Enkele gegevens over Ladies’ Magazine

Het eerste nummer van het Amerikaanse vrouwenblad Ladies’ Magazine werd uitgebracht in Boston, in januari 1828. Het was het eerste tijdschrift, onder leiding van een vrouw, dat gekwalificeerd kan worden als succesvol. Het blad bestond namelijk negen jaar, een langer bestaan dan elk ander vrouwentijdschrift tot dan toe. De hoofdredactrice, Sarah Josepha Hale, had een achtergrond als lerares. Ze wilde een tijdschrift uitgegeven dat tot meer diende dan alleen vermaak, zoals tot dan toe de gewoonte was bij Amerikaanse vrouwentijdschriften. Deze eerdere tijdschriften waren gebaseerd op Britse modellen.

Met Ladies’ Magazine legde Hale de focus op onderwijs voor vrouwen, sociale hervorming en Amerikaanse literatuur. In de introductie in het eerste nummer benadrukt ze het nationalistische karakter van het tijdschrift: “It may not be amiss to observe, that the work will be national – be American; and well written communications, whether poems, letters, sketches, tales, or essays, descriptive of American scenery, character, and manners, will be most welcome to its pages.”⁸² Over de noodzaak van onderwijs voor vrouwen zegt Hale in de introductie het volgende:

In this age of innovation, perhaps no experiment will have an influence more important on the character and the happiness of our society, than the granting to females the advantages of a systematic and thorough education. The honor of this triumph, in favor of intellect over long established prejudices, belongs to the men of America.⁸³

Hale benadrukte dat haar tijdschrift niet uitsluitend voor vrouwen was bedoeld. Hoewel meisjes en vrouwen de hoofdzakelijk doelgroep vormen, werden ook mannen uitgenodigd om kennis te nemen van de inhoud.

4.4 De inhoudelijke analyse

Hieronder zijn op dezelfde wijze als in het voorgaande hoofdstuk de resultaten van een domein- en vervolgens een argumentatieanalyse weergegeven. Hierbij worden aan de hand van de resultaten – wederom weergegeven in figuren en tabellen – de bijbehorende

analysevragen beantwoord.

82 Ladies’ Magazine 1 nr.1 (1828): 3. 83 Ladies’ Magazine 1 nr.1 (1828): 1.

4.4.1 Domeinanalyse

Allereerst geef ik antwoord op de vraag: welke domeinen van de leefwereld van vrouwen komen in Ladies’ Magazine aan de orde, en in welke mate? (‘what is/attention’). Te zien in de tabel hieronder is dat de domeinen Persoon zelf en Cultuur het meest voorkomen. Beide zijn in totaal vijftien keer waargenomen (20,2 %). Andere veel voorkomende domeinen zijn

Tabel 8: hoofdpersonen in Penélopé

Opvoeding (13,5 %), Relatie tot partner (10,8 %) en Educatie (9,4 %). De Persoon zelf is bijvoorbeeld het centrale domein in het artikel getiteld Conversation.⁸⁴ Hierin wordt gesproken over de kunst van het converseren. Volgens de auteur van het stuk zijn conversaties een oefening voor de geest, iets waar men veel profijt van kan hebben.

De voorwaarden voor het hebben van een goed gesprek worden genoemd. Zo geldt als vaste regel dat men nooit mag afwijken van de waarheid. Het is daarnaast goed om te praten met mensen uit andere culturen of landen of met mensen die meer kennis hebben dan jijzelf. Het grootste doel van conversaties is namelijk instructie en verbetering.

Ook in het artikel Social Lyceum: the influence of women on society, staat het domein

84Ladies’ Magazine 8 nr.12 (1835): 688-690. Domeinen 1828 1831 1835 Totaal % Nr.1 Nr.2 Nr.5 Nr.6 Nr.11 Nr.12 Vrije tijd 1 1 1,3 Persoon zelf 1 2 4 3 2 3 15 20,2 Opvoeding 2 1 1 2 4 10 13,5

Relatie tot partner 2 1 1 3 1 8 10,8

Relatie tot overige familieleden

2 1 1 4 5,4

Relatie tot overige volwassenen

1 2 3 4

Relatie tot peers 1 1 1,3

Wonen Huishouden Werk/vrijwilligerswerk 1 1 1 1 4 5,4 Educatie 1 1 1 2 2 7 9,4 Gezondheid 1 1 2 2,7 Religie 1 2 3 4 Cultuur 3 4 4 1 3 15 20,2 Anders 1 1 1,3 74 100

