Voor het bureauonderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld:
Wat is er bekend over bodemverstorende ingrepen binnen het plangebied uit het verleden? Is er bijvoorbeeld informatie bekend over vroegere ontgrondingen, bodemsaneringen, egalisa-ties, diepploegen of landinrichting?
Uit de historische gegevens blijkt dat het plangebied in de eerste helft van de 20e eeuw ont-gonnen is. Of hierbij ook diepgaande verstoringen hebben plaatsgevonden is niet bekend.
Ligt het plangebied binnen een landschappelijke eenheid, welke vanuit archeologisch oog-punt een specifieke aandachtslocatie kan betreffen (zoals een relatief hoge dekzandkop of – rug, nabij een veengebied, een beekdal)?
Het plangebied ligt op een dekzandrug, een gunstige locatie voor bewoning in alle perioden.
Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting van het plangebied?
De gespecificeerde archeologische verwachting voor alle perioden is middelhoog.
5. INVENTARISEREND VELDONDERZOEK 5.1 Doel- en vraagstelling
Om het in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerd archeologische verwachtingsmodel te toetsen, is in het plangebied een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Het booronderzoek is er op gericht om inzicht te krijgen in de geologische en bodemkundige situatie in het plangebied. Tevens is gelet op het voorkomen van (diepe) verstoringen van het bodemprofiel. Indien de ondergrond tot op grote diepte verstoord is, zullen eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk zijn verdwenen.
Het verkennend veldonderzoek dient antwoord te geven op de volgende vragen:
Wat is de bodemopbouw binnen het plangebied?
Zijn delen van het bodemprofiel in het plangebied verstoord, en zo ja tot hoe diep gaat deze verstoring?
Wat zijn de gevolgen van het in het plangebied aangetroffen bodemprofiel op de gespecifi-ceerde archeologische verwachtingswaarde van het plangebied.
Op basis van de resultaten van het verkennend booronderzoek wordt een advies uitgebracht over de mogelijke vervolgstappen binnen het plangebied.
5.2 Werkwijze
Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd als een verkennend booronderzoek conform de ei-sen van de KNA VS03. (KNA versie 3.1). Het veldwerk is uitgevoerd op 26 augustus 2010 door drs.
bc. A.H. Schutte (senior KNA-archeoloog) en drs. M. Stiekema (senior-prospector).
Er is geboord tot maximaal 1.55 m -mv met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm. In totaal zijn 5 boringen gezet (zie afbeelding 8). De boringen zijn verspreid over het plangebied gezet waarbij rekening is gehouden met de aanwezige bebouwing en bomen. De boringen zijn lithologisch conform de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode13 beschreven. De NAP-hoogte van de ringen is afgeleid van het Algemene Hoogtebestand Nederland (AHN). De exacte locatie van de bo-ringen (x- en y-waarden) is ingemeten met behulp van meetlinten.
13 Bosch, 2005
Het opgeboorde materiaal is in het veld geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indica-toren, zoals fragmenten vuursteen, aardewerk, houtskool, verbrand leem en bot. Tevens is gekeken naar de aanwezigheid van mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen, die zichtbaar zijn als bodemver-kleuringen.
5.3 Resultaten verkennend booronderzoek
Geologie en bodem
De ligging van de boringen zijn weergegeven in afbeelding 8, de resultaten van de boringen zijn in bijlage 2 in de vorm van boorprofielen weergegeven.
De top van het bodemprofiel bestond bij alle boringen uit een zwak humeuze bouwvoor, bestaande uit zeer fijn, zwak siltig zand. De bouwvoor heeft een dikte die varieert van 15 cm bij boringen 1, 2 en 4 tot 40 cm bij boring 5. Direct onder de bouwvoor is bij alle boringen een verstoorde enkeerdgrond aangetroffen, variërend in dikte van 55 cm in boring 1 tot 105 centimeter in boring 4. Het verstoorde pakket bestond uit bruin gevlekt zeer fijn zand met bovenin een verploegde bouwvoor en onderin verploegd dekzand. Onder de verstoorde enkeerdgrond zat, op een diepte van 70 cm onder het maaiveld bij boring 1 tot 120 cm onder het maaiveld bij boring 4, een onverstoorde C-horizont, be-staande uit matig siltig, licht bruin zeer fijn zand. De overgang tussen de verstoorde laag en de C-horizont was scherp. In de C-C-horizont zijn sporen van gley vastgesteld.
Het aangetroffen bodemprofiel komt qua geologie overeen met de aardwetenschappelijke gegevens zoals dit in het bureauonderzoek wordt weergegeven. De aangetroffen zeer fijne, matig siltige zan-den in de bodemprofielen zijn afzettingen van de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Singraven. Uit het booronderzoek blijkt dat er in het plangebied een dekzandrug ligt met een oud landbouwdek. De hoge zwarte enkeerdgrond die zich bovenop het dekzand ontwikkeld zou hebben is bij het booron-derzoek verstoord aangetroffen.
