Verder betreft dit onderzoek een diepteonderzoek naar de regio Zuid- oost-Brabant. Aanbevelingen zijn dan ook enkel gedaan op basis van literatuur en praktijkaanvullingen van wethouders uit de regio Zuid- oost-Brabant. Er is niet gekeken naar vergelijkbare regio’s die te maken hebben met demografische krimp. Zij zouden echter het onderzoek kunnen aanvullen en de aanbevelingen kunnen generaliseren voor alle vergelijkbare regio’s.
9.5 Vervolgonderzoek
Op basis van dit onderzoek zijn een aantal mogelijkheden ontstaan voor verder onderzoek. Twee mogelijkheden kunnen worden ge- noemd naar aanleiding van de evaluatie van het onderzoek. Ten eerste kan het interessant zijn deze analyse te doen op kleinere schaal, waar- door ook de achtergrond van de genoemde zaken kan worden bekeken en meer diepgang ontstaat. Ten tweede wordt meer inzicht verkregen in beide stadsgewesten als de omliggende gemeenten van de regio Zuidoost-Brabant worden betrokken in het onderzoek. Ten derde ligt een kan veel aan dit onderzoek worden toegevoegd door eenzelfde casestudy te doen naar vergelijkbare regio’s, waardoor een model kan worden opgesteld voor bepaalde typen gemeenten dat geldt in geheel Nederland.
Verder kunnen een aantal typen vervolgonderzoek worden genoemd die voortkomen uit de resultaten van dit onderzoek. Zo blijkt dat het belangrijk is voor landelijke gemeenten dat zij zich gaan oriënteren op recreatie en toerisme. De intentie om dit te doen bestaat ook al in deze gemeenten. De manier waarop dit zou moeten gebeuren is echter nog vaak niet duidelijk. Daarom zou het interessant zijn onderzoek te doen naar verschillende landelijke gemeenten omtrent het opzetten van recreatief-toeristische activiteiten in het buitengebied. Een ander knelpunt is te vinden bij het opzetten van een regionaal brand voor recreatie en toerisme. Zoals genoemd zijn de Peel en de Kempen niet te vergelijken met een brandnaam als de Veluwe en dienen zij meer bekendheid te verwerven. Ook interessant om te onderzoeken is daar- om hoe een regionaal samenwerkingsverband hun brandnaam bekend kan maken op grotere schaal.
Een ander onderzoeksresultaat is dat landelijke gemeenten vaak verwijzen naar MOE-landers. Deze komen in steeds grotere getallen naar Nederland en besluiten regelmatig zich permanent in dit land te vestigen. De huisvestingsomstandigheden van deze groep zijn echter nog vaak slecht en ook integratie in de samenleving is nog niet altijd optimaal. Onderzoek is nodig naar deze doelgroep en de wensen die zij hebben. Op die manier kan beter worden ingespeeld op de MOE- landers in de toekomst.
Onderzoek naar het uitbreiden van de campussen in campusgemeen- ten zou een volgend interessant onderzoek zijn. Zoals één van de wet- houders uitlegt, zijn de campussen in Zuidoost-Brabant vaak nog niet zo sterk ontwikkeld als die in de Randstad. Om een economische sterke regio te worden en Brainport Eindhoven internationale bekendheid te genieten, is dit echter noodzakelijk.
Tot slot zou meer diepgang mogen worden geboden in de problemen die zich voordoen bij samenwerking tussen gemeenten. Het is immers belangrijk - met name in deze tijden - dat gemeenten veel met elkaar samenwerken. Er doen zich echter nog vaak problemen voor, waar- door wordt besloten de samenwerking op een laag pitje te zetten. Diepgang in deze samenwerkingsproblemen is lastig, omdat betrokke- nen hier niet graag over praten. “Dat geldt precies hetzelfde voor ons als politici. Je moet af en toe ook niet teveel vertellen,” vertelde één van de wethouders mij. Toch zou een betere samenwerking veel voor- delen bieden en is het belangrijk dat hiernaar meer onderzoek wordt gedaan.
9.6 Afsluiting
Ondanks dat er nog altijd veel te onderzoeken is, heeft dit onderzoek al geleid tot interessante nieuwe inzichten. Er is een omvangrijk beeld gecreëerd van de regio Zuidoost-Brabant wat betreft de gevolgen van
demografische krimp. Aan de hand van een groot aantal informatie- bronnen en veel kennis van beleidsmakers is op de vorige pagina een groot aantal aanbevelingen gedaan aan de gemeenten in de regio. Mogelijk kunnen gemeenten via dit onderzoek van elkaar leren en zal Zuidoost-Brabant zich in de toekomst nog meer ontwikkelen dan zij de afgelopen jaren heeft gedaan. Brainport Eindhoven, De Peel, De Kempen...het zijn allemaal namen die het waard zijn op grotere schaal bekendheid te genieten!