Persoon zelf, oftewel de persoonlijke identiteit, centraal.⁸⁵ In dit uitvoerige essay bespreekt de auteur, John A. Bolles, de grote invloed van vrouwen op de maatschappij. Dit doet hij door het bespreken van drie rollen die de vrouw heeft, die van moeder, van jonge vrouw en van echtgenote. Er wordt beargumenteerd dat een gedegen opleiding, vanwege deze grote invloed van vrouwen op de maatschappij, noodzakelijk is. Het domein Cultuur speelt een even grote rol in Ladies’ Magazine. Meestal draait het in de artikelen die hieronder vallen om de Amerikaanse cultuur en het Amerikaanse volk. Goede voorbeelden hiervan zijn de

zogenaamde Sketches of American Character.⁸⁶ Zoals de titel al weergeeft gaat het hierbij om een beschrijving van het ‘Amerikaanse karakter’. Door middel van een verhaal wordt er aandacht besteed aan Amerikaanse waarden en normen. In nummer twee wordt bijvoorbeeld gesproken over boer Williams uit Connecticut. “He was a good man, in the Yankee sense of the term, that is, industrious and thriving, and accounted honest and pious. (…) But there was one foil to his virtues- he was avaricious.”⁸⁷ Net zoals veel andere Amerikanen laat hij zich leiden door de jacht naar geld en hebzucht. Dit brengt hem uiteindelijk geen geluk, alleen ellende. Liefde en hard werken zijn belangrijk in het leven, dit brengt je uiteindelijk het meest, zo blijkt uit het verhaal.

Ook een ingezonden brief in nummer twee van Ladies’ Magazine heeft Cultuur als hoofddomein. De auteur beklaagt zich over de slechte literatuur die de laatste tijd zoveel wordt uitgebracht. Er is een ware ‘schrijfmania’, waarbij allerlei mensen worden

aangetrokken tot de kans op beroemdheid met hun schrijven. De meesten produceren werk dat niet bijdraagt aan de literaire smaak van de Amerikaanse gemeenschap. “The Americans are a moral people (…). There is a responsibility on American writers, of both sexes, which does not rest on those of any other nation.”88

Wat mensen lezen kan veel effect op hun denkwijze en gemoedstoestand hebben. “Even a story (…) may weaken the mental energies of some reader, who is of importance, because a member, and perhaps destined hereafter to become a guardian of our republic.”89

Bepaalde domeinen, als Vrije tijd (1,3 %), Gezondheid (2,7 %) en Religie (4 %) komen slechts incidenteel voor in de geanalyseerde nummers. Vrije tijd komt alleen voor als subdomein in nummer twee van jaargang een. Dit artikel, The Logierian System, bespreekt een bepaalde methode waarmee vrouwen het bespelen van een instrument goed en snel

85 Ladies’ Magazine 4 nr.6 (1831): 256-269. 86 Ladies’ Magazine 1 nr.1 en nr. 2 (1828): 5-16 en 53-65. 87 Ladies’ Magazine 1 nr.2 (1828): 53. 88 Ladies’ Magazine 1 nr.2 (1828): 93. 89 Ibidem, 94.

kunnen aanleren. Relatie tot peers is eenmaal geturfd als subdomein in een verhaal over de keerzijde van koketterie. Het aspect religie komt vaak voor in Ladies’ Magazine, maar eerder als context bij bepaalde artikelen en verhalen in plaats van als centraal onderwerp oftewel domein. Gezondheid komt twee keer voor, een keer als subdomein in een verhaal waarin ziekte een grote rol speelt, en eenmaal in een informatief artikel over ‘animal magnetism’, een behandeling waarmee zieke mensen geholpen kunnen worden.

