een citymarketing plan. In dit plan wordt aangegeven dat ‘Cultuur’ geen kernpunt is voor Maastricht. Dit wordt beaamt door citymarketeer Erik Rosier, die aangeeft dat Maastricht, wat cultuur betreft, niet onderscheidend genoeg is van de rest. Cultuur behoort volgens hem dan ook niet tot de vijf dimensies die Maastricht volgens hem wel rijk is (Winkelstad, Europese stad, Bourgondische stad, universiteitsstad en Made in Maastricht). Ik stel me daarom nu hardop de vraag wie er dan op het idee is gekomen om zich te gaan profileren als ‘Europese culturele hoofdstad’? Wat voor zin heeft zo’n heel citymarketingplan als er toch een andere weg ingeslagen wordt. Of staan de gemeente en de citymarketeers niet allebei met de neuzen dezelfde kant op? Wat ik nog het meest frappante aan dit geheel vind, is dat citymarketeer Erik Rosier tevens directeur van het MECC is, thuisbasis van TEFAF Maastricht. In mijn ogen is TEFAF het neusje van de zalm wat betreft cultuuruiting in de stad. Daarom zou ik willen zeggen dat Maastricht, als ze een gooi willen gaan doen naar de culturele hoofdstad van Europa ze in hun city-plan hardop moeten uitspreken dat ze cultuurstad wil worden.
Vanuit bijvoorbeeld Vodafone, toch niet de kleinste werkgever in de stad, komen geluiden dat het culturele klimaat in de stad ontwikkeld moet worden mede om hier een stevig vestigingsklimaat te creëren. Elders wordt geopperd dat er voorzichtig gedroomd wordt om in 2012 Maastricht, samen met Luik, om te dopen tot Europese culturele hoofdstad. Kijk eens wat er in Lille gebeurd is. Vijftien jaar geleden geloofde een handvol mensen in de potentie van de toen nog grauwe stad in het noorden van Frankrijk. Eén keer per jaar kwam de stad in het nieuws en enkel omdat de luid toeterende volgwagens van de bont uitgedoste rennerskaravaan van Parijs-Roubaix, de stad links lieten liggen. Dat is nu wel anders. De potentie is er in Maastricht, maar ze moet haar ambitie durven uitspreken.
De opstart van een programma om van Maastricht een culturele hoofdstad te maken heeft inmiddels plaatsgevonden. Het gemeentebestuur heeft een ambtenaar aangewezen als programmatrekker. In eerste instantie zal onderzocht worden welke financiële consequenties een dergelijke operatie met zich mee zal brengen. De financiële middelen die nodig zullen zijn om dit project te realiseren worden geraamd op 73,3 miljoen euro. Deze schatting is gebaseerd op de kosten die Lille als
culturele hoofdstad in 2004 heeft gemaakt. Als Maastricht in de toekomst echt wordt uitgekozen als ‘hoofdstad’, dan brengt dat natuurlijk ook economische consequenties met zich mee. Potentiële directe en indirecte opbrengsten zullen een rol spelen bij de beslissing om daadwerkelijk te kandideren. Ervaringen van Europese culturele hoofdsteden in het verleden spreken van een aanzienlijke toename van het aantal bezoekers uit binnen en buitenland. Zo is bekend dat er in Lille meer dan 8 miljoen deelnemers en bezoekers in het betreffende jaar zijn geweest, maar door vervolgactiviteiten nog steeds veel bezoekers Lille aandoen. Hoewel in 2012 Nederland niet aan de beurt is voor de nominatie van Europese culturele hoofdstad, wordt het idee voor een mogelijke duo kandidatuur ondersteund door de steden Luik en Maastricht. Op cultureel gebied zijn de banden tussen beide steden steeds hechter geworden en de provincie heeft ook het voortouw genomen in de intensivering van de kontakten tussen culturele instellingen aan weerszijde van de grens. In dit licht gezien ligt het voor de hand dat een mogelijke kandidatuur van beide steden, in een later stadium als er meer duidelijkheid is over opzet, kosten en effecten, door de provincie zal worden gesteund.
Op dit moment is Maastricht dus nog druk aan het rekenen om te bepalen of kandidatuurschap haalbaar en zinvol is voor de stad. Ook hierbij is het alleen weer vreemd dat Maastricht kijkt of het haalbaar is met Luik in 2012 óf in 2018 op zichzelf. Waarom niet bijvoorbeeld samen met de Tripool. Waarom blijft Maastricht maar steeds met oogkleppen op over de grenzen naar het buitenland kijken en niet naar haar eigen omgeving?