Aitken, S. & Valentine, G. (2006). Approaches to Human Geography. London: SAGE.
Algemeen Dagblad (2011). AD Misdaadmeter 2010. Vekregen op 26 mei 2011 van http://www.ad.nl/ad/nl/1401/home/integration/ nmc/frameset/nieuws/misdaadmeter.dhtml
Antrop, M. (1999). Changing patterns in the urbanized countryside of Western Europe. Landscape Ecology, vol. 15, pp. 257-270. Antrop, M. (2004). Landscape change and the urbanization process in
Europe. Landscape and urban planning, vol. 67, pp. 9-26. Abeek Brusse, W., Van Dalen, H., & Wissink, B. (2002). Stad en land in
een nieuwe geografie. Den Haag: Sdu Uitgevers
B5 Ruimtelijke Ordening. (2007). BrabantStad MozaïekMetropool. Ver- kregen op 11 juli 2011 van http://www.brabantstad.nl/cms/pu- blish/content/downloaddocument.asp?document_id=31. Baarda, D. & De Goede, M. (2001). Basisboek Methoden en Technie-
ken. Groningen: Wolters-Noordhoff
Baarda, D., De Goede, M. & Van der Meer-Middelburg, A. (2000). Open interviewen. Houten: Stenfert Kroese
Bargeman, C. A. (2009). Krimp in Brabant. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 11-13.
Barnes, T. (1998). Envisioning Economic Geography: Three Men and their Figures. Geographische Zeitschrift, jrg. 86, nr. 2, pp. 94- 105.
Blotevogel, H. (1998). The Rhine-Ruhr Metropolitan Region: Reality and Discourse. European Planning Studies, vol. 6, no. 4, pp. 395- 410.
Blotevogel, H., Danielzyk, R. & Hohn, U. (2008). New urbanity in metro- politan regions. Erdkunde, vol. 62, no. 4, pp. 283-285.
Growe, A. & Blotevogel, H. (2011). Knowledge Hubs in the German Ur- ban System: Identifying Hubs by Combining Network and Terri- torial Perspectives. Raumforsch Raumordn, vol. 69, pp. 175-185. Bontje, M. (2001). The challenge of planned urbanisation. Amsterdam:
University of Amsterdam
Bontje, M. (2003). De mythe van het stedelijk veld. AGORA, jrg. 2003,
10 Literatuurlijst
nr. 3. Verkregen op 17 juli, 2011 van http://www.geocities.com/ marcob_73/StedelijkVeld-vs2.doc
Brabant Stad. (2007). Brabantstad Mozaïek Metropool. Verkregen op 11 juli, 2011 van http://www.brabantstad.nl/cms/publish/con- tent/downloaddocument.asp?document_id=31.
Braxwell Labs. (2011). Weetmeer.nl. Verkregen op 12 mei 2011 van http://data.weetmeer.nl/module.php?moduleID=68.
BRO (2009a). Regionaal koopstromenonderzoek SRE. Eindrapportage. Verkregen op 21 februari 2011 van http://www.broplan.nl/sre_ koopstromenonderzoek/content/bijlages/rapportage.pdf. BRO (2009b). Regionaal koopstromenonderzoek SRE. Tabellenboek.
Verkregen op 21 februari 2011 van http://www.broplan.nl/sre_ koopstromenonderzoek/content/bijlages/tabellenboek.pdf. Castenmiller, P., Keur, P., & Woudenberg, B. (2010). Plussen en min-
nen. Verkregen op 11 juli 2011 van http://www.stadsregios. nl/Documenten/b-3969-brochure-plussen-en-minnen-17x24- helder%5B1%5D.pdf.
