Zoals ik heb verteld, studeer ik Small Business andEntrepreneurship aan de
Rijksuniversiteit Groningen. In het kader hiervan schrijf ik een masterscriptie met als onderwerp ‘de opvolgersbeslissing in het familiebedrijf’. Ik onderzoek hoe familiebedrijven hun opvolger of opvolgers selecteren. Hiervoor neem ik interviews met familiebedrijven af om te weten komen hoe zij hun beslissing van opvolger in het verleden hebben genomen of hoe zij in de toekomst deze beslissing verwachten/denken te gaan nemen.
Het interview zal ongeveer anderhalf uur duren en zal anoniem worden verwerkt. Hebt u er bezwaar tegen als ik het interview opneem met mijn voice-recorder? Na afloop van het onderzoek zal de opname worden gewist.
Allereerst ga ik u een aantal inleidende vragen stellen.
1. Kunt u mij in het kort vertellen wat de kernactiviteiten van zijn? 2. Wat is uw functie binnen …?
3. Wat definieert volgens u een familiebedrijf? Eventuele vervolgvraag: Waarom vindt u dat? 4. Wat is …’s affiniteit met familiebedrijven?
5. Kunt u een omschrijving geven van uw (familiebedrijf)cliënten? Omvang, generatie, bedrijfstak.
De volgende vragen gaan over de opvolging en in het specifiek hoe de beslissing van opvolger doorgaans tot stand komt. Het gaat hierbij over de opvolging/overdracht van het hogere
management. De overdracht van bedrijfseigendom wordt buiten beschouwing gelaten.
Ik wil te weten komen wat familiebedrijven zelf doen om tot een opvolgersbeslissing te komen en wat de rol van consultant is in het dit beslissingsproces. Zou u daarom bij het beantwoorden van de vraag zo goed mogelijk willen vertellen wat uw bedrage is in het
opvolgersbeslissingsproces en wat familiebedrijven zelf doen of beslissen (zonder uw hulp)? 6. Hoe vaak komt u in aanraking met familiebedrijven die een opvolgersbeslissing moeten
maken?
7. In hoeverre wordt de opvolgersbeslissing door familiebedrijven bewust genomen? 8. Welke stappen ondernemen familiebedrijven om tot een opvolgersbeslissing te komen?
Eventuele toelichtingsvragen: Welke activiteiten vinden er ten behoeve van de
opvolgersbeslissing plaats? Welke beslissingen, behalve de keuze van opvolger zelf, worden er genomen om tot een opvolgersbeslissing te komen?
9. Hoe wordt een selectie van opvolgingskandidaten gemaakt? Wordt deze selectie ‘bewust’ gemaakt? Welke personen weten wie opvolgerskandidaten zijn (kandidaten zelf, personeel, familieleden binnen en buiten het bedrijf)?
10. Wie maakt de uiteindelijke opvolgersbeslissing?
Eventuele vervolgvragen: Zijn deze personen familieleden? Zijn deze personen betrokken bij het bedrijf? Zo ja, hoe? Indien werkzaam in het bedrijf, welke functie hebben deze personen in het bedrijf?
11. Winnen deze zogenaamde ‘selecteurs’ bij andere personen advies in over de opvolgersbeslissing?
Zo ja, bij wie wordt er advies ingewonnen?Eventuele vervolgvraag: Zijn deze personen familieleden? Waren deze personen betrokken bij het bedrijf? Zo ja, hoe? Indien werkzaam in het bedrijf, welke functie hadden deze personen in het bedrijf?
Zo ja, waarover is advies ingewonnen?
Zo ja, in hoeverre denkt u dat dit advies daadwerkelijk is meegenomen in de uiteindelijke opvolgersbeslissing?
12. Wordt er ten behoeve van de opvolgersbeslissing een omschrijving gemaakt van de taken, plichten en/of verantwoordelijkheden behorende bij de leiderspositie?
Eventuele toelichtingsvraag: Wordt er een profielschets gemaakt?
Zo ja, welke taken, verplichtingen en verantwoordelijkheden worden er in deze beschrijving omschreven? Zo ja, wie maakt deze omschrijving? Zo ja, wordt deze omschrijving met andere personen gedeeld? Zo ja, met wie wordt deze omschrijving gedeeld?
Zo nee, wordt er overwogen om een omschrijving te maken? Zo ja, waarom wordt toch besloten om dit niet de doen?
