De voorgalerij is een oogenblik ledig! Me\'.rou\~
Van der Kooy komt nog in sarong en kebaJa UIt linksche deur ... loopt even naar de balustrade, kijkt het erf over en aaat zuchtend zitten.
EERSTE TOO EEL.
Mevrouw, Oesin.
MEVR. God ... wat ben ik zenuwachtig .. , Wat een penibeel geval ... 't Is ook een schandaal. Wat een land! Je zoo maar voor een. huwelijk te vrage. : . als je nog getrouwd bent. Dat IS n.ou de bre~dheld van opvattingen net zoo .. breed a.ls Je maar wil.
(Uit de poort verschijnt Oesll1, loopt langzaam aarzelend naar zijn meesteres... hurkt voor lIaar neer . .. maakt een embah).
OESIN. (zacht). Njonja besar ...
MEVR. He laat die beroerling me wèèr schrikken!
Wat is dat? 'Njonja besar. .. , ik ben de Njonja Doea maar. .. hoorl Wat is-er?
OESIN. Saja minta per kot ...
MEVR. Wat zeg-je? Ik mag hange, als ik er iets van versta. Apa?
OESIN. Saja min!a perskot, Njonja, limabIas roepia ..•
-
92-MEVR. Wat zeit ie ... goeie god ik ben werachies nog niet sterk in me Maleisch... nou mag ik nogere hange, als die Mk niet bezig is een liefdes-verklaring af te steken ... (trekt de beenen wat op).
Ook op 'r eerste gezicht!
OESI . Saja minta perskot . .. (buigt hel IlOofd omlaag . .. al eell sembah).
MEVR. Zeg, kijk voor /'e (s/aat de rokken om haal beenen). Ik ben pils in ndil!, hoor! Goeie god wat een land,... dat' de tweede in e n half uur, je ben! hier je eer niet zeker ... (schuift acllteruif) ben je nou heelemaal stapel, jij ... zwarte aap. .. Ze 1
pas op, hoor, me man komt direct thuis ... ik roep 'm hoor!
OESI '. Limabias roepia ...
MEVR. (gilt) Dirk ... Dirèk I
TWEEDE TOONEEL.
Vorigen, Schuif.
SCHUIT. (komt verschrikt aan/Dopen) Wat is er ...
wat heb je?
MEVR. Kijk 's ... (wij'st op den jongen aulZ haar voeten).
SCHUIT. Nou?
MEVR. Hij doet me een liefdesverklaring of zoo iets ...
SCHUIT. Een liefdesverklaring of zoo iets? Weln c, hij ... Wat heb je ... hè Oesin ... Apa boleh?
-
93-OESIN. Saja minta perskot, loewan besar, lima-bias roepia.
ME'.'R. Hoor je 'I nou?
OE IN. Saja poenja Màh mattie. '. limabias ...
MEVR. Hij is geloof ik noa bezig.
SCHUIT. Hij vraagt voorschot! (fot Oesin). Jij beroerde vlegel. .. alweer voorschot. Kwee gila ja ...
Kwee belon baj"r lain perskot, dan skarang soedah minta lagi. .. ?
MEVR. (als schold ze mee) Soedah minta lagi! ...
Kwee klla, ja! Een goeie taal om iemand uit tc scllelde.
Kwe kila ja!
SCH IT. Hij wil voor chot hebben, vijftien gulden, zijn moeder is dood. Om haar te begrave !
J\lE\'R. Wat ze" je, zijn moeder dood. Kassian, en ik dacht werachti r, nee maar wat ken een mensch zich toch vergis e. .. ik dacht... kas ian, zijn moeder dood!
SCHUT. Nee, heelemaal ge n kas ian, de vorige maand ging zijn moeder ook al dood, n heeft hij vijftien gulden \'an mij' gehad, en nou is zIjn moeder alweer dood. Wou die het van jou trachten los te krijgen. .. Ik zou werachies wel eens willen weten hoeveel moeders di jongen gehad heeft. ou hebben wij hem vijf jaar bij ons... en nou heeft-ie al dric maal gevraagd 0111 voorschot om ecn va ef te begrave ...