Centraal Bureau voor de Statistiek (1999). In 2015 aantal alleenstaan- den een derde groter dan nu. Verkregen op 25 maart 2011 van http://www.nieuwsbank.nl/inp/1999/05/0526F032.htm. Centraal Bureau voor de Statistiek (2005). Hoofdbanen; woon- en wer-
kregio: provincies, COROP-gebieden en gemeentes. Verkregen op 21 maart 2011 van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publicatio n/?DM=SLNL&PA=71008NED&D1=0
Centraal Bureau voor de Statistiek (2006). Historisch lage bevol- kingsgroei. Retrieved April 1, 2011 from http://www.cbs. nl/nl-NL/menu/themas/bevolking/publicaties/artikelen/ archief/2006/2006-013-pb.htm.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2008). Bodemgebruik. Verkregen op 18 mei 2011 van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publica- tion/default.aspx?DM=SLNL&PA=70262NED&D1=a&D2=106% 2c137%2c142%2c148%2c157%2c161%2c170%2c176-177%2c2 06%2c216%2c227%2c266%2c270%2c288-289%2c291- 292%2c353-354%2c361%2c379%2c381%2c411%2c420%2
c438%2c453-454%2c487%2c526%2c532%2c542%2c580- 581%2c585%2c642-643%2c689%2c694%2c699%2c719%2c737 &D3=l&HDR=T&STB=G1%2cG2&VW=D
Centraal Bureau voor de Statistiek (2009a). Regionale prog- nose bevolkingsopbouw; 2009-2040. Verkregen op 14 maart 2011 van http://statline.cbs.nl/StatWeb/pu b l i c a t i o n / ? D M = S L N L & PA = 8 0 2 8 3 N E D & D 1 = 0 & D 2 = 1 - 20&D3=0&D4=125,136,143,149,176,184,204,206,219- 2 2 0 , 2 5 6 , 2 6 2 , 2 9 0 , 3 6 7 , 3 7 1 , 4 0 3 , 4 4 2 - 443,472,477,491&D5=a&VW=T.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2009b). Regionale prognose huishoudens; 2009-2040. Verkregen op 14 maart 2011 van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=8 0227NED&D1=0&D2=125,136,143,149,176,184,204,206,219- 2 2 0 , 2 5 6 , 2 6 2 , 2 9 0 , 3 6 7 , 3 7 1 , 4 0 3 , 4 4 2 - 443,472,477,491&D3=a&VW=T.
CBS (2009c). Beroepsbevolking; gemeenten. Verkregen op 26 mei van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71 883NED&D1=13,26&D2=l&D3=251,253,257,260-261,268,274- 275,283-284,289,291,293,336,338-339,342,359,366- 367,375&D4=11&HDR=T&STB=G1,G2,G3&VW=T.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2010). Kerncijfers van de bevol- kingsprognose, 2010-2060. Verkregen op 21 februari 2011 van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=807 48NED&D1=0&D2=0&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&VW=D. Centraal Bureau voor de Statistiek (2011a). Indeling van Nederland in
40 Corop-gebieden met de daarbij behorende gemeenten op 1 januari 2011. Verkregen op 21 februari 2011 van http://www. cbs.nl/NR/rdonlyres/91474782-E6BB-42EB-BDE7-01E9B0B- CDC70/0/corop2011.pdf.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2011b). Grootstedelijke agglome- ratie. Verkregen op 21 juli 2011 van http://www.cbs.nl/nl-NL/ menu/methoden/begrippen/default.htm?ConceptID=876. Champion, T. & Hugo, G. (2004). New forms of urbanization. Aldershot:
Ashgate
Couch, C., Leontidou, L. & Petschel-Held, G. (2007). Urban sprawl in Europe. Oxford: Blackwell
De Haan, H. (2006). De stad in het dorp. Wageningen: Wageningen Universiteit.
De Jong, A. & Van Duin, C. (2009). Bevolkingstrends, 4e kwar- taal 2009. Verkregen op 18 maart 2011 van http:// www.cbs.nl/NR/rdonlyres/52ED5DC2-A6CB-414A-8C35- D3E963B36DA4/0/2009k4b15p35art.pdf.
Derks, W. (2009). Aandacht voor krimp neemt toe. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 9-10.
Doevedans, K. (2010). Stad, dorp, platteland en landschap. ViaVIA, juni 2010.
Elden, S. (2004). Understanding Henri Lefebvre: theory and the pos- sible. London: Continuum
Elsevier (2010). Leeswijzer bij ranglijst van beste gemeen- ten. Verkregen op 29 april 2011 van http://www. e l s e v i e r. n l / w e b / f i l e ? u u i d = a a 5 9 5 8 b 0 - 0 e b 9 - 4 5 c 4 - 8ee2-a558fb67bacd&owner=84738b97-8c35-4877-ace4- db62bf823d83&contentid=269004.
Elsevier (2011). De Beste Gemeenten 2010. Verkregen op 29 april 2011 van http://www.elsevier.nl/web/Weekblad/Onderzoeken/Bes- te-Gemeenten-2010.htm.
