Dit document beschrijft de gehanteerde methodologie voor het schrijven van het literatuuronderzoek. Bij het op systematische wijze selecteren van studies zal steeds vertrokken worden vanuit de onderzoeksvraag. Daarnaast zal doorheen de werkwijze een kritische beoordeling plaatsvinden van zowel de eigen zoekstrategie, als de methodologie van de gevonden artikels. Het proces beschreven in dit document wordt doorlopen door één onderzoeker.
Onderzoeksvraag
Wat is de invloed van Transcutane Elektrische Neurostimulatie (TENS) op pijn en analgeticagebruik in het postpartum?
Inclusiecriteria
Bij het systematisch selecteren van literatuur zal gebruik worden gemaakt van onderstaande inclusiecriteria.
Onderzoeksdesign
Dit literatuuronderzoek zal uitsluitend Randomized Controlled Trials (RCT’s) meenemen. Deze keuze werd gemaakt omdat dit design kan aanzien worden als de gouden standaard in het onderzoeken van oorzaak-gevolgrelaties en effectiviteit. Daarnaast heeft dit design een hoog niveau van evidentie, wat de validiteit van de conclusie zal verhogen (Polit & Beck, 2017).
Taal
Inclusie van een studie zal niet afhangen van de taal. De onderzoeker is voldoende vertrouwd met het Engels, Frans en Nederlands. Indien een studie in een andere taal dan bovengenoemd is geschreven, zal gebruik worden gemaakt van volgende online vertaalhulpen: Google Translate, DeepL en Systran. Het artikel zal door minstens drie verschillende vertaalhulpen worden vertolkt, om zo het risico op vertaalfouten te minimaliseren. Het risico op bias door mogelijke vertaalfouten weegt minder zwaar door dan het risico op bias door systematische exclusie van anderstalige studies. Dit in het bijzonder omdat TENS tot de complementaire en alternatieve geneeskunde kan worden gerekend, waarbij het risico op bias door taal groter is dan bij meer conventionele interventies (Moher, Pham, Lawson, & Klassen, 2003).
Publicatiejaar
Deze literatuurstudie zal geen selectie maken op basis van publicatiejaar, aangezien TENS al sinds eind jaren 70 van de vorige eeuw toegepast en onderzocht wordt en er sinds dan geen significante veranderingen aan de therapie zijn gebeurd.
Onderzoekspopulatie
De onderzoekspopulatie dient te bestaan uit vrouwen met een minimumleeftijd van 18 jaar, zonder maximumleeftijd. Dit omdat de pijnervaring van kinderen significant verschilt van die van volwassenen (Charlton, 2005). Daarnaast dienen de participanten zich in de eerste zeven dagen van het postpartum te bevinden. Zowel vrouwen die via vaginale weg bevielen, als zij die een sectio caesarea ondergingen, worden meegenomen.
Interventie
De onderzochte interventie dient te bestaan uit Transcutane Elektrische Neurostimulatie (TENS), ongeacht frequentie (F) en pulsduur (T). De intensiteit (I) van de therapie moet echter wel zodanig hoog zijn dat de participant niet pijnlijke paresthesieën of spiercontracties waarneemt. Dit omdat TENS onder het gevoelsniveau niet krachtig genoeg is om postoperatieve pijnstilling teweeg te brengen (Moran et al., 2011). De hoeveelheid gebruikte TENS-elektroden is niet van belang. Wel dienen de elektroden naast de incisie van de sectio of tussen niveau T9 en S4 op de rug of het abdomen te worden geplaatst. Dit omdat TENS-elektroden op andere plaatsen van het lichaam geen verlichting van pijn aan de uterus teweeg brengen (Medi-Stim, n.d.). Als laatste criterium moet de TENS in het postpartum worden toegepast.
Uitkomst
De studie dient naar pijn als uitkomst te kijken en op zijn minst de pijnscore of de vraag naar analgetica te rapporteren. Bij een sectio caesarea gaat dit over pijn aan de incisie en/of pijn door uteruscontracties, bij een vaginale bevalling uitsluitend over pijn door uteruscontracties. Postpartumpijn met een andere oorzaak, bijvoorbeeld borststuwing, laceraties van het perineum of hemorroïden, wordt niet meegenomen in de analyse.
Exclusiecriteria
Naast inclusiecriteria zal ook één enkel exclusiecriterium worden gehanteerd bij het selecteren van studies.
Interventie
Dit literatuuronderzoek wil zich focussen op TENS. Studies die de toepassing van elektrostimulatie of TENS op acupunten onderzoeken, zullen dus niet worden meegenomen. Voorbeelden hiervan zijn: Transcutaneous Electro Acupoint Stimulation (TEAS) en Trancutaneous Acupunture Nerve Stimulation.
Zoekstrategie
Hier wordt het systematisch proces beschreven waarmee potentieel relevante literatuur geselecteerd zal worden.