MEVR. Wat zeg je, heeft-ie drie vàder gehad .. . SCH IT. Nou, dat zou Ik me kunnen begrijpe .. . maar je hebt maar è~n moeder, n nou wil die geld hebben om de tweed te begraven, die vi gel ...
Pigi, lekas! Andjim ... (Oesin verdll'ij'nt lIaa tig).
-
94-MEVR. (roept hem na) Piki lekas! Piki lekas!
SCHUIT. Dat wou die gauw van jou nog los-krijgen ...
MEVR. Wat zeg je ... drie vaders ... en hoeveel zei je ook weer? Twee moeders ... Wat een fer-millie schandaal ... En dat moet je maar in je huis houwen ook! Hij moet eruit, hij moet Piki lekassel SCHUIT. Och, hij liegt het natuurlijk, 't i alleen om meelij op te weken. Je moet dat tuig kenneli ..
dat laat daarvoor gemoedereerJ achter mekaar drie vader en twee moeders dood gaan? Om aan geld te komen.
MEVR. Wat een schobbejakke. Ik wil hem niet lan<Yer hebbe, als ik 'm zie, zou ik telkens aan zijn drie dooie vaders denke ...
SCHUIT. Och, maken we ons niet dik over ...
hier in Indië ...
ME\·R. (veelbeteekenef/d)! Hier in Indië maken jullie geloof ik nict gauw over icts dik, twee moeders, drie vader , 't is maar niks, maar over wandele met een meisje, en als je wat zegt dat je uitgerookt wordt ... daar make ze zich hier driedubbel dik vcr.
Nou, ik zal 't onthouwe ... (kijkt achterom, of ze iemand wacht, dan naar Schuit, die loopt te draaief/).
~EVR. Ben je niet goed? Ja draait zoo.
SCH IT. Ja, heel goed ... heel roed.
(Pauze . .. mevrouw kijkt weer Of/geduldig naar SC/llIit).
MEVR. Heb je heelemaal niks te doen vandaag.
SCHUIT. Nee, U weet, in den regentijd is het stil. ..
Tot we weer malen ...
- 95
-MEVR. Nou dan wordt het tijd dat jullie gaan malen .. ' anders ga ik malen. Altijd die manne thuis!
SCH IT. Ik ... ik wou alleen ...
MEVR. (bekijkt //em even). Je mag je wel eens baan scheren.
SCHUIT. Ik ben vanmorgen pas ... ge choren.
MI:VR. Nou dat zal wel gisteren geweest zijn, je ziet zoo zwart. .. as ... as die mevrouw van hiernaast!
SCH IT. Nee, 't was vanmorgen! Dat weet ik positief, ja! Maar 't. .. 't haar groeit hier zoo hard in Indië ...
MEVR. Weer wat nieuws in Indië, nou groeit 't haar weer hard. Wat? Wou je gaan zitten? Dan zal ik 't je maar ronduit zeggen (ziet acllterom) ik kan je nou niet hebben. Jij moet ook piki leka !
SCHUIT. (chuchter). Niet hebben? Ik wou praten over Van der Kooy, zie je, als-ie nou straks terugkomt, wees dan lief voor 'm ...
MEVR. Ik heb wel over wat anders te praten ...
Jullie zulle traks ophoore! Wacht maar.
SCHUIT. (geschrokken). Wat bedoelt U... Wat ophoore?
MEVR. Dat zal je straks wel hooren ... ik mag nog niks zeggen, ik moet hèm eerst spreke. Maar strakjes ...
Alleen zal ik je dit zeggen,.. al ik wou, als ik wou ... nee, ik zeg niks!
9 6
-SCHUIT. (die denkt dat het aller Trude is). Ik heb ...
ik, ik heb er nik mee te maken ... ik ga me even scheren ... nou voel ik 't ook, 't is hoog tijd ... ik ben heelemaal zwart, 't was toch gisteren ... Nou weet ik 't po itief. .. Ik ga maar.
\'\EVR. lau dat vraag ik je juist. .. ik kan jou nou niet hebbe ... zal je je go dover chere?
C::CHL'IT. ja... ik... ja, ik ga direct (af door de poort).
DERDE TOO EEL.
