Over de auteur Dorette Corbey is lid van het Europees
Parlement voor de PvdA
Sociaal-democraten kunnen het voortouw nemen
Samenwerking met China
biedt kansen
Sociaal-democraten kunnen het voortouw nemen in het benoemen van de
gemeenschappelijke belangen met China. Dat meent Europarlementariër
Dorette Corbey, die in augustus een werkbezoek aan China bracht. Corbey
ziet veel mogelijkheden om, zonder kritiek in te slikken, vruchtbaar samen te
werken op tal van terreinen.
dorette corbey
China maakt indruk. Een aanhoudende jaarlijkse economische groei van meer dan 10 procent. Elke week een nieuwe kolencentrale. De komende vijf jaar is 10 miljard euro bestemd voor milieube-scherming. Handelsoverschot 200: ruim 100 mil-jard dollar. Ook in 200: de Chinezen verstuurden 00 miljard sms-berichten. En: naar schatting van mensenrechtenorganisaties werden in datzelfde jaar .000 mensen terechtgesteld.
China is een uitdaging. De enorme en voort-durende economische groei is voor een deel toe te schrijven aan lage lonen. Maar China zet steeds meer in op hoogwaardige technologie en research & development (r&d). Dat maakt de Chinese concurrentiepositie nog aanzienlijk sterker. Intussen kampt China met grote pro-blemen die ook ons aangaan. De vervuiling, de bedreigingen op het gebied van gezondheid en ook de immense sociale problemen hebben hun weerklank ver buiten China.
China heeft tegelijkertijd een grote aantrek-kingskracht en een toenemende culturele invloed op de rest van de wereld. China is ‘in’ en dat is te zien in design, mode, film, architec-tuur en eetgewoonten. De traditionele Chinese geneeskunde werd een paar jaar geleden nog afgedaan als hocus-pocus; nu is het een serieuze aanvulling op de Westerse geneeskunst. China zet meer en meer de toon. De Olympische spelen in Peking in 200 en de wereldtentoonstel-ling in Shanghai in 2010 zullen de momenten zijn waarop China zich met veel elan en trots opnieuw presenteert aan de wereld. In China wordt alles in het werk gesteld om die momen-ten momen-ten volle te benutmomen-ten. Voor Europa en voor Nederland een goede aanleiding om antwoor-den te formuleren op de Chinese uitdaging. Maar dat blijkt niet eenvoudig ¬ tot nu was het Europese beleid weinig consistent. Het is ook bijna onvermijdelijk dat de politieke reacties verschillen. Conservatieve en liberale partijen zien in China een prachtige katalysator voor de zo gewenste hervorming van de
verzorgings-6
staat: minder regels om werknemers te bescher-men, lagere belasting en sociale premies, langer werken. Christelijke partijen hameren op de manco’s in de vrijheid van godsdienst in China. Linkse partijen zijn bezorgd over het verlies aan banen in de textielsector, de schoenensector en binnenkort ook de autobranche, maar de Zuid-Europese sociaal-democraten kiezen voor een meer protectionistische koers dan hun Noord-Europese zusterpartijen. Op één punt is over-eenstemming: alle partijen zijn ernstig bezorgd over de mensenrechten.
democratie
China is een dictatuur. De vrijheid van menings-uiting is beperkt evenals de vrijheid om vakbon-den of politieke bewegingen op te richten. Er zijn nog steeds werkkampen waarin politieke gevangenen worden heropgevoed. De repressie ‘moderniseert’ voortdurend en bereikt zo ook internet en emailverkeer. Er is alle reden om een kritische dialoog met China aan te gaan. Deze moet wel als uitgangspuntpunt nemen dat het Westerse model van democratie niet de enige maatstaf is. Op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat in China het eenpartijstelsel plaats zal maken voor een meerpartijendemo-cratie, wél zijn er kleine stappen in de richting van meer democratie. Zo zijn er experimenten om het lokale bestuur te democratiseren, en het mensenrechtenbulletin China Rights Forum meldt met enig optimisme dat de Chinese rege-ring het publiek en milieubewegingen meer wil betrekken bij de aanpak van de ernstige milieu-problemen.
Maar de Chinese opvatting van democratie verschilt van de Westerse. Het Chinese model wordt wel omschreven als een collectieve de-mocratie waarbij individuele belangen onder-geschikt zijn aan die van de samenleving als geheel ¬ en waarbij lokale belangen zo nodig moeten wijken voor regionale of nationale prioriteiten. Dat betekent dat er voortdurend en steeds opnieuw een beroep wordt gedaan op de gemeenschappelijke nationale cultuur, die
overigens ook Taiwan omvat. Nationale cultuur en geschiedenis zijn van groot belang in het Chi-nese denken.
China toont overtuigend aan dat democratie naar Westers model geen voorwaarde is voor economische groei. Een Westerse of liberale democratie is evenmin een voorwaarde voor ge-luk. Uit statistieken blijkt dat in China mensen gelukkiger zijn dan in de meeste andere landen.
