Aan de hand van de inzichten uit de literatuur en jurisprudentie heb ik de regels waar de profvoetballer mee te maken krijgt als hij zijn contract verbreekt aan een kritische blik onderworpen.
Het vertrekpunt in dit onderzoek was de totstandkoming van de FIFA
Regulations. Na het Bosman-arrest vond de Europese Commissie dat er nog meer bezwaren bestonden ten aanzien van het vrij verkeer van werknemers en de
reglementen van wereldvoetbalbond FIFA. De Commissie stelde zich op het standpunt dat profvoetballers recht hebben op dezelfde vrijheid als gewone EU-werknemers om overeenkomstig nationale bepalingen hun contract op te zeggen. In de
onderhandelingen is de Commissie gezwicht voor de politieke druk om beperkingen van het vrij verkeer voor voetballers in stand te houden. Het transfersysteem kon onder de beginselen waarmee de Commissie akkoord ging gewoon blijven bestaan. Het akkoord heeft bovendien een informeel karakter, waardoor van begin af aan het nieuwe stelsel omgeven is door rechtsonzekerheid.
Uit de analyse van de jurisprudentie blijkt dat in de praktijk geen sprake is van de balans waar de Commissie over sprak bij de afsluiting van de onderhandelingen. Hoewel verdedigd wordt dat de toelaatbaarheid van een beschermde periode
überhaupt al strijdig is met het vrij verkeer kan de voetballer zelfs na deze periode bij het CAS geconfronteerd worden met onvoorziene hoge bedragen. Hierdoor wordt er extra 'stabiliteit' ingebouwd die zijn fundament vindt in de onzekerheid van
uitkomsten die door het CAS wordt gepropageerd. Deze praktijk is in de juridische literatuur al zeer controversieel. Artikel 17 laat een bijna oneindige ruimte aan de arbitragerechter om een schadevergoeding vast te stellen. Onder het mom van contractuele stabiliteit zorgt deze onzekerheid ervoor dat spelers hun contract niet verbreken en dat clubs de marktwaarde kunnen verzilveren.
De blik op de rechtsstelsels van Nederland en België heeft geleerd dat de
economisch waarde van een voetballer zoals die bestaat in de voetbalwereld niet past binnen het contractbeëindigingsstelse in deze landen. Het Dahmane-arrest liet zien dat het arbeidsrecht geen ontzag toont voor de transferpraktijk in de voetbalwereld en dat zelfs het Grondwettelijke beginsel van de vrijheid van arbeid in het gedrang komt. Er komt een dag dat bijvoorbeeld in België de rechter wél een prejudiciële vraag stelt over de verenigbaarheid van strengere regels voor de sporter in vergelijking met de gewone werknemer. Het verdienen aan de handel in spelers is een zeer ongelukkige
praktijk. Bij zijn opinie bij Bosman-arrest wees advocaat-generaal Lenz al op het risico van dit systeem, en de analyse in dit onderzoek toont aan dat hij dit goed heeft
ingeschat.
Het moge duidelijk zijn dat als een voetballer zijn contract kan verbreken voor een vergoeding die lager ligt dan zijn voetbaleconomische marktwaarde er een einde komt aan de transfervergoedingen die op deze waarde gebaseerd zijn. Hiervoor in de plaats komt een vergoeding gebaseerd op de restwaarde van het contract die ook behoorlijk kan oplopen. Contractstabiliteit is hiermee echter niet verdwenen. Vast transferperiodes en trainingsvergoedingen zullen waarschijnlijk blijven omdat deze rechtens wel toelaatbaar zijn.76 De stabiliteit en competitiviteit is namelijk een
legitiem doel zoals duidelijk werd in Bosman en Dahmane.