Deze scriptie is begonnen met de vraagstelling wat de stad Maastricht nu eigenlijk tot icoon maakt. Tijdens dit gehele onderzoek zijn verschillende kanten van de stad Maastricht naar voren gekomen die ervoor zorgen dat Maastricht als icoon kan worden gezien, maar ook een aantal zaken waar juist een negatieve kant van Maastricht wordt aangehaald. Allereerst is mij erg opgevallen dat Maastricht heel nadrukkelijk bezig is om zich te profileren op haar drie kernpunten ‘Europees’, ‘kwaliteit’ en ‘allure’. Dit gebeurt naar mijn mening met als indirect doel om mensen in de stad tevreden te stellen, maar voornamelijk met het directe doel om haar uitstraling jegens de rest van Europa te vergroten. Ten tweede is men om het bovenstaande doel te bereiken zeer vooruitstrevend bezig. Grote projecten worden opgezet die Maastricht status moeten geven. Hoe meer grote iconen in de stad, hoe groter de icoonstatus van de stad zelf wordt. Ten derde kan geconcludeerd worden dat Maastricht een weg is ingeslagen die bewust is aangelegd door de citymarketeers. Een weg die zal moeten gaan leiden tot het verwerven van de status van een stericoon.
Echter, wat ook kan worden geconcludeerd is dat Maastricht egocentrisch is (geworden). Het lijkt vaak alsof met oogkleppen op, op dat ene grote doel wordt afgedenderd, zonder naar de ‘kleintjes’ in de nabije regio om te kijken. Ondanks alle positieve en negatieve kanten kan worden gezegd dat Maastricht ondertussen is uitgegroeid tot een icoon binnen Limburg, de Euregio, en Nederland en dat het hard aan het werk is om ook binnen Europa aan de top mee te doen. Naar aanleiding van dit onderzoek is het duidelijk geworden dat op de vraag wat Maastricht tot icoon maakt geen eenduidig antwoord is te geven. Het is waarschijnlijk een combinatie van de stenen stad, de levende stad en de cultuur van een stad.
Boeken
Aaron Betsky
Icons, magnets of meaning 1997 Helma Cremers Limburg 2004 Bartho Hendriksen Maastricht 2003 Rob Huppertz
Maastricht Guide, de kunst van het leven 2006
Toon Lauwen
Rotterdam 2001, culturele hoofdstad van Europa 1999
Artikels
Stefan Dormans et al.
De verbeelding van de stad,
De constructie van de stedelijke identiteit 2003
H.H. Duijvestijn et al.
Branding NL, Nederland als merk 2002
Carolien Gehrels et al.
De Europese belofte, merk en reputatiemanagement Maastricht 2005
Paul Rutten et al.
De Creatieve Industrie in de Zuidelijke Tripool 2005
Jos Simons, et al.
Maastricht, Structuurbeeld & Mobiliteitsbeeld 2006
krantenartikelen:
Anneke Stoffelen
Veilinghuizen toch actief op TEFAF Limburgs Dagblad, 10 november 2006 verslaggever Limburgs Dagblad
TEFAF duurder om exclusiviteit te waarborgen Limburgs Dagblad, 14 november 2006 Paul van der steen
Jazz Maastricht vindt vanaf 2008 met TEFAF plaats Limburgs Dagblad, 16 november 2006
verslaggever Limburgs Dagblad Aanbesteding A2-project begonnen Limburgs Dagblad, 7 december 2006 Caspar Cillekens en Branko Eijssen
Logo en slogan moeten stad Maastricht op de kaart zetten Limburgs Dagblad, 8 december 2006
Caspar Cillekens en Branko Eijssen
Brusselexpress komt, citymarketeer juicht Limburgs Dagblad, 9 december 2006 verslaggever Limburgs Dagblad
‘Maastricht wel degelijk cultuurstad’ Limburgs Dagblad, 17 december 2006 Peet Adams
Kunstbeurs TEFAF zorgt voor pieken Limburgs Dagblad, 20 december 2006 Peter Kamps
‘Beek’ investeert 30
Limburgs Dagblad, 20 december 2006 verslaggever Limburgs Dagblad
Viering verdrag met debat en vuurwerk Limburgs Dagblad, 27 december 2006 John Hoofs
Van den Ende komt voor Maastricht als geroepen in casino-impasse Limburgs Dagblad, 5 januari 2007
verslaggever Limburgs Dagblad Weer meer bezoekers Winterland Limburgs Dagblad, 8 januari 2007 Branko Eijssen
Culturele hoofdstad zonder Luik Limburgs Dagblad, 10 januari 2007
Maarten van Laarhoven
Cardioloog: maak van Maastricht Europ’s eerste rookvrije stad Limburgs Dagblad, 13 januari 2007
Jos van de Camp
‘Weg naar culturele hoofdstad alleen al is de moeite waard’ Limburgs Dagblad, 13 januari 2007
Redactie de Ster
Winterland wil in top drie van grootste evenementen de Ster, 17 november 2006
Redactie de Ster
Mirakel van Maastricht (bijlage) de Ster, 1 december 2006 Redactie de Ster
Aanbesteding A2: kwaliteit wint de Ster, 8 december 2006 Redactie de Ster
“Cultuur tastbaar maken” de Ster, 21 december 2006 Redactie de Ster
TEFAF goudmijn voor de regio de Ster, 21 december 2006 Redactie de Ster
Harrah’s
de Ster, 29 december 2006 Redactie de Ster
De lessen van Winterland de Ster, 12 januari 2007 website: http://www.ceramiqueterrein.nl http://www.maastricht.nl http://www.maastricht.eu http://www.mecc.nl http://www.pan-amsterdam.nl http://www.tefaf.com http://www.zichtopmaastricht.nl