In dit hoofdstuk wordt een discussie over de inhoud en opzet van het onderzoek beschreven aan de hand van de bruikbaarheid en betekenis van de resultaten in de praktijk. Dit wordt gevolgd door een sterkte- en zwakteanalyse. Hierin worden de zwakke en sterke punten van het onderzoek met elkaar vergeleken waarbij ook de externe en interne validiteit van het onderzoek beschreven zal worden.
Bruikbaarheid en betekenis
Uit de probleemanalyse is gebleken dat het netwerk van zorgbehoevende mensen steeds belangrijker wordt binnen de nieuwe participatiesamenleving. Ook voor ouders in een vechtscheidingssituatie is dit het geval. Het gevolg hiervan is dat organisaties meer aandacht moeten besteden aan het sociale netwerk, zo ook vrijwilligersorganisatie X. De samenwerking tussen hulpverlener en het netwerk wordt belangrijker. Leden van het netwerk willen dan ook graag betrokken worden bij de hulpverleningstrajecten. Vrijwilligersorganisatie X wil graag weten wat de beleving van zowel ouders als het netwerk is bij de betrokkenheid in een traject, zodat er gekeken kan worden naar eventuele verbeteringen. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat de netwerk leden een duidelijk beeld hebben over de huidige samenwerking. Door citaten van de respondenten zijn er concreet geformuleerde antwoorden beschreven. Dit zorgt voor een duidelijk beeld van wat de respondenten vinden en waarom.
Het probleem, afkomstig uit de probleemanalyse, is door dit onderzoek niet opgelost. Met de kennis uit het onderzoek kan er bewustwording ontstaan over de betrokkenheid van het netwerk en het belang hiervan. Het probleem bestaat nog steeds. Maar door zicht te hebben gekregen op de verschillende vormen van geboden ondersteuning door het netwerk en door deze op de juiste manier in te zetten, kan het probleem verminderen.
Het onderzoek is uitgevoerd voor één vrijwilligersorganisatie binnen een specifiek project. Dit zorgt ervoor dat de bruikbaarheid voor deze vrijwilligersorganisatie groot is. Alles is gericht op de vrijwilligersorganisatie, de betreffende ouders en deels het betrokken netwerk van deze ouders. Door het specifieke karakter van het onderzoek zal er herkenning zijn bij de hulpverleners binnen het project. Dit maakt de bruikbaarheid van de aanbevelingen groot.
Het onderzoek is voor andere organisaties minder bruikbaar. Alleen organisaties met eenzelfde project als vrijwilligersorganisatie X, zullen gebruik kunnen maken van het onderzoek. Het theoretische onderzoek is echter algemeen en bruikbaar voor andere organisaties die hulpverlening bieden bij vechtscheidingen. De behoeften van ouders en het netwerk zullen voor andere organisaties apart onderzocht moeten worden, waarbij dit onderzoek als voorbeeld genomen zou kunnen worden.
De aanbevelingen zijn allemaal kleinschalig en binnen vrijwilligersorganisatie X uit te voeren.
Door de uitkomsten van het onderzoek en de gegeven presentatie aan belanghebbenden, is er bewustwording ontstaan. Zij hebben tijdens de presentatie aangegeven de conclusie en aanbevelingen relevant te vinden voor de praktijk. Er zijn tips gegeven over eventuele aanpassingen in de aanbevelingen die door de onderzoeker zijn meegenomen. Alle belanghebbenden kunnen, samen met de ouders en hun netwerk, beginnen om vanuit de aanbevelingen de samenwerking en betrokkenheid te verbeteren.
Zwakte en sterkte analyse
In deze analyse wordt ingegaan op de interne en externe validiteit van het onderzoek. Bij de interne validiteit wordt gekeken of het onderzoek vrij is van structurele en systematische fouten. Bij de externe validiteit wordt gekeken of het onderzoek te generaliseren is op verschillende niveaus (Boeije, 2014).
Interne validiteit
Een van de sterke factoren binnen het onderzoek zijn de gebruikte open interviews. Dit heeft gezorgd voor flexibiliteit in de interviews. Door de flexibiliteit hebben alle respondenten in de interviews kunnen vertellen wat zij graag wilden vertellen over het onderwerp (Boeije, 2014).
