Economische crisis

Het Nederlandse antwoord op de economische recessie is vastgelegd in een aanvullend beleidsakkoord van 25 maart 2009 (Algemene Zaken, 2009). Het voorziet in een extra investering van ongeveer€ 6 miljard voor de jaren 2009 en 2010 en is gericht op vier elementen: (a) arbeidsmarkt, onderwijs en kennis; (b) duurzame economie; (c) infrastructuur en (woning)bouw); en (d) liquiditeitsverruiming bedrijfsleven.

Niet-budgettaire stimuleringen betreffen een versnelde uitvoering van de vermindering van regeldruk en een vereenvoudiging van planprocedures voor infrastructurele en andere grote bouwprojecten. Een brief van het Ministerie van Financiën (Financiën, 2009) van 16 juli 2009 en de miljoe-nennota 2010 geven het meest recente overzicht van de concrete uitwerking van het Nederlandse herstelplan. De in deze paragraaf genoemde bedragen hebben wij ontleend aan de miljoenennota.

In overzicht 15 wordt weergegeven hoe het Europese beleid doorwerkt in het Nederlandse beleid en in welke mate de Europese en Nederlandse maatregelen op elkaar aansluiten. We splitsen daarbij het Nederlandse stimuleringspakket zoveel mogelijk uit naar de tien Europese maatregelen uit het Europees economisch herstelplan, die in § 3.5 van dit

EU-trendrapport zijn beschreven.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 32 306, nrs. 1–2 92

Overzicht 15. Aansluiting herstelmaatregelen EU en maatregelen Nederland 2009–2010

Herstelmaatregelen EU Uitwerking maatregelen EU* Gevolgen voor NL Herstelmaatregelen NL

1. Lanceren van Europees initiatief ter ondersteuning van de werkgelegenheid

• Aanpassingen en vereenvoudi-ging ESF en EFRO.

• Versnelling van structuur-fondsbetalingen.

• Tijdelijke verruiming en versoepeling EFG.

• Versneld beschikbaar uit ESF:

€ 37 miljoen tot en met 2011

€ 75 miljoen bestemd voor bestrijding jeugdwerkloosheid.

• Toekenning Nederlandse EFG-aanvraag van€ 594 000 in oktober 2009.

• Investering€ 650 miljoen in arbeidsmarktbeleid.

2. Vraag naar arbeid scheppen • Structurele verlaging btw-tarief op arbeidsintensieve diensten tot minimaal 5,5%.

• Mogelijkheid om btw op een aantal arbeidsintensieve diensten te verlagen.

• Btw-tarief voor isolatie werk-zaamheden particuliere woningen naar 6%.

• Investeringen en versnelde uitvoering infrastructurele- en bouwprojecten (€ 1,7 miljoen).

• Extra investering in regionale gebiedsontwikkeling van€ 115 miljoen.

3. Verbetering van de toegang van bedrijven tot financiering

• Verruiming kredietmogelijkhe-den voor het midkredietmogelijkhe-den- en kleinbedrijf op EU-niveau.

• Mogelijkheid voor lidstaten om kredietmogelijkheden te versoepelen voor milieuvriende-lijke producten en diensten.

• Tijdelijke vrijstelling voor twee jaar van de «de minimisrege-ling» voor staatssteun tot

€ 500 000.

• Toestemming Europese Commissie voor Nederlandse steunmaatregelen tot€500 000 (Europese Commissie 2009o).

• Afschaffing vliegtaks.

• Versoepeling verliesrekening 2008.

• Steun midden- en kleinbedrijf (€ 53 miljoen).

• Fiscale stimulans milieuvriende-lijke bedrijfsmiddelen.

• Kwartaalafdracht btw.

4. Terugdringing van de administratieve lasten en bevordering van ondernemer-schap

• Versnelde goedkeuring van het statuut van de Europese Besloten Vennootschap.

• Micro-ondernemingen niet langer verplichten een jaarreke-ning te publiceren.

• Micro-ondernemingen in Nederland niet langer verplich-ten een jaarrekening te publiceren.

• Voorstel crisis- en herstelwet voor tijdelijke vereenvoudiging en versnelling van procedures voor grote projecten.

5. Sneller investeren in de modernisering van de Europese infrastructuur

• Investering van€ 5 miljard, binnen bestaand financieel kader van de EU begroting, in de verbetering van de energie- en internetinfrastructuur.

• Nederland ontvangt€ 180 miljoen voor afvang en opslag van koolstof, waarnaar twee projecten meedingen, en samen met een aantal andere landen

€ 165 miljoen voor de ontwikke-ling van het Noordzeenet (windenergie).