Mel'roullI, Van Wie/andi.
V. WIELA OT. (verschijnt achter de ba/u trade iel inplaafs van Trudc mt'l'roulV Van der Kooy, komt zenuwachtig binl1c!n). Eh ... eh... pardon, ik st ur toch niet.
MEVR. Nee... nee... gaat U zitten ... nee zeker niet, ik zat op U te wachten.
V. WIELA, OT. Maar ...
J'v\EVR. (plechtig). La-we meteen maar 111 t de deur in huis valle ... Ik heb Uw brief gelezen ...
V. WIELANOT. U hebt mijn bri f? ..
ME'.·R. ja ... ik heb 'm gelezen!
v.
WIELANOT. (~'Crlegen) Zoo, dat is h cl goed, dat is patent, ik ben blij ... (gaat :itten). Oef. .. wat is het w er warm, mevrouw... warm... pannas!In die West-moe son kan h t zoo warm zijn, al h t dan een dagje droog is! ... Echt kenteringweer.
Dus. .. du .. U hebt nlljn brief gelezen, zeker, zeker ...
- 97
-MEVR. ja... U schreef een liefde op het eerste gezicht. ..
V. WIELANOT. ja juist, een liefde op het eerste gezicht. ... Och weet U, ik ben nog jong .... pas vijf en veertig.
MEVR. Zoo ... is U vijf en veertig ... nu kijk eens aan, ik ben vijftig! Dat scheelt vijf jaar.
v.
WIELANUT. Vijftig jaar? Is U al vijftig ... dat zou ik niet gezegd hebben, op het eer te gezicht.MEVR. (toch gevleid) Hoe oud schatte U mij ..•
V. WIELANOT. Op 't eerste gezicht, zoo ... een ...
een goede veertiger ...
MEVR. Nee, ik ben werkelijk al vijftig, maar dat doet die Hollandsche kleur zeker. .. die hèbbe ze hier in Indië zoo niet.
V. WIELA OT. Ja, die Hollandsche kleur ... ja t AI vijftig? Ik ben pèff.
1\\EVR. Wat zeit U?
V. WIELA OT. Ik ben pèff, pèff ...
MEVR. Zoo! Ja, ik zie er nog jong uit voor me jare, maar dat is misschien ook de sarong en kebaja, die maakt je zoo jong. En ook Indisch! Ik heb me kouse ook al uitgetrokken, kijk maar ... echt Indisch, he, ... en veel koeler, niewaar?
V. WIELANDT. (afwerend). ja, ja, ik gelààf het wel. .. (rilt).
MEVR. Heb U 't koud? Zit U op de tocht misschien? U zet een gezicht als een kat, die aan de peper gerooke het.
--
98-V. WIELA OT. Nee, nee ... Ik heb heelemaal niet aan de peper gerooken ... 't zijn zenuwen, ziet U ...
Daar heb je gauw last van in Indië, afmattend klimaat! En dan ... eell moeilijk moment, niet waar.
U zei zoo, vijf en veertig en ik vijftig. U vindt me toch niet te oud?
MEVR. Nee ... ik wou jui t zeggen ... wel èrg jong!
V. WIELANDT. Hihihi ... Ja, sommige chattell me even in de dertig ... ahi ja, en il zeg maar ... een men ch is zoo jong als hij zich voelt. Perdon, is Van der Koo)' niet thuis?
MEVR. Nee, stel U gerust, hoor! Van der Kooy is op d fabriek.
V. WIELANDT. En Juffrouw Trude!
MEVR. Die is bij 'Ittel in het paviljoen ...
V. WIELANDT. Bij Nittel... bij die man, 't is een idioot, die Nittc!.
MEVR. ou, dat kan ik nou niet zoo vinde ...
V. WIELANDT. Ik wèl en wat doet ze daar?
MEVR. (lacht) All ichte bekijkt\ die verzamelt Nittel ... geeft- ie cadeau; ... maar om noulllaar kort te weze ... want me man kan dadelijk thui komllle, ik heb over uw voorstel gedacht ... (aarzelt el'en) Het i ... hoe moel ik dal nou zegge ... het is ... nee, u moet niet boos worde ...