Daarnaast zijn er interviews gehouden met respondenten die voor de onderzoeker al bekend waren, maar ook met respondenten die nog niet bekend waren voor de onderzoeker. Deze combinatie heeft ervoor gezorgd dat er zoveel mogelijk verschillende resultaten zijn gewaarborgd. Door het interviewen van bekende respondenten wordt de reactiviteit van deze respondenten vergroot (Boeije, 2014).
Door het gebruik van open vragenlijsten heeft er een grotere groep respondenten deel kunnen nemen aan het onderzoek. Ondanks dat deze respondenten niet bekend waren met de onderzoeker hebben zij op deze manier een actieve deelname kunnen leveren aan de onderzoeksresultaten.
Een andere sterke factor is de afwisseling van de dataverzameling en data-analyse. Deze hebben er in dit onderzoek voor gezorgd dat de onderzoeker de topiclijst kon nakijken en waar nodig, kon aanpassen. Hierdoor is gewaarborgd dat alle belangrijke onderwerpen aan bod kwamen in vervolg interviews (Boeije, 2014).
Het onderzoek is regelmatig gecontroleerd door verschillende mensen uit de praktijk, medestudenten of door de betrokken leerkracht. Na aanleiding van deze momenten is het onderzoek eventueel bijgewerkt.
Een zwakke factor van het onderzoek, is het gebruik van open vragenlijsten. Door het toepassen van een open vragenlijst is geen ruimte voor flexibiliteit. Hierdoor hebben niet alle respondenten over het onderwerp kunnen vertellen wat zij graag hadden willen vertellen (Boeije, 2014). Daarnaast heeft de onderzoeker bij de open vragenlijsten niet de mogelijkheid gehad om deze tussentijds aan te passen. Hierdoor zijn eventuele andere belangrijke onderwerpen niet meegenomen in het onderzoek (Boeije, 2014).
Een andere zwakke factor is het afwijken van het onderwerp in een open interview. Hierdoor kan het onderzoeksdoel uit het oog verloren worden (Boeije, 2014). Daarnaast zal een herhaling van de interviews en vragenlijsten waarschijnlijk andere resultaten opleveren. De reden hiervoor is de mogelijke verandering in mening en situatie van de respondenten. Ook zijn er gedurende de onderzoeksperiode veranderingen toegepast in de topiclijst waardoor de topiclijst niet bij alle interviews hetzelfde is geweest. Dit kan zorgen voor een verminderde validiteit bij de resultaten. En ondanks dat er gestreefd is naar het op een zo neutraal mogelijke wijze afname van de interviews, is volledige neutraliteit niet helemaal mogelijk.
Hierdoor kan het voorkomen dat respondenten antwoorden op basis van de normen en waarden van de onderzoeker, in plaats van op basis van eigen normen en waarden (Boeije, 2014).
respondenten in fysieke aanwezigheid van de onderzoeker geïnterviewd hadden kunnen worden. Ook hadden de voor de onderzoeker onbekende respondenten, uitgenodigd kunnen worden voor een interview. Door de mogelijkheid te hebben om de interviews fysiek af te nemen, kan de non-verbale communicatie van respondenten meegenomen worden in de flexibiliteit van de open interviews. Vanwege de beperkingen in fysiek contact wegens het corona virus, was de bereikbaarheid van respondenten erg laag. In de ideale situatie, met meer tijd en meer mogelijkheden, hadden meervoudige interviews plaats kunnen vinden om een volledige situatieschets van het onderwerp te creëren.
Externe validiteit
Het onderzoek is specifiek waardoor het goed aansluit bij het project van vrijwilligersorganisatie X. De resultaten sluiten echter niet aan op de praktijk van vechtscheidingshulpverlening in het algemeen. Voor het uitvoeren van eenzelfde onderzoek binnen een andere organisatie werkzaam met vechtscheidingen, zouden echter niet veel veranderingen nodig zijn. Van het onderzoek zou hetzelfde theoretische deel gebruikt kunnen worden. Hierdoor is het mogelijk om op een makkelijke manier de betrokkenheid van het netwerk bij een vechtscheidingssituatie te onderzoeken.
Ook andere onderdelen uit het onderzoek kunnen binnen andere organisaties overgenomen worden. De methode, het meetinstrument en de manier van dataverzameling sluiten aan bij alle organisaties werkzaam met vechtscheidingen.
