Van Noye et al. (2008) onderscheiden in hun uitge-breide meta-analyse drie beleidsstrategieën binnen sociaal veiligheidsbeleid.
De drie strategieën zijn:
1. Rechtshandhaving - Maatregelen binnen deze stra-tegie zijn erop gericht om daders die delicten hebben gepleegd (of daarvan verdacht worden) op te sporen, te vervolgen en berechten en uiteindelijk te straffen.
2. Ondersteuning en hulpverlening - Het gaat hierbij voornamelijk om maatregelen die gericht zijn op be-paalde risicogroepen van (potentiële) daders en tot doel hebben om jongeren ervan te weerhouden het criminele pad op te gaan.
3. Gelegenheidsbeperking - De maatregelen die hier-toe behoren, beogen de gelegenheid tot criminaliteit zo klein mogelijk te maken. Zij hebben tot doel te
voorkomen dat criminaliteit en overlast plaatsvinden en streven vaak ook het verminderen van onveilig-heidsbeleving na.
De onderzoekers zijn op basis van internationaal on-derzoek nagegaan wat de effectiviteit van maatrege-len binnen deze strategieën is.
Effectiviteit van de maatregelen
binnen de strategie Rechtshandhaving
- Meer, strenger en gerichter politieoptreden is veel-belovend tegen criminaliteit, overlast en onveilig-heidsgevoelens. Het heeft een algemeen preventieve werking door de verhoogde gepercipieerde pakkans op probleemlocaties en -tijdstippen. De verhoogde pak-kans heeft geen of een nadelig effect op de specifieke preventie: eenmaal gearresteerd, is de kans op reci-dive hoger.
– Sneller straffen heeft geen effect op recidive of op de gepercipieerde omvang van de criminaliteit, vol-gens één nationale studie. Volvol-gens een tweede Neder-landse studie naar Halt neemt de recidive zelfs af als er meer tijd verstrijkt tussen het politiecontact en de afdoening.
– Gevangenisstraffen hebben geen of een nadelig ef-fect op recidive. Opsluiting kan de maatschappij be-veiligen, maar niet de recidive verlagen of potentiële daders afschrikken. Het rendement van deze straf is het hoogst wanneer zij voorbehouden is aan de zwaar-ste delinquenten met een hoog recidiverisico. Vrijere gevangenisregimes verlagen de kans op recidive.
– Voorwaardelijke straffen zijn veelbelovend om reci-dive te verminderen.
– Vrijheidsbeperkende straffen hebben nauwelijks
ef-Leeswijzer Introductie
30
B R O N :
Deze tekst is afkomstig uit het rapport van L. van Noye & K. Wittebrood (2008) Sociale veiligheid ontsleuteld. Den Haag. SVP.
Keuze van een aanpak > Criminaliteitsbestrijding
fect op recidive, zeker wanneer toezicht niet wordt gecombineerd met hulpverlening.
– Cognitieve gedragstherapie en socialevaardigheids-training zijn de effectiefste behandelingen, zeker wanneer multimodaal uitgevoerd.
– Ambulante behandelprogramma’s zijn effectiever in het bestrijden van recidive onder minderjarigen dan residentiële programma’s. Averechtse effecten kunnen worden verwacht van residentiële disciplinering zoals boot camps, voor zowel minder- als meerderjarigen.
– Nazorg, waarin naast toezicht aandacht is voor hulp-verlening, lijkt een voorwaarde voor het succes van resocialisatietrajecten.
– Toeleiding naar een opleiding of werk is veelbelo-vend om recidive onder volwassen gedetineerden te verminderen.
– Alternatieve leer- of werkstraffen voor minderjari-gen, zoals de Halt-afdoening, zijn veelbelovend om de recidive te verminderen. Primair afschrikkende alter-natieve straffen werken averechts.
– Dwang- of drangvoorzieningen voor verslaafden zijn effectief om de recidive te verminderen.
Effectiviteit van de maatregelen
binnen de strategie ‘ondersteuning en hulpverlening’
- Gezinsinterventies, waaronder opvoedingsonder-steuning, dragen bij aan de preventie van jeugddelin-quentie, maar zijn niet afdoende: een combinatie met interventies in andere domeinen is nodig.
– Een normbevestigend, consistent en constructief schoolklimaat is veelbelovend om jeugddelinquentie te voorkomen.