V. WIELANDT. Mon Dieu! 't Is toch geen wei-gering?
- 99
-MEVR. Ik kan er niet inkomme ... Ik heb er over gedacht en het i zeer vereerend, maar ... als ik aan die arme Van der Kooy denk ... hij zou zoo
·alleen weze ... het gemis zoo voelen .. . V. WIELANOT. Ja, maar ...
l\'EVR. ee, me besluit staat va t.
V. WIELA. OT. Mevrouw, mevrouw, verwoest me geluk niet ... (grijpt haar /zand).
MEVR. Zeg, a 'j'eblieft geen handtastelijkheden, he, ik ben pas in ndië ...
v. \\
IELA 'OT. Van Uw woord hangt alles af.MEVR. Toe, laat u m los, ik hou der nog niet van ... Jullie kcnnc hier breed van opvattingen zijn.
Ik nog niet, hoor! En dan, een man al' Van der Kooy, met een hart van goud ... zoo maar ineens alleen te late ...
v. WIELA 'OT. laar die heeft u toch ook nog ...
MEVR. Mij ... mij ... mij? ee, nou word-ie goed.
Dat is nou de breed te opvatting, die ik hier in Indië heb hoore verkondige. Wou U dan, dal ik Mk nog bij hèm bleef?
v. WIELA 'OT. Ik ... ik begrijp U niet. .. ik ... ja, ik wou graag dat u bij hem bleef, maar ... ik geloof
<!en fataal mi ver tand, geloof ik ... een .. .
MEVR. Jij gemeene vent... ik kan niet uit me woorde. " U schrijft me daar liefde op 't eerste gezicht en WOu u me dan met een ander deele?
v. WIELANOT (rilt). Ik weet niet, een fataal mi
-ver~tand ... ik wil iJ heelemaal niet deelen; huhuhu, ik bedoelde juffrouw Trude, ik h b haar liefgehad, sinds ik haar voor de erste keer zag ... ik schreef toch op 't eerste gezicht ... een fataal misverstand ...
U dacht toch niet dat ik op U ... 't eer te gezicht. .. 0, mon Dieu!
-
100-MEVR. (heeft hem in de grootste verbazing staan aanzien . .. ) Fataal misverstand? Mondijeu? Ik geloof dat jij zelf een fataal misverstand en een mondijeu bent. ., Zoo'n brief aan mij te adresseeren, wacht effe, dan ben je heclemààl aan 't verkeerde kantoor ...
(loopt naar de poort). Schuit, Schuit, kom 's hier, 't is om je dochter, kom eens hier ... Schuit.
v.
WIELANOT. Maar dat is een fataaal.MEVR. Ja fataal is het en mondijeu ook, t is kila sekàli!, .. wacht, hier is Schuit.
VIERDE TOONEEL.
Vorigen, Schuit.
SCHUIT. Maar. .. ik heb er niks mee te maken, ik ...
MEVR. Je hebt er wel mee te maken". Hier (pakt hem aan de hand, brengt hem voor van Wielandt) hier .. , deze meheer n \isverstand", die komt om je dochter, moet jc maar zelf weten wat je doet ... maar hij kan nict eens een adres schrijven.
Wel heb ik ooit! Da's iets om over te vertelIe. , , V. WIELANOT. Maar ... dat is een nog fataler mis-verstand .. ' Om Schuit zijn dochter? Pardon ... dat loopt de spuigètten uit. .. ik kom hier om ... juffrouw Trude. ,.
MEVR. Nou dan! En je schrijft juffrouw Van der Kooy! Dat stond bove de brief. En liefhebbende Henderik stond er onder. Ik heb direct gezegd, Nittel kan 't getuigen, da'k je niet lustte ... Maar waarom schrijf je dan Van der Kooy ... en juffou"-' nog wel. Zeg, ik laat me niet beleedige hoor, ik ben hier Mevrouw I Hier in Indie I
- 101
-SCHUIT. Ik heb er niks mee te maken ... ik wou niet!
MEVR. Hij komt notabene .?m jou dochter I Wil je ook al lIiet? Net goed! fijn!
v.
WIELANOT. Nee, hij daar, heeft er zèker nicts mee te maken ...SCHUIT. Van der Kooy wou het. ..