Google Maps (2011). Google Maps Nederland. Verkegen op 26 mei, 2011 van http://maps.google.nl/maps?hl=nl&tab=wl.
Hite, J. (1997). The Thünen Model and the New Economic Geography as a Paradigm for Rural Development Policy. Review of Agricul- tural Economics, jrg. 19, nr. 2, pp. 230-240.
Hornis, W. & Eck, J.R. (2007). Het nieuwe ommeland. Rotterdam: NAi Uitgevers
Hospers, G. J. (2010). Krimp! Amsterdam: SUN.
Janssen-Jansen, L. (2009). Naar een metropolitaan bewustzijn. Rooi- lijn, jrg. 42, nr. 2, p. 84.
Jenkins, P., Smith, H. & Wang, Y. P. (2007). Planning and housing in the rapidly urbanizing world. London and New York: Routledge
Korsten, A. & Marsman, G. (2008). Krimp in de peel. Verkregen op 1 november 2011 van http://www.arnokorsten.nl/PDF/Bevol- king,%20groei%20en%20afname/Krimp%20in%20de%20Peel. pdf.
Latten, J. (2009). Veranderend demografisch tij. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 4-6.
Le Roy, M., Myncke, R., & Vandekerckhove, B. (2005). Ruimte voor woonbeleid. Publicaties kenniscentrum voor duurzaam woon- beleid. Verkregen op 3 februari 2011 from http://www.kennis- centrum-woonbeleid.be/Pdf/Ruimtelijke%20indelingen%20 voor%20woonbeleid_website.pdf.
Leeuwen, A. & Deijkers, R. (2010, June 24). Elsevier-onderzoek: Naarden beste gemeente 2010. Elsevier. Verkregen op 21 februari 2011 van http://www.elsevier.nl/web/file?uuid=aa5958b0-0eb9- 45c4-8ee2-a558fb67bacd&owner=84738b97-8c35-4877-ace4- db62bf823d83&contentid=269004.
Lenaerts, J. (2004). Interview Henri Lefebvre. Over stad en stedelijk- heid. Oikos, jrg. 2004, nr. 1.
NiDi (2009). Groei en krimp in Nederland. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 1. Omey, E. (2007). Clusteranalyse. Verkregen op 7 april 2011 van http://
www.edwardomey.com/nonsave/Clusteranalyse.pdf.
Omroep Brabant (2010). Intercity Best definitief geschrapt. Ver- kregen op 26 mei 2011 van http://www.omroepbrabant. nl/?news/133285942/Intercitytrein+Best+definitief+geschrapt. aspx.
Ool, M. (2006). Stad noch land.Rotterdam: NAi Uitgevers
Planbureau voor de Leefomgeving (2010, December 12). Tijdig antici- peren op krimp kan problemen voorkomen of beperken. Demo- grafische krimp niet bestrijden maar begeleiden. Persberichten PBL. Verkregen op 17 februari 2011 van http://www.pbl.nl/nl/ nieuws/persberichten/2010/20101202-Tijdig-anticiperen-op- krimp-kan-problemen-voorkomen-of-beperken.
Primos (2011). Primos prognose 2009. Retrieved March 14, 2011 from http://primos.abfresearch.nl.
Provincie Noord-Brabant (2008). De bevolkings- en woningbehoefte- prognose Noord-Brabant. Verkregen op 21 februari 2011 van http://www.brabant.nl/dossiers/dossiers-op-thema/bouwen- en-wonen/feiten-en-cijfers-wonen/bevolkingsprognose-2008. aspx.
Provincie Noord-Brabant (2009). Leefbaarheid: feiten in beeld. Tilburg: PON.
Provincie Noord-Brabant (2010). Feiten en cijfers – Economie en mo- biliteit. Verkregen op 2 mei 2011 van http://www.brabant.da- tabank.nl/.
Provincie Noord-Brabant (2011). Structuurvisie ruimtelijke ordening. Verkregen op 21 februari 2011 van http://www.brabant.nl/dos- siers/dossiers-op-thema/ruimtelijke-ordening/structuurvisie. aspx/~/related/8113ABB7873349F1BD455CF8E0EF0A3A. Provincie Utrecht (2008). Wat is migratiesaldo nul? Nationale Land-
schappen. Verkregen op 24 februari 2011 van http://www.nati- onalelandschappen.nl/nieuws.php?id=190&archive=yes. Regio-VVV Zuidoost-Brabant (2011). Zó Brabants. Verkregen op 23 mei
2011 van http://www.zobrabants.nl/.