Figuur 6: frequentie domeinen in Ladies' Magazine

Nadat duidelijk is gemaakt welke domeinen in Ladies’ Magazine een rol spelen en met welke frequentie, wordt er ook voor dit tijdschrift een antwoord gezocht op de vraag: welke soorten personen spelen in Ladies’ Magazine een rol (‘what is/attention’)? De resultaten zijn

hieronder weergegeven: Personen 1828 1831 1835 Totaal % Nr.1 Nr.2 Nr.5 Nr.6 Nr.11 Nr.12 Vrouw (algemeen) 2 1 2 3 4 1 13 20 Hoofdpersoon verhaal (vrouw) 2 1 2 1 6 9,2 Hoofdpersoon verhaal (man) 1 2 1 4 6,1 Partner 1 2 1 4 1 9 13,8 Andere gezinsleden 2 3 1 6 9,2 Andere familieleden 2 2 3 Volwassenen (algemeen) 2 4 1 3 5 3 18 27,7 Persoon zelf Cultuur Opvoeding Relatie tot partner Educatie

Relatie tot overige familieleden

Werk/ vrijwilligerswerk Religie

Relatie tot overige familieleden

Kinderen (algemeen) 1 1 2 3

Bekende personen 1 3 1 5 7,6

65 100

Tabel 9: frequentie personen in Ladies' Magazine

Hieruit blijkt dat de categorie Volwassenen (algemeen) veruit het meest voorkomt (27,7 %). Ook zijn de Vrouw (algemeen) en de Partner veel voorkomende personen in het Amerikaanse vrouwentijdschrift (met respectievelijk 20 en 13,8 %). In tijdschrift nummer twee uit jaargang één en nummer elf uit jaargang acht speelt de categorie Volwassenen (algemeen) de grootste rol.

Dit is bijvoorbeeld het geval in het korte essay Nature and Simplicity.⁹⁰ Hierin wordt gesproken over ouder worden. De auteur beargumenteert dat we als volwassenen moeten proberen om de puurheid en het simpele karakter van kinderen te behouden. Op die manier kan men dichter bij de natuur en dichter bij God blijven. Ook in het artikel Sincerity⁹¹is de categorie Volwassenen (algemeen) de belangrijkste categorie wanneer het gaat om het soort personen waarover geschreven wordt. Het is een moralistisch artikel waarin de noodzaak van oprechtheid in de onderlinge communicatie wordt benadrukt. “How frequently are individuals received with protestations of kindness and regard, which in reality conceal regret for the ill-timed visit, and a wish that it should be shortened!” Met dit soort voorbeelden van de communicatie tussen volwassenen wordt het kwaad van onoprechtheid onderstreept.

De categorie Vrouw (algemeen) komt in een vijfde deel van de geanalyseerde artikelen voor. Onder andere wanneer het gaat over de rol die vrouwen hebben als moeder. In A

Supplement to a plea for children⁹² wordt het belang van een goede opvoeding beschreven en worden hiervoor tips aangeboden. De Partner is in hetzelfde artikel een belangrijk

voorkomend persoon omdat zowel de man als de vrouw/vader en moeder uitdrukkelijk genoemd worden. Zoals in dit voorbeeld: “Education must be more domestic – the mother must have more to do with it, and the father, too, in spite of business, must have more to do with it.”⁹³ Ook in fictieve stukken komt de Partner vaak terug. Bijvoorbeeld in het verhaal getiteld Agnes Montalban; or, the ambitious mother.⁹⁴ Hierin moet Agnes kiezen tussen een – door haar moeder aangewezen – geschikte partner van goede komaf en een man met minder geld, van wie ze houdt.

90 Ladies’ Magazine 1 nr.2 (1831): 66-68. 91 Ladies’ Magazine 8 nr.11 (1835): 606-609. 92 Ladies’ Magazine 8 nr.11 (1835): 597-604. 93 Ibidem, 601. 94 Ladies’ Magazine 8 nr.12 (1835): 674-685.

Weinig voorkomende personen in Ladies’ Magazine zijn Andere familieleden en Kinderen (algemeen) (beide 3 %). De frequentie van alle categorieën personen die een rol spelen in Ladies’ Magazine is hieronder weergegeven in een taartdiagram.

Figuur 7: frequentie personen in Ladies' Magazine

De volgende stap in de domeinanalyse is de beantwoording van de analysevragen die vallen onder Gerbner’s categorie ‘what is important/emphasis’. Zoals ook aangegeven in hoofdstuk drie luidt de eerste vraag: welke domeinen van de leefwereld van vrouwen komen in Ladies’ Magazine naar voren als belangrijk (d.w.z. welke domeinen staan in het blad

centraal)? De tweede vraag is: welke personen uit de leefwereld van vrouwen komen in Ladies’ Magazine naar voren als belangrijk (d.w.z. welke personen staan in het blad centraal)?