Uit dit onderzoek is gebleken dat deze manier van onderzoeken succesvol is geweest voor het onderzoeksdoel. Hierdoor kan verwacht worden dat dit bij andere organisaties ook het geval zal zijn. (Volksgezondheid, 2019)
Literatuurlijst
Armato, P. R. (2010). Research on divorce- Continuing trents and new developments. Journal of Marriage and Family, 650-666.
Baarda, B. B. (2013). Basisboek kwalitatief onderzoek: Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.
Bartelink, Verheijden, C. (2015). Wat werkt bij het versterken van het sociale netwerk van gezinnen? Amsterdam: Nederlands Jeugd instituut.
Boeije, H. (2014). Analyseren in kwalitatief onderzoek denken en doen. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
CBS (2019, juni 21). Echtscheiding; leeftijdsverschil, kinderen, geboorteland, huwelijksduur.
Opgehaald van CBS:
https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/60060ned/table?fromstatweb CBS.A (2019, november 8). Huwelijksontbinding; door echtscheiding en door overlijden.
Opgehaald van CBS:
https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37425ned/table?dl=27B1E Combinatie jeugdzorg (2015, januari 1). Groepsprogramma Kinderen uit de knel voor ouders
en kinderen die betrokken zijn bij een problematische scheiding. Opgehaald van Combinatie jeugdzorg:
https://www.combinatiejeugdzorg.nl/wp-content/uploads/2015/01/Leaflet-Groepsprogramma-Kinderen-uit-de-knel.pdf De Limburger (2017, januari 1). Bijna één op de tien volwassenen is gescheiden. Opgehaald
van De Limburger: https://www.limburger.nl/cnt/dmf20170907_00046060/aantal-gescheiden-personen-het-hoogst-in-heerlen
Gecertificeerde mediators (2018, september 13). Onderzoek: percentage vechtscheidingen gestegen. Opgehaald van Gecertificeerde mediators:
https://www.gecertificeerdemediators.nl/blog/percentage-vechtscheidingen-gestegen/
Geurts, T. (2017). Woonarrangementen van kinderen na scheiding, contactverlies met de uitwonende ouder en de effectiviteit van het ouderschapsplan. Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum Ministerie van Veiligheid en Justitie.
Haartsen, F. (2017). Gebroken gezinnen, door professionals waargenomen signalen van scheidingsproblematiek als indicatie voor hulpverlening. Utrecht: Rijksoverheid.
Hvdm (2013). Feiten en cijfers. Opgehaald van Factsheet vechtscheidingen:
https://vng.nl/sites/default/files/publicaties/2015/2015-factsheet-feiten-en-cijfers-over-vechtscheidingen.pdf
Jeugdhulp (2017, mei 1). Scheidingen en problemen van jeugdigen. Opgehaald van Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming:
https://richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding/gevolgen-van-een-ouderlijke-scheiding-voor-jeugdigen/ernstige-gevolgen/
Jeugdhulp.A (2020, maart 12). Gevolgen van een ouderlijke scheiding voor jeugdigen.
Opgehaald van Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming:
https://richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding/gevolgen-van-een-ouderlijke-scheiding- voor-jeugdigen/de-belangrijkste-gevolgen-van-een-ouderlijke-scheiding-voor-jeugdigen/
Jeugdzorg Nederland (2015). Methodiek bij de aanpak van complexe scheidingen. Opgehaald van Jeugdzorg Nederland:
https://www.jeugdzorgnederland.nl/contents/documents/complexe-scheidingen-methodiek.pdf
Lelieveld, A. (2019, mei 24). Kijk niet weg bij een vechtscheiding, maar bedenk wat jij kunt doen voor het kind. Trouw, p. 15.