– Klassikale voorlichting is niet veelbelovend om jeugddelinquentie te voorkomen.
– Op individueel niveau is begeleiding door een men-tor, bij opleiding en werk, veelbelovend om gedrags-problemen tegen te gaan; op groepsniveau geldt dit ook voor buurtcoaches als positieve rolmodellen.
– Naschoolse activiteiten waarin probleemjongeren en niet-probleemjongeren samenkomen, zijn veelbe-lovend als aanvulling op andere interventies.
– Buurtmobilisatie is niet veelbelovend ter preventie van criminaliteit, maar mogelijk wel ter bevordering van de subjectieve veiligheid.
– Cognitieve gedragstherapie en socialevaardigheids-training zijn de effectiefste vormen van behandeling van probleemgedrag door jeugdigen.
– Een multisysteembenadering, waarbij integraal wordt geïntervenieerd in de verschillende leefdomei-nen van de jongeren, is de meest effectieve aanpak ter preventie van jeugddelinquentie.
– Interventies moeten voldoende intensief en langdu-rig zijn, en bij voorkeur multimodaal zijn.
– Het isoleren van risicojongeren als groep werkt mo-gelijk averechts op de recidive, vanwege negatieve groepsdruk.
Effectiviteit van de maatregelen binnen de strategie ‘gelegenheidsbeperking’
- Politiesurveillances zijn effectief om de criminali-teit, overlast en onveiligheidsgevoelens terug te drin-gen. Het effect is het grootst wanneer de politie zich concentreert op risicogebieden en –tijdstippen.
– Functioneel toezicht, niet alleen door bewaking maar ook door winkel- of horecapersoneel, is veelbe-lovend om de criminaliteit, overlast en
onveiligheids-B R O N :
Deze tekst is afkomstig uit het rapport van L. van Noye & K. Wittebrood (2008) Sociale veiligheid ontsleuteld. Den Haag. SVP.
gevoelens terug te dringen.
- Cameratoezicht heeft geen effect op geweldscrimi-naliteit. Cameratoezicht kan een klein effect hebben ter voorkoming van andere delicttypen. Wel bevordert cameratoezicht tijdig ingrijpen door de politie indien live meegekeken wordt, en de opsporing van daders achteraf. Cameratoezicht is niet effectief om onveilig-heidsgevoelens terug te dringen.
- Technische beveiliging van zowel panden als goede-ren, gestimuleerd door keurmerken, is veelbelovend ter preventie van criminaliteit. Straatverlichting is veelbelovend om de criminaliteit terug te dringen.
- Het snel herstellen van schade is veelbelovend om overlast en vernielingen te voorkomen, conform de fysieke interpretatie van de broken windows-hypothese.
- De verplaatsing van criminaliteit door gelegenheids-beperkende maatregelen is verwaarloosbaar.
Leeswijzer Introductie
32
Individugericht
Allereerst zijn er diverse projecten uitgevoerd of denkbaar voor jeugdigen of jongvolwassenen zelf (individu), bijvoorbeeld mentorprojecten of coa-chingsprojecten. Er zijn ook veel projecten uit-gevoerd die jeugdigen of jongvolwassenen onder-steunen bij het vinden van huisvesting, scholing of werk. Tot slot zijn voorlichtingsprojecten van belang. Op het niveau van leeftijdgenoten zijn er projecten over het doorbreken van negatieve invloeden of het versterken van positieve invloe-den in groepen.
Gezinsgericht
Op gezinsniveau gaat het om projecten gericht op ontwikkelingsstimulering, ouderbetrokkenheid, opvoedingsondersteuning en het toeleiden naar voorzieningen. Uitgelicht zijn projecten die vader-schap versterken, of die gezinnen of ouders op meerdere fronten versterken.
Omgevingsgericht
In de omgeving van ouders en jeugdigen is het van belang dat de beschikbare voorzieningen om hen te helpen, cultuursensitief werken. Ook zijn ze belangrijk bij het op tijd signaleren van pro-blemen. Hier zijn ook projecten genoemd waarbij ketensamenwerking, samenwerken op wijkniveau of samenwerken met etnische gemeenschappen voorop staan.
In de tabel op de volgende pagina staan alle projecten bij elkaar.