In hoofdstuk drie is uitgelegd dat er hierbij dus niet alleen gekeken wordt naar de frequentie, maar naar het belang dat aan de domeinen en personen is toegekend. Het onderscheid tussen centrale domeinen en overige domeinen en hoofdpersonen en overige personen staat centraal. Hierbij is het centrale domein het belangrijkste domein van een tekst oftewel het domein waaraan een tekst is ‘opgehangen’. Onder hoofdpersonen wordt de belangrijkste categorie personen die voorkomt in de tekst gezien. In onderstaande grafiek is het resultaat van de eerste vraag weergegeven:

Volwassenen (algemeen) Vrouw (algemeen) Partner

Hoofdpersoon verhaal (vrouw) Andere gezinsleden

Bekende personen

Hoofdpersoon verhaal (man) Andere familieleden

Centrale Domeinen Frequentie Percentage

Cultuur 11 30,5

Persoon zelf 12 33

Educatie 4 11

Werk 1 2,7

Relatie tot partner 3 8,3

Relatie tot overige volwassenen 2 5.5

Relatie tot overige familieleden 1 2,7

Gezondheid 1 2,7

Anders 1 2,7

36 100

Tabel 10: hoofpersonen in Ladies' Magazine

Figuur 8: centrale domeinen in Ladies' Magazine

De categorieën Persoon zelf (33 %) en Cultuur (30,5 %) zijn de meest voorkomende centrale domeinen, gevolgd door Educatie (11 %).

Hoofdpersonen Frequentie Percentage

Vrouw (algemeen) 9 21,9

Partner 2 4,8

Hoofdpersoon verhaal (man) 4 9,6

Hoofdpersoon verhaal (vrouw) 6 14,6

Volwassenen (algemeen) 15 36,5

Bekende personen 5 12,1

41 100

Tabel 11: hoofpersonen in Ladies' Magazine

Persoon zelf Cultuur Educatie

Figuur 9: hoofpersonen in Ladies' Magazine

Wanneer we kijken naar de hoofdpersonen in Ladies’ Magazine zien we dat Volwassenen (algemeen) (36,5 %), Vrouw (algemeen) (21,9 %) en Hoofdpersoon verhaal (vrouw) (14,6 %) gekenmerkt zijn als de belangrijkste personen in het tijdschrift.

De derde en laatste vraag behorende tot Gerbner’s categorie ‘what is

important/emphasis’ is: welke thema’s komen voor binnen de domeinen? Net als voor Penélopé is er ook voor het Amerikaanse Ladies’ Magazine onderzocht hoe vaak bepaalde thema’s aan de orde worden gesteld. Het antwoord op deze vraag is weergegeven in onderstaande tabel en grafiek:

Thema’s 1828 1831 1835 Totaal % Nr.1 Nr.2 Nr.5 Nr.6 Nr.11 Nr.12 Vrijetijdsbesteding 1 1 1,3 Vrouwelijke disposities/geneigdheden 2 1 1 4 5,3 Religieuze plichten 1 1 1,3 Cognitieve ontwikkeling 1 1 1 2 2 7 9,3 Religieuze ontwikkeling 1 2 1 4 5,3 Zeden en gewoonten 1 1 1 2 5 6,6 Normen en waarden 2 1 1 4 5,3 Karakter(ontwikkeling) 3 2 1 3 3 12 16 Algemeen vrouwbeeld 1 1 1,3 Verliefdheid/liefde 1 1 1 1 4 5,3 Samenleving 1 2 1 1 2 7 9,3 Wetenschap 1 1 1,3 Natuur 1 1 1,3 Volwassenen (algemeen) Vrouw (algemeen)

De dood 1 1 1,3

Huwelijk 2 1 3 1 7 9,3

Opvoeden tot goede partner 1 1 1,3 Schrijverschap 1 1 1 3 4 Amerikaanse volksaard 1 2 3 1 7 9,3 Rijkdom/armoede 1 1 2 2,6 Uiterlijk 1 1 2 75 100

Tabel 12: hoofpersonen in Ladies' Magazine

Figuur 10: frequentie thema's in Ladies' Magazine

Het thema Karakter(ontwikkeling) (16 %) is het grootst, gevolgd door de thema’s Cognitieve ontwikkeling, Samenleving, Huwelijk en Amerikaanse volksaard (allen 9,3 %). Onder