Databanken
In de eerste plaats wordt literatuur gezocht in volgende drie databanken: Pubmed, Web of Science en CINAHL. Dit zal gebeuren via de VPN-toegang van de Universiteit Gent, zodat er toegang is tot de full text van de artikels die de universiteit heeft aangekocht. Indien de full text via deze weg niet beschikbaar is, worden Google Scholar en Research Gate gebruikt. De onderzoeker doorzoekt daarnaast de referentielijsten van de geïncludeerde studies handmatig naar bijkomend relevant onderzoek. Eveneens wordt binnen Google Scholar gezocht naar bruikbare studies met de zoektermen ‘TENS’, ‘postpartum’, ‘cesarean section’ en ‘vaginal delivery’. Dit met als doel ook onderzoek dat niet werd gepubliceerd in bovenstaande databanken mee te nemen en zo het risico op publication bias te minimaliseren (Beeckman, 2019). Met als doel de zoektocht haalbaar te houden, zullen in Google Scholar de titels worden gescreend zolang er geen 100 irrelevante titels achter elkaar verschijnen. Zodra 100 opeenvolgende titels als onbruikbaar worden beoordeeld, wordt de zoektocht met die bepaalde zoektermen stopgezet. Het zoeken van artikels start op 6 april 2020 en duurt tot maximum 30 juni 2020.
Schematische weergave zoekfilter
Ter voorbereiding van het opstellen van een zoekfilter, worden alle belangrijke thema’s uit de onderzoeksvraag gehaald en in cirkels geplaatst. Dit geeft een beter zicht op de essentiële elementen van de onderzoeksvraag en vergemakkelijkt het opstellen van een zoekfilter. Zie figuur 1 voor de uitwerking.
Figuur 1: schematische weergave zoekfilter
Opstellen zoekfilter
De zoekfilter wordt gemaakt in Pubmed en zal dan worden aangepast voor gebruik in Web of Science en CINAHL. Om zo breed mogelijk te zoeken, maakt de zoekfilter gebruik van zowel MeSH-termen als termen die voorkomen in Title/Abstract. Van sommige termen bestaat geen MeSH-term en wordt dus alleen op Title/Abstract gezocht. De verschillende termen worden verbonden met de booleaanse operatoren ‘AND’ en ‘OR’. Hieronder staat de zoekfilter zoals gemaakt in Pubmed. De gebruikte kleuren komen overeen met de thema’s uit de schematische weergave van de filter.
Zoekfilter
("transcutaneous electric nerve stimulation"[MeSH Terms] OR "transcutaneous electric nerve stimulation"[Title/Abstract] OR transcutaneous electrical nerve stimulation[MeSH Terms] OR "transcutaneous electrical nerve stimulation"[Title/Abstract] OR tens[Title/Abstract]) AND (postpartum[MeSH Terms] OR postpartum[Title/Abstract] OR postnatal[Title/Abstract] OR post- natal[Title/Abstract] OR after[Title/Abstract] OR post[Title/Abstract]) AND
("pain"[MeSH Terms] OR pain[Title/Abstract] OR uterine contraction*[MeSH Terms] OR uterine contraction*[Title/Abstract] OR contraction*[Title/Abstract] OR analgesi*[MeSH Terms] OR analgesi*[Title/Abstract]) AND (cesarean section[MeSH Terms] OR cesarean section[Title/Abstract] OR cesarean[Title/Abstract] OR
caesarean[Title/Abstract] OR birth[MeSH Terms] OR birth[Title/Abstract] OR vaginal delivery[MeSH Terms] OR vaginal delivery[Title/Abstract] OR childbirth*[Title/Abstract] OR parturition[MeSH Terms] OR parturition[Title/Abstract] OR deliver*[Title/Abstract] OR vaginal birth[MeSH Terms] OR vaginal birth[Title/Abstract] OR sectio caesarea[Title/Abstract])
Selecteren van studies
Het selecteren van relevante studies gebeurt in zes op voorhand vastgelegde stappen. Hierbij wordt rekening gehouden met de onderzoeksvraag enerzijds en de inclusie- en exclusiecriteria anderzijds. Indien er twijfel is over de relevantie van een studie, wordt de studie niet geëxcludeerd en wordt er gewacht op meer informatie in een volgende stap.
1. Ingeven zoekfilter in de verschillende databanken
2. Screening van de titels van de studies, rekening houdend met de onderzoeksvraag
3. Verwijderen van duplicaten via het programma Endnote
4. Screening van het abstract van de studies, rekening houdend met de onderzoeksvraag
5. Screening van de full text, rekening houdend met de inclusie- en exclusiecriteria. Wanneer er, ondanks geleverde inspanningen, geen toegang is tot de full text wordt het artikel ook geëxcludeerd
6. Manueel doorzoeken van referentielijsten van geïncludeerde studies. Inclusie van deze studies gebeurt ook door gebruik te maken van de onderzoeksvraag en de inclusie- en exclusiecriteria bij het screenen van de titel, het abstract en de full text.