13. Worden er ten behoeve van de opvolgersbeslissing bepaalde eisen of criteria vastgesteld waaraan de toekomstige opvolger moet voldoen? Eventuele toelichting: denkt u hierbij aan eigenschappen van de opvolger. Deze kunnen worden vastgelegd in een profielschets of familie- of bedrijfsstatuten.
Zo ja, welke eisen/criteria zijn dit?
Zo ja, zijn deze eisen gebaseerd op een omschrijving van de taken, plichten en/of verantwoordelijkheden behorende bij de leiderspositie?
Zo ja, door wie worden deze eisen/criteria geformuleerd? Zo ja, worden deze criteria opgeschreven?
Zo ja, zijn deze criteria bekend bij andere personen dan degene die de beslissing maakt voordat de beslissing wordt gemaakt? Zo ja, bij wie?
Zo ja, worden deze criteria daadwerkelijk gebruikt bij het maken van de opvolgersbeslissing (voldoet de opvolger aan de criteria)?
14. Wordt er ten behoeve van de opvolgersbeslissing gebruik gemaakt van bepaalde methoden om vast te stellen of de kandidaten aan de eisen of criteria voldoen/of de kandidaten geschikt zijn om opvolger te worden? Toelichting: zoals interviews, capaciteitentesten,
persoonlijkheidstesten.
Zo ja, welke methoden worden er gebruikt? Zo ja, door wie worden deze afgenomen?
Zo ja, worden de uitkomsten van deze methoden daadwerkelijk gebruikt voor het maken van de opvolgersbeslissing. Toelichtingsvraag: is de uiteindelijk gekozen opvolger volgens deze methoden geschikt om opvolger te worden? Zo nee, waarom niet?
Zo nee, waarom denkt u dat deze methodes niet worden gebruikt?
15. Heeft degene die de opvolgersbeslissing maakt een voorkeur om een familielid als opvolger te selecteren?
Zo ja, waarom?
Zo ja, in hoeverre wordt er met deze voorkeur rekening gehouden in de opvolgersbeslissing?
Zo nee, waaromniet?
16. Op een schaal van één tot vijf, waarbij één voor gemakkelijk staat en vijf voor moeilijk, hoe moeilijk of gemakkelijk denkt u dat de opvolgersbeslissing is voor degene die de beslissing moet nemen?
Waaromdenkt u dat?
17. Speelt het gevoel om familieleden gelijk te behandelen van degene die de beslissing neemt mee in de opvolgersbeslissing?
Zo ja, op welke manier?
Eventuele vervolgvragen: leidt dit tot het kiezen van meerdere opvolgers,
leiderschapsrotatie, het opsplitsen van het bedrijf, inzetten van een interim manager, het creëren van een nieuw bedrijf of het creëren van een nieuwe afdeling?
18. In welke mate wordt er gekozen voor: o meerdereopvolgers;
o leiderschapsrotatie;
o het opsplitsen van het bedrijf;
o het inzetten van een interim manager;
o het creëren van een nieuw bedrijf of het creëren van een nieuwe afdeling? Waarom wordt hiervoor gekozen? Wanneer wordt hiervoor gekozen?
19. Wilt u aangeven hoe belangrijk/bepalend elk van de volgende factoren zijn in een opvolgersbeslissing? (bijelke factor omeenkortetoelichtingvragen)
a) Het geslacht van de potentiele opvolgers
b) De positie van de potentiele opvolgers in het gezin (geboortevolgorde)
c) De competenties van de potentiele opvolgers (competenties zijn eigenschappen van mensen die ervoor zorgen dat ze goed presteren) Om voorbeelden vragen
d) De karaktereigenschappen van de potentiele opvolgers (langdurige karaktereigenschappen van mensen) Om voorbeelden vragen
e) De betrokkenheid van de potentiele opvolgers bij het familiebedrijf f) De gelijkenissen van de kandidaten met degene die zij opvolgen
g) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en degene die zij opvolgen
h) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en familieleden die actief betrokken zijn bij het familiebedrijf (actieve betrokkenheid = werkzaam in het bedrijf of actief eigenschap uitoefenen).
i) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en familieleden die niet actief betrokken zijn bij het familiebedrijf
j) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en werknemers van het familiebedrijf die geen familieleden zijn