•€ 15 miljoen extra voor windenergie.

6. Verbetering van de energie-efficiëntie van gebouwen

• Verruiming voorwaarden EFRO voor bijdragen aan energie-efficiëntie van gebouwen.

• Drie noordelijke provincies zetten Stimuleringsfonds Energiebesparing Bestaande Bouw op (binnen bestaand budget).

• Wijziging energie investeringsaf-trek.

• Subsidie isolatieglas.

• Maatwerkadvies energiebespa-ring.

7. Bevordering van het gebruik van groene producten

• Voorstel van de Europese Commissie voor btw-verlaging op groene producten en diensten is niet aangenomen door de Raad van Ministers.

Niet van toepassing Niet van toepassing

8. Verhogen van de investeringen in O&O, innovatie en educatie

• Oproep tot verhoging tot hogere publieke uitgaven van de lidstaten.

Niet van toepassing • Vermindering loonbelasting O&O.

• Ondersteuning innovatieve ondernemers en kenniswerkers.

• Versnelde uitvoering FES innovatieprojecten.

Herstelmaatregelen EU Uitwerking maatregelen EU* Gevolgen voor NL Herstelmaatregelen NL

9. Ontwikkelen van schone technologieën door steun en innovatie voor auto’s en de bouw

• Drie privaat-publieke initiatie-ven: groene auto’s, energie-efficiënte gebouwen, fabrieken van de toekomst.

• Richtsnoeren nationale schrootpremies auto’s.

Onbekend • Tijdelijke sloopregeling auto’s.

• Extra investering elektrisch rijden.

• Uitbreiding subsidieprogramma milieu en technologie.

10. Hogesnelheidsinternet voor iedereen

•€ 420 miljoen voor breed-bandinternet op het platteland.

• Herziening nationaal strate-gisch plan: streefcijfer van 3 000 extra aansluitingen voor boeren door eenmalige subsidie van maximaal€ 200 per bedrijf.

Totale EU-bijdrage€ 450 000 (Europese Commissie, 2009p).

• Verruiming mogelijkheid financiële deelname gemeenten in supersnelle breedband netwerken.

* Voor een uitgebreidere toelichting zie overzicht 1 in § 1.3 van het Achtergronddocument EU-trendrapport 2010.

Het geheel van de Nederlandse herstelmaatregelen overziend kunnen we vaststellen dat de directe financiële implicaties van Europese maatregelen op de Nederlandse situatie gering zijn.

De concrete effecten van de aanpassingen die in diverse wetten en regels worden doorgevoerd zijn mogelijk groter, maar op de korte termijn zijn deze nog niet goed in te schatten. Voor zowel de financiële gevolgen als de reële effecten geldt dat de procedures om maatregelen door te voeren een aanzienlijke looptijd hebben, waardoor het lastig is om snel resultaat te boeken.

De Nederlandse crisismaatregelen lijken voor het overgrote deel te stroken met de algemene doelstellingen van het Europese herstelplan.

Uitzondering hierop is wellicht de afschaffing van de vliegtaks. Deze komt niet overeen met de prioriteit die de Commissie legt bij innovatie en groenere investeringen. Voorts is voor een aantal maatregelen (nog) niet geheel duidelijk in hoeverre ze gerealiseerd kunnen worden binnen de Europese regels voor staatssteun en mededinging.

Met een totale extra investering van€ 6 miljard over twee jaar (gemiddeld ongeveer 1% van het Nederlandse bruto binnenlands product) zou

Nederland redelijk dicht in de buurt komen van de oproep van de Commissie aan de lidstaten om gezamenlijk 1,2% van het bruto binnen-lands product van de EU te investeren in de reële economie. Een

aanzienlijk bedrag van het oorspronkelijke plan, ongeveer€ 400 miljoen, wordt volgens de miljoenennota echter niet binnen deze twee jaar maar op een later tijdstip uitgegeven. Gezien de lange looptijd van procedures, en de mate waarin nog met bedragen tussen posten wordt verschoven, valt te verwachten dat dit «vertraagde» bedrag nog zal groeien.

Het Nederlandse begrotingstekort zal als gevolg van de crisis- en herstelmaatregelen in de jaren 2009 en 2010 de EMU-norm van 3%

overschrijden. Hetzelfde geldt overigens voor de meeste andere EU-lidstaten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 32 306, nrs. 1–2 94

17 SYSTEMEN VOOR MANAGEMENT EU-GELDEN IN NEDERLAND

In document EU-trendrapport 2010 (pagina 93-96)