Voor de voetballer dient er duidelijkheid te komen. De studie naar de
arbeidsmarkt voor profvoetballers laat zien dat een hele grote groep geen makkelijke loopbaan heeft en niet veel verdiend.77 Zij verdienen daarom een helder juridisch
kader waarin hun rechten beter worden beschermd. De Europese Commissie kan het als hoeder van het verdrag niet toestaan dat de FIFA Regulations die gebaseerd zijn op door de Commissie geakkoorde beginselen dit effect sorteren. Hoofdstuk 1 liet echter zien dat wanneer het over voetbal gaat er een moeilijk grijpbare juridische en politieke dynamiek ontstaat. Ik verwacht daarom dat er voorlopig weinig veranderd. Het gaat het bestek van dit onderzoek te buiten om in te gaan op de manieren die de vereiste rechtszekerheid kunnen bieden. Omdat de arbeidsmarkt van
voetballers bijzonder internationaal is verdient een grensoverschrijdende oplossing de voorkeur. Ik wijs in dit verband op de Europese Sociale Dialoog als mogelijk
platform.78
De conclusie is dat het FIFA stelsel omtrent eenzijdige contractbreuk in deze vorm en in zijn huidige praktijk juridisch onhoudbaar is.
Wanneer je ontdekt dat je als Commissie en FIFA op een dood paard zit, is het het beste om af te stappen.
76 Zie voor de rechtvaardiging van transferperiodes zaak C-176/96 (Lehtonen/Fédération Royale Belge des Sociétés de basketball) en zaak C-325/08 (Olympique Lyonnais/Bernard)
77 Zie KEA – CDES: Study on the economic and legal aspects of transfers of players, januari 2013
http://ec.europa.eu/sport/library/documents/cons-study-transfers-final-rpt.pdf
78 Zie in dit verband R. Branco Martins, Regulation of Professional Football in the EU: The European Social Dialogue as a Basis for the Creation of Legal Certainty en R. Parrish, Contract stability: the case law of the Court of Arbitration for Sport, European Sports Law and Policy Bulletin, Contractual Stability in Football
32
9. Literatuurlijst
Asser & Heerma van Vos, Asser 7-V Arbeidsovereenkomst, Kluwer 2012
D.F Berkhout, Volledige en gefixeerde schadevergoeding, Arbeidsrecht 2008/31 R. Blanpain, The Legal Status of Sportsmen and Sportwomen under European Law, Kluwer 2002
R. Branco Martins, Regulation of Professional Football in the EU: The European Social Dialogue as a Basis for the Creation of Legal Certainty, 2002
B. Dabscheck, Being punitive: the court of arbitration for sport overturns Webster,
International Sports Law Journal 2009
B. Dabscheck, International Unionism Competitive Edge: Fifpro and the European Treaty, Industrial Relations 58/2003
J.C Drolet, Extra Time: are the new FIFA transfer rules doomed?, International Sports
Law Journal, 2006
S. Francis, Termination of football contracts without just cause in Belgium, ISDE 2012 B. Garcia, The 2001 informal agreement on the international transfer system,
European Sports Law and Policy Bulletin, Contractual Stability in Football 2011
S. de Groof & Frank Hendrickx, Compensation in case of breach of contract according to Belgian labour law, European Sports Law and Policy Bulletin, Contractual Stability in Football 2011
A.R Houweling & L.J.M Langedijk, Dwingend recht in het arbeidsovereenkomstenrecht: van confectie naar couture, AA 2011
B. Hunnekens, Over de impact van het Webster-arrest op het Nederlands betaald
voetbal een jaar later, Tijdschrift Recht en Arbeid, 2009/33
L. Langedijk, De gevolgen van de Webster-case bezien vanuit het Nederlandse arbeidsrecht, augustus 2008
C.J Loonstra & W.A Zondag, Arbeidsrechtelijke themata, Boom 2006 O. van Maren, Dahmane v. KRC Genk: Bosman 2.0 or Storm in a Teacup?
http://www.asser.nl/SportsLaw/Blog/post/dahmane-v-krc-genk-bosman-2-0-
or-storm-in-a-teacup
W. van Megen, Contractual stability form a players perspective, European Sports Law
and Policy Bulletin, Contractual Stability in Football 2011
R. Parrish, The Politics of Sports Regulation in the EU, Journal of European Public
Policy, vol. 10/2, 2003
R. Parrish, Contract stability: the case law of the Court of Arbitration for Sport,
European Sports Law and Policy Bulletin, Contractual Stability in Football 2011
H.T van Staveren, Arbeidsverhoudingen in de beroeps(voetbal)sport na het Bosman- arrest, NJB 1999/18