Ministerie van Volksgezondheid (2019). Vechtscheidingen. Opgehaald van Huiselijk geweld:
https://www.huiselijkgeweld.nl/dossiers/vechtscheidingen
Movisie (2015, december 8). De voordelen van de participatiesamenleving. Opgehaald van Movisie: https://www.movisie.nl/artikel/voordelen-participatiesamenleving Movisie.A (2014, Maart 1). Aan de slag met sociale netwerken. Opgehaald van Movisie:
https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/publication-attachment/Aan-de-slag-met-sociale-netwerken%20%5BMOV-2237000-1.1%5D.pdf
Movisie.B (2017, juli 12). Oog voor het sociale netwerk. Opgehaald van Movisie:
https://www.movisie.nl/artikel/oog-sociale-netwerk
NJI (2019, oktober 8). Aantal kinderen met gescheiden ouders. Opgehaald van Nederlands Jeugdinstituut: https://www.nji.nl/Scheiding-Achtergronden-Cijfers
NJI.A (2019). Mogelijke gevolgen van scheiding voor het kind. Opgehaald van Nederlands Jeugdinstituut: https://www.nji.nl/Mogelijke-effecten-van-echtscheiding-op-het-kind NJI.B (2018, april 1). Top tien beschermende factoren. Opgehaald van Nederlands jeugd
instituut: https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Publicatie-NJi/Top-tien-positieve-ontwikkeling-jeugd-samenvatting.pdf
NOS (2014, juli 7). Nederland klaar voor participatiemaatschappij? Opgehaald van NOS:
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/669561-nederland-klaar-voor-participatiemaatschappij.html
Nu (2017, september 27). Bij helft van vechtscheidingen zijn kinderen betrokken. Opgehaald van Nu.nl: https://www.nu.nl/lifestyle/4940117/bij-helft-van-vechtscheidingen-kinderen-betrokken.html
Oostveen, M. (2020, Februari 9). Rechters hebben genoeg van vechtscheidingen, ze richten zich voortaan tot het kind. De Volkskrant, p. 19. Opgehaald van De Volkskrant:
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/rechters-hebben-genoeg-van-
vechtscheidingen-ze-richten-zich-voortaan-tot-het-kind~ba630ce3/?utm_campaign=shared_earned&utm_medium=social&utm_source
=copylink
Overheid Wettenbank (2014, juli 9). Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Opgehaald van Overheid: https://wetten.overheid.nl/BWBR0035362/2020-01-01
Raad voor de Kinderbescherming (2019, mei 17). Netwerkberaad bij conflictscheidingen.
Opgehaald van Raad voor de kinderbescherming Ministerie van Justitie en Veiligheid:
https://www.kinderbescherming.nl/voor-kind-en-ouder/conflictscheiding/netwerkberaad-bij-conflictscheidingen
Rechtspraak (2016, maart 1). Vechtscheidingen. Opgehaald van De Rechtspraak:
https://www.rechtspraak.nl/Themas/Vechtscheidingen
Rijksoverheid (2015, januari 1). Decentralisaties. Opgehaald van Loket gezond leven:
https://www.loketgezondleven.nl/gezonde-gemeente/wettelijk-en-beleidskader-publieke-gezondheid/decentralisaties
Rijksoverheid.A (2015, januari 1). Preventie in de Jeugdwet. Opgehaald van Loket gezond leven:
https://www.loketgezondleven.nl/zorgstelsel/preventie-vijf-stelsel-wetten/preventie-de-jeugdwet
Rijksoverheid.B (2020, januari 1). Welke jeugdhulp is er voor mijn kind beschikbaar?
Opgehaald van Rijksoverheid:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/jeugdhulp/vraag-en-antwoord/vormen-jeugdhulp-jeugdzorg
Schoemaker, K. (2015). Vechtscheidende ouders. Wie zijn dat? Amsterdam: Boom uitgevers.
Schoemaker, & Kruijff, K. A. (2017). Vechtscheidingen, belevingen en ervaringen van ouders en kinderen en verandering na Kinderen uit de Knel. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam.
Stef, H. (2009). Het ecogram. Sociale netwerk in kaart gebracht. Brussel: Politeia. Opgehaald van Kennis plein: https://www.kennisplein.be/Documents/Het%20ecogram.pdf Stoel, G. (2013). De inzet van het sociale netwerk in de Utrechtse jeugdzorg. Utrecht:
Universiteit Utrecht.
Tweede kamer (2014, juli 2). Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Opgehaald van Tweede kamer der Staten-Generaal:
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/kamer_in_het_kort /verzorgingsstaat
Universiteit van Amsterdam (2016, April). De inzet van familienetwerkberaden in de jeugdbescherming. Amsterdam: VGN. Opgehaald van VNG:
https://vng.nl/sites/default/files/201607_samenvatting_familienetwerkberaden_in_j eugdbescherming.pdf
Veenhoven, R. (2019). Hoe schadelijk is scheiding. Amsterdam: SISWO.
Verhoeven, N. (2014). Wat is onderzoek? Praktijkboek voor methoden en technieken. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.