De nadruk op het collectieve belang en de na-tionale cultuur hoeft de bescherming van de mensenrechten niet in de weg te staan ¬ maar in de praktijk zijn er veelvuldig schendingen van mensenrechten. De laatste tijd wordt er re-gelmatig melding gemaakt van lokale conflicten over grond, gedwongen verhuizingen of bijvoor-beeld corruptie van plaatselijke bestuurders. De Chinese overheid rapporteerde in 200 .000 incidenten waarbij meer dan honderd mensen betrokken waren. Bij die incidenten wordt vaak hard opgetreden tegen demonstranten en er zijn zelfs berichten van rellen waarbij de politie het vuur opende op demonstranten.
afrika
De Europese politiek tegenover China kent twee uitersten: aan de ene kant een voortdurende aanklacht tegen het Chinese staatsstelsel, de dominantie van de Communistische partij en de schendingen van mensenrechten. Het is de
Met de komeetachtige opkomst
van China krijgt het westerse
model ook elders in de wereld
concurrentie
Gewone volksbuurten in Shangai worden verdrongen door moderne flats.
houding die vertrekt vanuit het standpunt dat de Westerse samenlevingen in alle opzichten beter zijn. Dit de lijn die het Europees Parlement uit-draagt in een resolutie van september 2006. Aan de andere kant bestaat er een bijna afgunstige bewondering voor de Chinese daadkracht en be-sluitvaardigheid. In China is het geen probleem om vanwege de luchtkwaliteit het verkeer stil te leggen of hele staalfabrieken te verplaatsen. Mo-derne infrastructuur, metrolijnen, vliegvelden, snelwegen worden in een razendsnel tempo aangelegd en daar kan de stroperige besluitvor-ming in Europa en in Nederland natuurlijk niet tegenop.
Beide houdingen tegenover China zijn weinig productief. Een waslijst van kritiek is geen goede basis voor een vruchtbare dialoog met China. Een ontkenning van de waarde van het eigen stelsel van besluitvorming evenmin. Een vrucht-bare relatie met China moet de weg tussen deze twee uitersten verkennen. Dat betekent in de eerste plaats respect voor Chinese opvattingen over democratie maar daarbij de dialoog wel aangaan over de mensenrechten. Het betekent ook het uitdragen en verdedigen van eigen de-mocratie.
Met de komeetachtige opkomst van China krijgt het Westerse model ook elders in de wereld concurrentie. Dat is in Afrika heel duidelijk zicht-baar. In een aantal Afrikaanse landen is invoering van de Westerse democratie niet altijd even suc-cesvol. China is voor die landen een aantrekkelijk alternatief ¬ zeker als de Chinese regering op grote schaal investeert in infrastructuur. In de tweede plaats moet de relatie met China gebaseerd zijn op samenwerking en op het zoe-ken naar gemeenschappelijke belangen. Juist hier is een belangrijke rol weggelegd voor
soci-aal-democraten omdat die gemeenschappelijke belangen te vinden zijn op terreinen waarop de sociaal-democratie zich sterk profileert.
gemeenschappelijke belangen
De dynamiek van de Chinese economie is vaak beschreven. Vast staat dat de Chinese concur-rentiepositie niet langer enkel is gebaseerd op extreem lage lonen. Het zijn steeds vaker juist hoogwaardige technologie, innovatie en r&d die de concurrentiekracht van de China bepalen. Regelmatig worden zorgen geuit of het Europese bedrijfsleven wel kan concurreren met Chinese dynamiek. Het antwoord luidt dan meestal nee ¬ zo goedkoop als China kunnen Europese be-drijven niet produceren. Maar afscherming van de markt is geen oplossing. Het antwoord moet eerder gezocht worden in toenemende samen-werking met Chinese bedrijven en onderzoeks-instellingen. De landen die het best slagen om deze samenwerking gestalte te geven zullen de komende jaren de beste economische prestaties leveren.
Maar die samenwerking is niet gemakkelijk. Eén van de struikelblokken in de relatie is het intellectuele eigendom. Ook al zijn er verbe-teringen zichtbaar, China staat bekend om het weinig respectvol omgaan met patenten en eigendomsrechten. En dat is onverteerbaar voor bedrijven die veel geïnvesteerd hebben in een nieuwe techniek of in nieuwe producten. En na-tuurlijk hebben muzikanten en filmakers recht op bescherming van de auteursrechten. Toch is het de vraag of Europa niet meer moet inzetten op het delen van kennis. Zeker als het een duidelijk publiek belang dient, is het delen van kennis met China hard nodig en wederzijds nuttig. Neem de klimaatproblematiek. China is binnenkort de grootste uitstoter van broeikas-gassen. De Chinese regering erkent de klimaat-problematiek, vindt dat de Kyoto-verplichtingen nagekomen moeten worden, en is bereid zelf verplichtingen aan te gaan. Maar dan moet de technologie wel beschikbaar zijn. Kennis over schone productiewijzen, bijvoorbeeld schone