot 4,7; voor ‘heldere uiteenzetting’ van 3,3 tot 4,7; voor ‘voldoende ruimte voor interactie’ van 3,9 tot 4,8; voor
‘efficiënt gebruik van de tijd’ van 3,6 tot 4,6; voor ‘duidelijk didactisch materiaal’ van 3,9 tot 4,7; voor
‘bereikbaarheid lokaal’ van 3,9 tot 4,6 en voor ‘geschikt lokaal’ van 4,1 tot 4,7.
Zes maanden na de start van de ‘Gezondheidscheck’ werd aan alle 15 aanwezige CLB-medewerkers anoniem gevraagd in welke mate de driedaagse vorming heeft bijgedragen om de gesprekken kwaliteitsvol te kunnen voeren. Ze gaven hiervoor een gemiddelde score van 4,1/5 (1=heel weinig, 5=heel veel).
B. COMPETENTIEGEVOEL CLB-MEDEWERKER
DUIDING VAN DE ‘GEZONDHEIDSCHECK’
In het kader van dit onderzoek geven de CLB-verpleegkundigen een klassikale duiding aan de jongeren over de
‘Gezondheidscheck’. Tien van de 13 CLB-verpleegkundigen scoorden 6 maanden na de start van de
‘Gezondheidscheck’ hun competentiegevoel bij de klassikale duiding (1= helemaal niet competent en 5= zeer competent) en gaven gemiddelde een 4,4 op 5.
Tijdens het focusgesprek geven de deelnemers aan geen noden te hebben om hun competentiegevoel voor dit onderdeel te verhogen.
Sleutelwoord (aantal hits): klas-geen nood (6 hits)
‘Neen, ik heb dat heel positief ervaren.’
GESPREK MET DE JONGERE
Vóór en kort na elk vormingsmoment gaven de deelnemers een score op 5 (1= helemaal niet competent, 5= heel competent) voor hun competentiegevoel bij stellingen die door de lesgevers zijn opgesteld en gelinkt zijn aan de doelstellingen van het vormingsmoment. Het competentiegevoel is voor alle bevraagde onderwerpen (alcohol
en drugs, normale en haperende ontwikkeling van eetgedrag, seksuele ontwikkeling en mentale gezondheid) hoger in de postmeting dan in de nulmeting (zie bijlage 14 voor de stellingen en bijhorende gemiddelde scores) met voor alle onderwerpen een minimale gemiddelde score van 3,5 op 5.
De stellingen die 6 maanden na de start van de ‘Gezondheidscheck’ worden voorgelegd aan de CLB-medewerkers, zijn opgesteld vanuit de mogelijke antwoorden van de jongeren in de online vragenlijst die steeds een aanleiding zijn voor een gesprek. Het zijn andere stellingen dan deze in de nul- en postmeting (zie bijlage 15 voor de stellingen en bijhorende gemiddelde scores). De gemiddelde score voor deze 19 stellingen voor dewelke het thema aan bod komen tijdens de vorming varieert van 3,2 tot 4,8 op 5.
De CLB-artsen geven voor het competentiegevoel omtrent de 6 stellingen waarvoor steeds een gesprek dient te worden aangeboden (menstruatie, ziekte, geneesmiddelen, groei, mishandeling en laag zelfbeeld) die niet aan bod komen tijdens de vorming, een gemiddelde score van 3,5 tot 4,8 op 5.
C. LEERPUNTEN UIT DE VORMING DIE CLB-MEDEWERKERS TOEPASSEN TIJDENS DE INTERVENTIE
De CLB-medewerkers geven tijdens het focusgesprek aan de volgende leerpunten uit de vorming toe te passen tijdens de ‘Gezondheidscheck’:
• De CLB-medewerker werkt tijdens het gesprek samen met de jongere en aanvaardt de keuze van de jongere om al dan niet te veranderen of al dan niet advies te wensen.
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - eigenaarschap jongere gedragsverandering (3)
“En de andere kant is, ja, het is vooral jijzelf die aan je gezondheid kunt werken. Wij kunnen u daarin wel ondersteunen, maar je zal zeker zelf ook een eigen inbreng hebben, he.”
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - eigenaarschap jongere (geen) vraag voor advies (9)
“Het ging zo niet meer uit van het vingertje, het kwam meer van hun uit. Dat maakt dat de drempel lager is om het onderwerp te bespreken, voor hun ook.”
“Terwijl dat nu ga je in op items dat zij aangeven en niet degene dat jij prioritair vindt om te bevragen. Dus, ja, veel meer samenwerking op een volwassen niveau, vind ik.”
“Ik vind dat het een goed gevoel geeft, voor mij, dat het gepermitteerd is om er niet over te praten. Vroeger moest je dan daar tegen ingaan, dat gaf geen goed gevoel bij jezelf want de leerling is eigenlijk geen vragende partij voor een gesprek over iets. Maar dan kon je dat niet zomaar loslaten omdat je dan in het gedacht had, zo van, ik moet dat toch bespreken. En weet je, dat moet niet. Want als je vroeger een gesprek voerde met een puber waarin hij niet geïnteresseerd is, hij kijkt voor zich. Maar je voelde, ik moet dat hier zeggen, want anders heb ik mijn job niet goed gedaan. Dat is voor allebei niet tof, hé.”
