Zoals ik heb verteld, studeer ik Small Business andEntrepreneurship aan de
Rijksuniversiteit Groningen. In het kader hiervan schrijf ik een masterscriptie met als onderwerp ‘de opvolgersbeslissing in het familiebedrijf’. Ik onderzoek hoe familiebedrijven hun opvolger of opvolgers selecteren. Hiervoor neem ik interviews met familiebedrijven af om te weten komen hoe zij hun beslissing van opvolger in het verleden hebben genomen of hoe zij in de toekomst deze beslissing verwachten/denken te gaan nemen.
Het interview zal ongeveer anderhalf uur duren en zal anoniem worden verwerkt. Hebt u er bezwaar tegen als ik het interview opneem met mijn voice-recorder? Na afloop van het onderzoek zal de opname worden gewist.
Allereerst ga ik u een aantal inleidende vragen stellen.
1. Wilt u mij in het kort vertellen wat uw bedrijf produceert en hoe het productieproces eruit ziet? Eventuele vervolgvragen: Wie zijn de leveranciers, wat leveren zij? Wie zijn de klanten, wat ontvangen zij?
2. Hoe is het bedrijf ontstaan? Eventuele vervolgvragen: Wanneer is het bedrijf opgericht? Wie hebben het bedrijf opgericht? Wie hebben het bedrijf in het verleden geleid?
3. Wat is uw functie binnen het bedrijf?
4. Hoeveel werknemers heeft het bedrijf? Hoe groot is de omzet van het bedrijf? Is dit een daling of stijging ten opzichte van de afgelopen jaren?
5. Hoe ziet de managementstructuur van het bedrijf eruit? Welke personen zitten er op dit moment in het management(team)? Hoeveel van deze leden zijn familieleden? Tot welke generatie behoren zij?
Wie hebben de aandelen van het bedrijf in bezit? Hoeveel van de bedrijfsaandelen zijn in het bezit van de familie (percentage)?
6. Wat definieert volgens u een familiebedrijf? Ziet u uw bedrijf als een familiebedrijf? Eventuelevervolgvraag: Waaromvindt u dat?
7. Welke belangen staan voor u voorop; de bedrijfsbelangen of de familiebelangen? Waarom? Eventuele vervolgvraag: Denkt u dat deze belangen ook voor de directie voorop staan?
In ons telefoongesprek vertelde u dat een aantal jaren geleden de leiding van het
familiebedrijf is opgedragen aan (naam/namen opvolger(s)). De volgende vragen gaan over deze opvolging en in het specifiek hoe de beslissing van opvolger tot stand is gekomen. Het gaat hierbij over de opvolging/overdracht van het management; de positie van directeur/… die u net benoemde. De overdracht van het eigendom van het bedrijf wordt buiten
beschouwing gelaten. Eventueel: Zou u bij het beantwoorden van de vragen zoveel mogelijk
willen inleven in de positie van degenen die de beslissing heeft gemaakt?
8. Wanneer is het bedrijf overgedragen?
Hoe zag de structuur van het bedrijf er voor en na de opvolging uit? Eventuele
vervolgvragen: Hoe zag de managementstructuur er voor de opvolging uit? Zijn er nieuwe bedrijven/afdelingen opgericht/opgezet als gevolg van de opvolgingsbeslissing? Is het bedrijfopgesplitstalsgevolg van de opvolgingsbeslissing?
9. Wilt u beschrijven hoe de beslissing van opvolger tot stand is gekomen? Eventuele toelichtingsvragen: Welke activiteiten hebben er ten behoeve van de
opvolgersbeslissing plaats gevonden? Welke beslissingen, behalve de keuze van opvolger zelf, zijn er genomen om tot een opvolgersbeslissing te komen?
10. Wie waren er geïnteresseerd om het bedrijf op te volgen? Werden al deze personen gezien als potentiele opvolgerskandidaten? Waarom niet? Kunt u een korte beschrijving geven van deze ‘kandidaten’ (positie in de familie, positie in het bedrijf, opleiding, persoonlijkheid,
competenties, gedrevenheid/motivatie om opvolger te worden, gelijkenissen met de voorganger en relatie met de voorganger, actieve en niet-actieve familieleden en het personeel)?
11. Wie heeft/hebben de uiteindelijke opvolgersbeslissing genomen?
Eventuele vervolgvragen: Waren deze personen familieleden? Waren deze personen betrokken bij het bedrijf? Zo ja, hoe? Indien werkzaam in het bedrijf, welke functie hadden deze personen in het bedrijf?
12. Heeft deze persoon/hebben deze personen bij andere personen advies ingewonnen over de opvolgersbeslissing?
Zo ja, bij wie is er advies ingewonnen?Eventuele vervolgvraag: Zijn deze personen
familieleden? Waren deze personen betrokken bij het bedrijf? Zo ja, hoe? Indien werkzaam in het bedrijf, welke functie hadden deze personen in het bedrijf?
Zo ja, waarover is advies ingewonnen?
Zo ja, in hoeverre denkt u dat dit advies daadwerkelijk is meegenomen in de uiteindelijke opvolgersbeslissing?