MEVR. Nee nou nog mooier wat heeft Van der Kooy er mee' te maken, wat wou die? Jij bent ook kila sekàli.
V. WIELA OT. Wat die er mee te maken heeft?
AI hct om zijn dochter gaat... nee maar! dc spuigètten uit, ... zijn eigèn dochter. .. Zou die er dan niets mee te maken hebben?
MEVR. (gaat de armen .over mek~ar vo.0r Van Wielandl staanl. Wat zeg je ... hoor s effetjcs, d~nk je da'k 't toesta, dal je me man staat te beleedlge, als-ie er f.ie! bij is ... \A. aar is Van der Kooy ...
Zijn dochter ... 1 Nee maar die is goed ... U heb tropekoller geloof ik! Dat moet je eens tegen hemzelf zegge, daar wil ik me plezier van hebbe!
SCHUIT. In de fabriek is-ie, in de fabriek.
MEVR. Laat 'm roepe ... Djongos! Djongos! Hoor 's meneer VI ielandt. ..
V. WIELANOT. Vàn Wiclandt! En ik verzoek U niet zoo'n toon tegen me aan te slaan, ik heb nooit anders geweten, als dat het zijn dochtcr was.
MEVR. Vàn Wielandt dan,... en al ben je nou honderdmaal Vàn Wielandt en de baas hier, dan hcbbe ze je er leelijk tussche ehad, wat dcnk je, dat ik me e:ge man laat beleedigc, al gaat 't om de perm ot ie ?
-
102-SCHUIT. (staal op den achtergrond den jongen orders te geven... schrijft snel iets op een briefje, dat hi.i den jongen meegeeft .. . ).
MEVR. (doorpratend). Dat vertelt je zoo maar in je gezicht, dat je man een dochter heeft, wonder dat-ie er nog geen zoon bijhaait nee maar ... . En Schuit, ltier! Zeg jij niks, je staat er bij of je Gome tegen 'm moet zegge. .. Kom voor je dochter op.
SCHUIT. Ik Qome zeggen? Ik heb 't niet gewild ...
v. WIELANDT. Nee, maar dat is fataal, juffroU"l Trude is toch niet de dochter van (met iets k/einee-rends) van hèm daar? Dat bedoelt u toch niet?
MEVR. Wat anders? En wat zou dat, is 't soms geen mooi meissie, je mocht wille dat 't jouw doch-ter was. Kijk die lammeli ng der nou eens bijstaan, vooruit Schuit kom voor je dochter op ... Laat je je zoo maar zegge, dat 't jou dochter !liet is.
CHUIT. Ik ... er bij staan ... ik heb 't niet gewild.
MEVR. 011 vooruit, i 't je dochter, ja of nee.
SCHUIT. Eh, eh, ja ... ja ...
MEVR. (tot v. Wie/andt) Nou daar sta ja!
v. WIELANOT. Maar Schuit, ah i, daar h b je me nooit iets van gezegd, ahi, hi- hi- dat is onbegrij-pelijk, dat jij zoo'n lieve dochter heb. Maar dat verandert het geval natuurlijk heelemààl niet. Ik ben er volstrekt niet tegen, jou als schuonpapa te accep-teer n, dat i '" ahi. .. misschien nog beter dan een schoonmàmà .. , ahi. .. Hihihi. ..
SCH IT. Hihihihihi I
ME R. Zeg, hoor 's, 't i nou genoeg, zou ik zoo zeggen, je staal me te beleedige ...
-
103-V. WIELA OT. Ik heb met U niels meer te maken, al het zijn dochter is, ik ~leb .. me nu lech~s t~ wen-den tot Schuit, wanneer die zijn toestemming geeft, is de zaak afgedaan.
MEVR. ZOb, zou je denken, !lOU. ik ben er Obk nog, denk je, dat ik een kind, dat Ik II.efgekregen heb als e n eigen dochter, zoomaar aan len~~nd. zou ~ev.cn
dL. die bove de jare i , die eer ~ mijn lIefdebnefjcs schrijÏt, l11et liefhebbende Hendenk deronder?
