Daden

Net als bij de behandeling van Aeneas wordt nu de focus gelegd op Perseus’ acties in de Metamorphosen. Ook bij Perseus bekijken we eerst zijn interactie met de koning en koningsdochter, vervolgens Perseus’ manier van vechten en ten slotte zijn reactie op de smeekbede van Phineus.

378 _{Met. 4.776. De Graeae zijn de dochters van Phorcys, die ook vader was van de Gorgonen. Zij delen één oog.}

(Hornblower, Spawforth & Eidinow (2012), 624).

379 _{Met. 5.149.}

380 _{Hij wil zijn vader wreken door Proetus te straffen. Deze had namelijk onterecht de burcht van Argos in}

beslag genomen.

381 _{Fratantuono (2011), 124.} 382 _{Bömer (1976), 239.} 383 _{Met. 5.30-3.}

5.2.2.1 Interactie met Cepheus en Andromeda

Perseus spreekt slechts één keer tot Cepheus, namelijk wanneer hij Andromeda ziet en haar wil gaan redden.385

Cum sic hospes ait: ‘lacrimarum longa manere 695 Tempora vos poterunt, ad opem brevis hora ferendam est.

Hanc ego si peterem Perseus Iove natus et illa, Quam clausam inplevit fecundo Iuppiter auro, Gorgonis anguicomae Perseus superator et alis

Aërias ausus iactatis ire per auras, 700 Praeferrer cunctis certe gener; addere tantis

Dotibus et meritum, faveant modo numina, tempto: Ut mea sit servata mea virtute, paciscor.’

… Toen de gast zo sprak: “De lange tijd van tranen zal kunnen wachten op jullie, het uur is kort om hulp te brengen. Als ik, Perseus, zoon van Juppiter en van haar, die Juppiter opgesloten bevruchtte door het vruchtbare goud, ik, Perseus, overwinnaar van de slangharige Gorgo en het gedurfd hebbend te gaan door de luchtwinden met uitgespreide vleugels, haar zou willen hebben, dan werd ik toch zeker als schoonzoon verkozen boven allen; ik ga proberen aan zulke grote gaven ook deze verdienste toe te voegen, mits de godheden steun bieden: ik maak de afspraak, dat zij door mijn dapperheid gered de mijne is.”

Hij wordt door de schrijver afgebeeld als een hospes, maar dat beeld strookt niet met zijn gedrag, dat onbeschaamd is en zelfs een beetje arrogant.386 _{Hij is er namelijk van overtuigd} dat zijn afkomst en eerdere daden hem nu ook de overwinning zullen garanderen.

In tegenstelling tot Aeneas vindt er bij Perseus wel interactie plaats tussen Andromeda en Perseus. Zodra hij haar ziet, “ontbrandt hij onwetend in liefde en hij staat verstijfd en

385 _{Met. 4.695-703.}

overvallen door het beeld van de waargenomen schoonheid.”387 _{Vervolgens spreken ze kort} met elkaar en vertelt Andromeda waarom ze vast zit. Nadat ze gered is, trekt hij haar naar zich toe.388 _{De laatste verschijning van hen twee is wanneer ze samen het paleis in Argos} binnengaan.389

5.2.2.2 Manier van vechten

Perseus’ manier van vechten is opmerkelijk. In eerste instantie valt op dat onduidelijk is waar Perseus’ leger vandaan komt. Hij lijkt eerst alleen te vechten, waarna hij plotseling wordt bijgestaan. Daarnaast gebruikt Perseus niet per se zijn eigen wapen, maar eerder allerhande voorwerpen die binnen zijn handbereik zijn: de speer die Phineus naar hem werpt,390 _{of een} stok die op het altaar brandt391 _{of een mengvat.}392 _{Perseus krijgt – net als Aeneas – goddelijke} hulp.393 _{Wanneer hij ten slotte in zijn eentje tegenover velen staat, grijpt hij het hoofd van} Medusa om zo zijn tegenstanders te verslaan.394 _{Er valt natuurlijk wat voor te zeggen om op} die manier met je vijanden om te gaan als je in het nauw gedrukt wordt, maar mijns inziens is dit de makkelijke uitweg. Als Perseus enige virtus heeft opgebouwd tot op dit punt, wordt deze door zijn manier van vechten zeer afgezwakt.395

5.2.2.3 Reactie op Phineus

Aan het einde van de Perseuspassage geeft Phineus zich gewonnen, wanneer zijn makkers versteend zijn, waarna Perseus als volgt op hem reageert:396

Talia dicenti neque eum, quem voce rogabat, Respicere audenti ‘quod,’ ait ‘timidissime Phineu’

Et possum tribuisse et magnum est munus inerti, 225 (Pone metum!) tribuam: nullo violabere ferro;

387 _{Met. 4.675-6: trahit inscius ignes / et stupet et visae correptus imagine formae.} 388 _{Met. 4.757.}

389 _{Met. 5.236.} 390 _{Met. 5.34-6.} 391 _{Met. 5.56-7.} 392 _{Met. 5.79-83.}

393 _{Met. 5.140. Perseus krijgt de hulp van Fortuna.} 394 _{Met. 5.177-80.}

395 _{Anderson (1997). 515.} 396 _{Met. 5.223-31.}

Quin etiam mansura dabo monimenta per aevum, Inque domo soceri semper spectabere nostri, Ut mea se sponsi soletur imagine coniunx.’

Dixit et in partem Phorcynida transtulit illam, 230 Ad quam se trepido Phineus obverterat ore.

Tegen hem die zulke dingen zei en die hem, die hij met zijn stem smeekte, niet durfde aan te kijken, sprak Perseus :“Zeer angstige Phineus, dat, wat ik kan geven en wat een groot geschenk is voor een laf iemand, (leg je vrees neer!) zal ik geven: jou zal door geen enkel ijzer geweld worden aangedaan; ik zal zelfs een eeuwig blijvend overwinningsteken geven, jij zult altijd in het huis van onze schoonvader bekeken worden, opdat mijn vrouw zich troost met het beeld van haar verloofde.” Zo sprak hij en hij verplaatste het Medusahoofd naar die kant, waartoe Phineus zich had gewend met een angstig gelaat.

Perseus doet net of hij Phineus niet begrijpt zodat hij een grapje kan maken. Hij zegt dat Phineus het ijzer niet hoeft te vrezen, terwijl dat niet de grootste angst van Phineus is.397 Phineus vreest het Medusahoofd meer. “Perseus gives nothing to Phineus except humiliation and death. He makes of him a lasting memorial for the supposed pleasure of Cepheus and especially of Andromeda.”398 _{Hier kiest hij er weer voor om het hoofd van Medusa te} gebruiken, terwijl hij Phineus ook op een andere manier had kunnen doden. Dit maakt de handeling mijns inziens laf. Perseus kiest voor de makkelijke, vertrouwde weg in plaats van zelf met het zwaard Phineus te doden. Perseus eindigt met de opmerking dat Andromeda troost zou kunnen vinden in de versteende Phineus.

Perseus’ reactie past bij zijn karakter. Hij is ruw in zijn manier van vechten en kiest meerdere keren voor het Gorgohoofd als wapen. Het doden met het Medusahoofd is een onwaardige reactie op iemand die zich gewonnen geeft. Zijn personage bevat geen complexiteit, aangezien het beeld van Perseus eenzijdig is. Hij toont zijn emoties niet, wat Aeneas wel doet.

397 _{Anderson (1997), 518.} 398 _{Anderson (1997), 518.}