• De CLB-medewerker voert een autonomie- en competentieversterkend gesprek
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - autonomie- en competentieversterkend (5)
“Dat je vooral vraagt, wat heb je al gedaan, wat zou je nog kunnen doen om het vanuit hunzelf te laten komen en daarop in te pikken in plaats van zelf te zeggen hoe ze het kunnen doen. Wat dan niet matcht.”
• Tijdens het gesprek voegt de CLB-medewerker in bij de jongere en zijn context
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - veranderingscyclus (4)
“Het feit met die motiverende gespreksvoering, moet je dan ook je vraagstelling aapassen. Maar ik voel me er wel goed bij want ge zoekt echt, is die jongere al bewust van het probleem, wilt die er iets aan doen, maar als hij er nog niet aan toe is, dan kan je proberen om hem te motiveren om er al een keertje over na te denken of er iets over op te zoeken.
Maar dan moet je nog niet zeggen dat die moeten stoppen want die is helemaal nog niet bewust van het probleem.
Dus in dat opzicht was dat eigenlijk makkelijker soms, vond ik om erover te spreken. Je keek … in welke fase van verandering zit die… en wat kan ik doen om hem verder te helpen. Hij is helemaal nog niet waar hij moet zijn, maar goed.”
• De CLB-medewerker hanteert de nieuwe visie omtrent het gewicht
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - mindshift gewicht (2)
“Het thema lengte en gewicht komt het meest aan bod (tijdens het gesprek), vind ik. In die zin vond ik de vorming ook heel goed. Voor mij was het niet volledig nieuw, maar het is eigenlijk wel een totaal andere visie dan vroeger en dat is iets dat beetje per beetje moet groeien. In die vorming over gewicht en eten lag de aandacht heel sterk op motivatie. Ook die nadruk op leefstijl in plaats van het getal, dat vond ik heel goed. In het deel voor de artsen over eetstoornissen was ‘motivatie’ ook heel centraal.”
• De CLB-medewerker maakt gebruik van de geleerde websites en tools
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – leerpunt - websites en tools (5)
“In de feedback wordt naar veel verschillende website verwezen. Ik was daar nog niet van op de hoogte, dat is echt een leerpunt. Ook sommige tools die we leren kennen hebben zijn handig voor het medisch onderzoek, omdat het niet lang duurt.”
D. NODEN VAN DE CLB-MEDEWERKERS EN GESUGGEREERDE VERBETERPUNTEN VOOR DE VORMING
De driedaagse vorming biedt veel thema’s aan op korte tijd. CLB-medewerkers geven aan een vervolgsessie te willen volgen. Enerzijds omdat het eenmalige, compacte aanbod herhaling nodig heeft en anderzijds omdat de ervaring met de ‘Gezondheidscheck’ de vorming op een andere manier belicht en andere vragen doet rijzen.
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – suggestie - vervolg (6)
“Ik vond de driedaagse goed, maar het is maar een keer als je het moet doen, dat je dan met andere vragen komt of dat je dan meer verdieping wilt.”
Meer concreet geeft één van de CLB-medewerkers aan nood te hebben aan meer vorming over het gesprek met de jongere bij een lage score voor welbevinden.
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – suggestie - welbevinden (1)
“De lage score voor welbevinden, dat vond ik het moeilijkste. Wat verwacht die leerling dan van ons?”
De CLB-medewerkers suggereren om in de toekomst:
• Meer rollenspelen te incorporeren in de vorming
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – suggestie - rollenspel (1)
“In die vorming rond suïcide voor artsen en psychologen waren er rollenspelletjes. Dat vond ik heel goed.
We waren met twee, het is niet dat we dat moesten doen voor een hele groep. Misschien dat het me ook zou geholpen hebben om dat zo te doen voor drugs. Niet per se voor alle thema’s, maar voor thema’s die voor mij moeilijker zijn.”
• Meer zelfstudie te voorzien na de driedaagse vorming
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – suggestie - zelfstudie (2)
“Het is wel zo, een keer dat je thuiskomt, het is gelijk mijn collega zegt, je moet zelf is naar die websites kijken. Ik heb dat nog veel te weinig gedaan.”
• Tijdens de vorming de verschillende fases in het proces van de ‘Gezondheidscheck’ te visualiseren aan de hand van een casus
Sleutelwoord (aantal hits): vorming – suggestie – proces visueel illustreren (1)
“Ook wat wel kan helpen, is om het te visualiseren hoe het zal zijn. Met een casus van een leerling, hoe gaat dat zijn. Dat zou helpen. Met de samenvatting en zo. Je krijgt de verschillende delen tijdens de vorming, maar het is dan wel moeilijk om het te integreren in één leerling.”