Karakter(ontwikkeling) vallen artikelen die te maken hebben met het vrouwelijk/menselijk karakter en/of met de ontwikkeling van dat karakter. Dit is bijvoorbeeld het geval in de American Sketches, terug te vinden in nummer 1 en nummer 2 van jaargang 1.⁹⁵ Hierin worden door middel van een verhaal goede en slechte karaktereigenschappen besproken. Uit de verhalen wordt duidelijk hoe ‘goede’ Amerikaanse burgers zich beter wel en niet kunnen gedragen en welke karaktereigenschappen nastrevenswaardig zijn. Er zijn ook meerdere essays in Ladies’ Magazine te vinden, vaak met filosofische kenmerken, waarin bepaalde menselijke eigenschappen, gebreken en andere aspecten met betrekking tot het karakter

95 Ladies’ Magazine 1 nr.1 en nr. 2 (1828): 5-16 en 53-65. Karakter(ontwikkeling) Cognitieve ontwikkeling Samenleving Huwelijk Amerikaanse volksaard Zeden en gewoonten Vrouwelijke disposities Religieuze ontwikkeling Normen en waarden Verliefdheid / liefde Schrijverschap Rijkdom / armoede

worden besproken. Bijvoorbeeld in het artikel Romance of superstition⁹⁶, waarin het belang van liefde en bijgeloof beargumenteerd wordt. De auteur schrijft dat we leven in een wereld van ratio en dat we hierin teveel zijn doorgeslagen. “There is little danger that Americans will become too visionary; the prevailing vices and evils of the age, and certainly of our country, are selfishness and sensuality; and there is nothing ennobling, nothing redeeming in such vices.”97

De andere veelvoorkomende thema’s komen op verschillende manieren aan de orde in Ladies’ Magazine. Een voorbeeld van het thema Cognitieve ontwikkeling is te vinden in het artikel The Calender June⁹⁸ waarin de auteur zegt dat vrouwen meer interesse moeten hebben in het bestuderen van de natuur. In het artikel Troy female seminary⁹⁹ over de gelijknamige kostschool voor vrouwen wordt het belang van deze kostschool voor de samenleving benoemd. Vandaar dat hier onder andere het thema Samenleving aan is gekoppeld. Het onderwerp Huwelijk komt in Ladies’ Magazine aan de orde in zowel fictieve verhalen als in essays of beschouwende artikelen. In het verhaal Madame De Riedesel¹⁰⁰ staat het huwelijk met haar man – generaal De Riedesel – centraal. Er wordt positief over deze vrouw gesproken omdat ze een grote steun is voor haar man en bereid is, ondanks haar eigen angsten en de gevaren die op de loer liggen, hem achterna te reizen tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog. Artikelen met het thema Amerikaanse volksaard zijn artikelen waarin Amerika als land aan de orde komt. Het kan hierbij gaan over de Amerikaanse geschiedenis of cultuur, over

Amerikaanse normen en waarden of bijvoorbeeld het karakter van de Amerikanen. In

nummer vijf uit jaargang vier komt dit thema drie keer voor. In de artikelen The birthplace of Washington en The grave of Jefferson¹⁰¹ wordt verslag gedaan van een bezoek aan deze twee gedenkplaatsen. Hiermee wordt het belang van historisch besef onderstreept. In My

Country¹⁰² wordt vervolgens opgeroepen om de nagedachtenis aan generaal Lafayette te eren. Hoewel hij afkomstig is uit het buitenland, is zijn rol in de Amerikaanse

Onafhankelijkheidsoorlog van groot belang geweest voor de liberale gedachte en voor de vrijheid.

De domeinanalyse wordt afgesloten met de laatste analysevraag: welke domeinen komen in Ladies’ Magazine samen voor? (‘what is related to what/structure’) Er wordt hierbij gekeken met welke domeinen de belangrijkste centrale domeinen het meest voorkomen. Op

96 Ladies’ Magazine 4 nr.5 (1831): 220-225. 97 Ibidem, 223. 98 Ladies’ Magazine 4 nr.6 (1831): 278-281. 99 Ladies’ Magazine 8 nr.12 (1835): 700-711. 100 Ladies’ Magazine 1 nr.2 (1831): 76-86. 101 Ladies’ Magazine 4 nr.5 (1831): 199-206. 102 Ladies’ Magazine 4 nr.5 (1831): 218-219.

die manier kan achterhaald worden welke domeinen van de leefwereld van vrouwen in

Ladies’ Magazine met elkaar verbonden worden of welke domeinen als context fungeren voor andere domeinen.¹⁰³

De belangrijkste centrale domeinen in Ladies’ Magazine zijn, zoals hierboven is weergegeven (zie figuur 8 op pagina 59). Persoon zelf en Cultuur. Het centrale domein Persoon zelf wordt in de meeste gevallen gerelateerd aan de domeinen Relatie tot partner, Opvoeding en Educatie. De combinatie met het domein Relatie tot partner is vooral terug te vinden in fictieve verhalen. Wanneer de Persoon zelf samen voorkomt met het domein Opvoeding gebeurt dit in informatieve artikelen, waarin de vorm en het belang van een goede opvoeding centraal staat. De combinatie met het domein Educatie komt uitsluitend voor in informatieve artikelen en instructieve essays.