Rodrigue, J.P. (2011a). The geography of transport systems. Verkregen op 28 februari 2011 van http://people.hofstra.edu/geotrans/ eng/ch2en/conc2en/weberlocationtriangle.html.
Rodrigue, J.P. (2011b). The geography of transport systems. Verkregen op 28 februari 2011 van http://www.people.hofstra.edu/geo- trans/eng/ch2en/conc2en/ch2c4en.html.
Romesburg, H.C. (1984). Cluster analysis for researchers. California: Lifetime Learning Publications
Schnabel, P. (2009). Krimp of verplaatsing. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 2-3. Stedelijke Regio Eindhoven (2010). Jaarverslag 2010. Ver- kregen op 18 februari 2011 van http://www.sre.nl/ upload/196884_822_1281011684491-SRE_Jaar ver- slag_01-04-2010.pdf.
Stedelijke Regio Eindhoven (2011a). Organisatie. Verkregen op 18 fe- bruari 2011 van http://www.sre.nl/web/show/id=67295. Stedelijke Regio Eindhoven (2011b). Regionale ambities. Verkregen op
24 februari 2011 van http://www.sre.nl/web/show/id=83295. Stadsregio’s nieuwe stijl (2011). Stadsregio’s nieuwe stijl. Verkregen op
21 februari 2011 van http://www.stadsregios.nl/#pagina=1018. Tan, P.N., Steinbach, M., & Kumar, V. (2006). Introduction to Data Mi-
ning. United States: Addison-Wesley
Ullman, E. (1941). A theory of location for cities. The American Journal of Sociology, vol. 46, nr. 6, pp. 853-864.
Universiteit Utrecht (2011). SPSS Cluster Analysis. Verkregen op 4 au- gustus 2011 van http://www.cs.uu.nl/docs/vakken/wo2/SPSS/ spss8.pdf.
Van Dam, F. De Groot, C. & Verwest, F. (2006). Krimp en ruimte. Den Haag: Ruimtelijk Planbureau.
Verwest, F., Sorel, N. & Buitelaar, E. (2009). Krimp vraagt om verande- ringen woningvoorraad. Demos, jrg. 25, nr. 1, pp. 7-9.
Verwest, F. & Van Dam, F. (2010). Van bestrijden naar begeleiden: de- mografische krimp in Nederland. Den Haag: Planbureau voor de Leefomgeving.
Verschuren, P. & Doorewaard, H. Het ontwerpen van een onderzoek. 3e druk. 2000
Uitgeverij LEMMA Den Haag
Van Dale (2011). Van Dale Onlinewoordenboeken. Verkregen op 21 maart 2011 van http://pro.vandale.nl.janus.libr.tue.nl/vandale/ zoekservice/?type=pro.
Vliegen, M. (2004). Werken in het stadsgewest: herkomst en bestem- ming van forensen. Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
Vliegen, M. (2005). Grootstedelijke agglomeraties en stadsgewesten afgebakend. Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statis- tiek.
VROM. (2008a). De Leefbaarometer. Verkregen op 2 mei 2011 van http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aandachtswijken/ documenten-en-publicaties/rapporten/2008/05/01/rapporta- ge-instrumentontwikkeling.html.
VROM. (2008b). De Leefbaarometer. Verkregen op 2 mei 2011 van http://voiskwb.datawonen.nl/quickstep/QSReportAdvanced.as px?report=ovz_01&geolevel=gemeente&period=2008
VROM. (2011a). Geschiedenis ruimtelijke ordening. Verkregen op 13 juli 2011 van http://www.ikcro.nl/geschiedenis_ro.htm. VROM. (2011b) Nationale stedelijke netwerken en economische kern-
gebieden. Verkregen op 11 juli 2011 van http://notaruimteon- line.vrom.nl/0105020000.html.
Vugt, T. (2006). CBS: in 2025 meer alleenstaanden buiten de grote stad. Verkregen op 25 maart 2011 van http://www.molblog.nl/be- richt/CBS-in-2025-meer-alleenstaanden-buiten-de-grote-stad. Wester, F.P.J. (1984). De gefundeerde theorie-benadering. Nijmegen:
F.H.T. (Fabiënne) Nota 06-49810936 fabienne_nota@hotmail.com
Prof. dr. H. (Huib) Ernste Department Human Geography Radboud Universiteit Nijmegen Thomas van Aquinostraat 3 6500 HK Nijmegen www.ru.nl
Ir. J.P. (Hans) van de Biggelaar S. (Sjoerd) Swinkels MSc beeckk adviseurs voor de ruimtelijke ontwikkeling Postbus 1113 5602 BC Eindhoven www.beeckk.nl