V. WIELANDT. Maar pèrdo.n! Ik ben pas vijf en veertig, dal is niet boven de jaren. Perdon I
MEVR. Niks tc pardonne. Liefdesbrief je op 't eerste gezicht, hè? Kila sekali I
V. WIELA OT. U weet heel goed. " dat ik ...
MEvit Ik weet heel goed. " dat je je gevoelen op schrift kunt zetten, dàt weet ik (thea.!raal),
9,
geluk-kigste aller stervelingen! Die wou mij leere lIefhebbei V. WIELA OT. Schuit, ik verzoek je met me III e te gaan naar mijn kantoor.
MEVR. (citeert). M t de e!lijkste gevoelen v~n
liefde, zal ik immer zijn ... Uw 1.lefhebbende H~nder.lki Nog al een gezicht .. voor een liefnebbende Ilcndenk.
Verliefd op een spijker aan een sarong!
V. WIELANDT. (pakt Schuit bij den arm). Ga me . MEVR. (aan den anderen arm). Je blijft! ... Nee .. :.
ik zou gaan trèkken I W.~. trekke mee, ho?r. En kijk nou die vent 's, ben JIJ een kerel. .. dl.e laat met zich sollen ... als een zoutzak. .. a een sUIkerbaal. ..
ken je je mond niet open krijgen ellllit? ...
SCHUIT. Ik wou niet. .. hij wou '1. ..
MEVR. Wat wou je niet.
-
104-SCHUIT. Dat 't mijn dochter was! hij zei. .. een paar dagen maar, .. zeg, dat 't jouw dochter i ... en toen zei ik... goed ...
MEVR. (laai hem/os) He? .. He? Wàt vond jij goed.
SCIIUIT. Van ... die dochter, dat ze zoolang mijn dochter zou zijn.
MEVR. I het dan jou dochter niet? Nep., maar goeie goed ... wat een land. Van de een is de vader onbekend, en de andcre heeft er drie. " Wic zijn dochter i het dan weer wèl ... 't arme kind!
SCHUIT. Van ... van ...
v. WIELA OT. Van Van der Kooy... precies zooals ik zei.
MEVR. (of/geduldil!) Och kom, we hèbbe geen kindere.
SCHUIT. (ongelukkig) Hij wel ...
v. WIELANDT. Ja ... hij wel. .. ahi ... fataal geval, in Indië, ziet-U ... daar ...
MEVI{. (slaal ze verbluft evell aan te kijken).
Nee ... nou begint die liefhebbende Henderik ook al met zijn in Indië! en kc jullic. '. dat ik... ce ...
nee ... nou is ie go d, dat ik van jullie tweëe gcloof, dat dc mànne hier kindcr zoude hebbe? En ik niet?
Jullie denke, geloof ik, da'k me alles van Indië laat wij maken. Dat .. , hij kindere ? Nee, da's 't nieuwste wat ik van Indië hoor! Waar blijft-ie nou, .. ik 11I0t '111 sprèke! Ik mot 't wete. Ik ga 'm tegemoet ... ik moet 't weten .. , weten ... of jullie staan te liege, Ik .•. (loopt lIaar de balustrade . .. :iet flaar Van der Kooy uit, lot van Wielaf/dl). En als jullie hebbc staan liege, omdat ie er niet bij is, dan wil ik een zicn hoe jou Itcfhebhende f1endcnkke O'ezicht er strak-kies uitziet, als hIj 't betroml11eld heeft." (aj, loopt het erf op).
- 105
-VIJFDE TOONEEL.
Schuit, Van Wielalldl.
v. WIELANDT (ineens of/gerust). Weet je - 't wel zeker. .. Schuit, weet je 't wel zeker?
SCHUIT. Ja, ik geloof 't wel ... Ik . ,. heel positief niet, ik heh den laatsten tijd zoo 1110eten liegen dat ik. " 't haast z If geloofde ...
V. WIELA OT, Jij weet gètverdèmme nooit iets posi-tief! .. , Dan .. , dan, maar dan ga ik voorloopig
V. WIELA OT, Jij weet gètverdèmme nooit iets posi-tief! .. , Dan .. , dan, maar dan ga ik voorloopig