Bij het centrale domein Cultuur zijn de combinaties uiteenlopender. De combinatie met Opvoeding is terug te vinden in de American Sketches¹⁰⁴ Hierin worden Amerikaanse normen en waarden aangekaart door middel van verhalen waarin opvoeding een belangrijke rol speelt. Ook de combinatie met het domein Relatie tot overige familieleden en die met het domein Relatie tot partner komt in deze verhalen voor. Cultuur en Relatie tot partner zijn ook aan elkaar gerelateerd in een artikel over gebruiken en gewoontes in Spanje. Hierin wordt onder andere kritiek geleverd op gedwongen huwelijken. Daarnaast wordt Cultuur in verband gebracht met het domein Werk in een artikel waarin kritiek geleverd wordt op het werk dat wordt voortgebracht door Amerikaanse auteurs. Het belang van een goede uitoefening van het literaire vak wordt benadrukt. Ten slotte is de combinatie van het centrale domein Cultuur met het domein Persoon zelf terug te vinden. In het betreffende essay wordt beargumenteert dat men in de huidige Amerikaanse cultuur te ver van de natuur af is komen te staan, en dat het belangrijk is om simpel en puur te blijven in het denken en doen.

4.4.2 Argumentatieanalyse

Na de domeinanalyse, is er ook voor Ladies’ Magazine een argumentatieanalyse uitgevoerd. Hierbij worden drie vragen beantwoord, welke – net als bij de domeinanalyse – zijn

gebaseerd op Gerbner’s componenten van het boodschapsysteem. Het doel is te kijken welke invulling het tijdschrift geeft aan de centrale domeinen die achterhaald zijn met de

domeinanalyse. Dit wordt gedaan door voor deze belangrijkste domeinen na te gaan welke thema’s belangrijk zijn en welke nastrevenswaardigheden hierbij naar voren worden gebracht.

103 Van der Mooren, ‘Bij uitsluiting voor de vrouwelijke sekse geschikt’, 76. 104 Ladies’ Magazine 1 nr.1 en nr. 2 (1828): 5-16 en 53-65.

Eerst wordt er gekeken naar ‘what is important’. De vraag behorende bij dit aspect van het boodschapsysteem is: Welke thema’s komen in Ladies’ Magazine naar voren als

belangrijk met betrekking tot de belangrijkste domeinen en hoe wordt in Ladies’ Magazine over deze thema’s geschreven? (‘emphasis’) De domeinanalyse heeft aangetoond dat De persoon zelf en Cultuur de belangrijkste domeinen in Ladies’ Magazine zijn.

Het thema dat binnen het domein Persoon zelf duidelijk centraal staat is Karakter (ontwikkeling). Thema’s als Huwelijk, Cognitieve ontwikkeling en Uiterlijk worden ook een paar keer gekoppeld aan dit domein, maar het belangrijkste thema bij de Persoon zelf is Karakter(ontwikkeling). Er wordt op verschillende manieren over geschreven. Het artikel Memoir of madame Guizot¹⁰⁵ is een biografie over deze Franse schrijfster waarin haar werk, en daarnaast ook haar persoonlijkheid en karakter worden besproken.

Een andere manier waarop het thema aan de orde komt met betrekking tot de Persoon zelf is in een fictief verhaal. Dit is bijvoorbeeld het geval in het eerder besproken verhaal Madame De Riedesel¹⁰⁶ over een vrouw die haar man, generaal De Riedesel, vanuit Europa achterna reist om hem bij te staan tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog. De rode draad van het verhaal is het karakter van mevrouw De Riedesel. Ze wordt geroemd om haar

vastberadenheid, kracht en vertrouwen en dient als voorbeeld voor anderen die zware

In document ‘De vrouw zoo als zij behoort te zijn’ (pagina 54-76)