13. Is er ten behoeve van de opvolgersbeslissing een omschrijving gemaakt van de taken, plichten en/of verantwoordelijkheden behorende bij de leiderspositie?
Eventueletoelichtingsvraag: Is ereenprofielschetsgemaakt?
Zo ja, welke taken, verplichtingen en verantwoordelijkheden zijn er in deze beschrijving omschreven? Zo ja, wie heeft deze omschrijving gemaakt? Zo ja, is deze omschrijving met andere personen gedeeld? Zo ja, met wie is deze omschrijving gedeeld?
Zo nee, hebt u overwogen om een omschrijving te maken? Zo ja, waarom hebt u toch besloten om dit niet de doen?
14. Zijn er ten behoeve van de opvolgersbeslissing bepaalde eisen of criteria vastgesteld waaraan de toekomstige opvolger moest voldoen? Eventuele toelichting: denkt u hierbij aan
eigenschappen van de opvolger. Deze kunnen zijn vastgelegd in een profielschets of familie-of bedrijfsstatuten.
Zo ja, welke eisen/criteria waren dit?
Zo ja, waren deze eisen gebaseerd op een omschrijving van de taken, plichten en/of verantwoordelijkheden behorende bij de leiderspositie?
Zo ja, door wie zijn deze eisen/criteria geformuleerd? Zo ja, zijn deze criteria opgeschreven?
Zo ja, waren deze criteria bekend bij andere personen dan degene die de beslissing maakte voordat de beslissing werd gemaakt? Zo ja, bij wie?
Zo ja, zijn deze criteria daadwerkelijk gebruikt bij het maken van de opvolgersbeslissing (voldoet de opvolger aan de criteria)?
Zo nee, kunt u een aantal eisen opnoemen waarvan u denkt dat de opvolger moest voldoen? Eventuele toelichting: denkt u hierbij aan eigenschappen van de opvolger.
15. Is er ten behoeve van de opvolgersbeslissing gebruik gemaakt van bepaalde methoden om vast te stellen of de kandidaten aan de eisen of criteria voldeden/of de kandidaten geschikt waren om opvolger te worden? Toelichting: zoals interviews, capaciteitentesten,
persoonlijkheidstesten.
Zo ja, welke methoden zijn er gebruikt? Zo ja, door wie zijn deze afgenomen?
Zo ja, wat waren de uitkomsten van deze methoden? Toelichtingsvraag: waren de kandidaten volgens deze methoden geschikt om opvolger te worden?
Zo ja, zijn de uitkomsten van deze methoden daadwerkelijk gebruikt voor het maken van de opvolgersbeslissing. Toelichtingsvraag: was de gekozen opvolger volgens deze methoden geschikt om opvolger te worden? Zo nee, waarom niet?
Zo nee, waarom denkt u dat deze methodes niet zijn gebruikt?
16. Had degene die de opvolgersbeslissing heeft gemaakt een voorkeur om een familielid als opvolger te selecteren?
Zo ja, waarom?
Zo ja, in hoeverre is er met deze voorkeur rekening gehouden in de opvolgersbeslissing?
Zo nee, waaromniet?
17. Op een schaal van één tot vijf, waarbij één voor gemakkelijk staat en vijf voor moeilijk, hoe moeilijk of gemakkelijk denkt u dat de opvolgersbeslissing is geweest voor degene die de beslissing heeft genomen?
Waaromdenkt u dat?
18. Heeft het gevoel om familieleden gelijk te behandelen van degene die de beslissing heeft genomen meegespeeld in de opvolgersbeslissing?
Zo ja, op welke manier? Eventuele vervolgvragen: heeft dit geleid tot het kiezen van meerdere opvolgers, leiderschapsrotatie, het opsplitsen van het bedrijf, inzetten van een interim manager, het creëren van een nieuw bedrijf of het creëren van een nieuwe afdeling? 19. Wilt u aangeven hoe belangrijk/bepalend elk van de volgende factoren zijn geweest in uw
keuze/beslissing van opvolger? (bijelke factor omeenkortetoelichtingvragen) a) Het geslacht van de potentiele opvolgers
b) De positie van de potentiele opvolgers in het gezin (geboortevolgorde)
c) De competenties van de potentiele opvolgers(competenties zijn eigenschappen van mensen die ervoor zorgen dat ze goed presteren) Om voorbeelden vragen
d) De karaktereigenschappen van de potentiele opvolgers(langdurige karaktereigenschappen van mensen) Om voorbeelden vragen
e) De betrokkenheid van de potentiele opvolgers bij het familiebedrijf f) De gelijkenissen van de kandidaten met degene die zij opvolgen
g) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en degene die zij opvolgen
h) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en familieleden die actief betrokken zijn bij het familiebedrijf (actieve betrokkenheid = werkzaam in het bedrijf of actief eigenschap uitoefenen).
i) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en familieleden die niet actief betrokken zijn bij het familiebedrijf
j) De kwaliteit van de relatie tussen potentiele opvolgers en werknemers van het familiebedrijf die geen familieleden zijn