Archeologie
In geen van de boringen zijn archeologische indicatoren waargenomen. Het gaat hier echter om een verkennend bodemonderzoek, dat zich richt op de bodemopbouw en mogelijke bodemverstoringen die de archeologische trefkans kunnen beïnvloeden en niet zo zeer op het onderzoeken op de aan-wezigheid van archeologische vondsten en/of sporen.
5.4 Conclusies verkennend booronderzoek
Voor het veldonderzoek zijn een aantal onderzoeksvragen opgesteld. Hieronder worden deze vragen beantwoord voor zover het veldonderzoek de daarvoor benodigde gegevens heeft opgeleverd.
Wat is de bodemopbouw binnen het plangebied?
Door het sterk verstoorde karakter van de bodem in het plangebied valt over de bodemop-bouw binnen het plangebied niets te zeggen. Alleen het zand van de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Singraven is aangetroffen.
Zijn delen van het bodemprofiel in het plangebied verstoord, en zo ja tot hoe diep gaat deze verstoring?
Uit de vijf uitgevoerde boringen bleek dat het plangebied verstoord was, tot een diepte van 70 tot 120 centimeter onder maaiveld.
Wat zijn de gevolgen van het in het plangebied aangetroffen bodemprofiel op de gespecifi-ceerde archeologische verwachtingswaarde van het plangebied.
Omdat het bodemprofiel in het gehele plangebied tot grote diepte verstoord is, kan de gespe-cificeerde verwachtingswaarde voor archeologische resten uit het (Laat) Paleolithicum en Mesolithicum worden bijgesteld naar laag, voor de periode Neolithicum tot en met Nieuwe tijd
blijft deze, wordt bijgesteld naar Middelhoog. Gezien de ligging direct naast (of deels in) de oude gracht rond Sterksel, kunnen archeologische vindplaatsen uit de Late Middeleeuwen tot en met Nieuwe tijd aanwezig zijn, maar is de kans hierop erg klein.14
6. ADVIES
Op grond van het ontbreken van aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden en vanwege de beperkte omvang van de verstoring (bouw van één huis) wordt geen archeologisch ver-volgonderzoek geadviseerd aangezien dit niet de gewenste inhoudelijke meerwaarde hebben. Dit leidt ons tot de conclusie de vindplaats niet als behoudenswaardig is aan te merken.
Bovenstaand advies is mede opgesteld door de adviseur van het bevoegd gezag (mevr. drs. R. berk-vens. Het bevoegd gezag (gemeente Heeze-Leende) heeft dit advies overgenomen in hun concept- selectiebesluit.
Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onder-zoeksmethoden. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wil de opdrachtgever er daarom op wijzen, dat mochten tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen er dan con-form artikel 53 van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg uit 2007 een meldingsplicht geldt bij de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed:
ARCHISmeldpunt, telefoon 033-4227682), bij de gemeente Heeze-Leende of bij de provincie Noord-Brabant.
14 Opmerking van drs. R. Berkvens, adviseur bevoegd gezag, op het conceptrapport.
LITERATUUR
Alterra, 2003: Digitale Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:25.000
Berendsen, H.J.A. 2004: Fysische Geografie van Nederland, deel 1: De vorming van het land. Inlei-ding in de geologie en de geomorfologie. Van Gorcum, Assen.
Mulder, E.F.J. de, Geluk, M.C., Ritsema, I.L., Westerhoff, W.E., Wong, T.E. 2004: De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen.
Stichting voor Bodemkartering, 1972: Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 57 Oost/Valkenswaard.
BRONNEN
AHN, internetsite, augustus 2010.
http://www.ahn.nl
Archeologisch informatiesysteem Archis2, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort, internetsite, augustus 2010.
http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html
Bodemloket, internetsite, februari 2011.
www.bodemloket.nl
Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Brabant; internetsite, augustus 2010.
http://www.brabant.nl/kaarten.aspx
SIKB; internetsite, augustus 2010.
http://www.sikb.nl
Wat Was Waar; internetsite, augustus 2010.
http://www.watwaswaar.nl
Wikipedia: internetsite, augustus 2010.
www.wikipedia.org
Afbeelding 1
Nederweert Nederweert NederweertNederweertNederweertNederweertNederweertNederweertNederweert
Hey thuy sen Hey thuy sen Hey thuy senHey thuy senHey thuy senHey thuy senHey thuy senHey thuy senHey thuy sen
Roermond Roermond RoermondRoermondRoermondRoermondRoermondRoermondRoermond Aalst
Aalst AalstAalstAalstAalstAalstAalstAalst
Aarle Aarle AarleAarleAarleAarleAarleAarleAarle
Asten Asten AstenAstenAstenAstenAstenAstenAsten Bakel Bakel BakelBakelBakelBakelBakelBakelBakel Beek en Donk
Beek en Donk Beek en DonkBeek en DonkBeek en DonkBeek en DonkBeek en DonkBeek en DonkBeek en Donk
Bergey k Bergey k Bergey kBergey kBergey kBergey kBergey kBergey kBergey k
BestBest BestBestBestBestBestBestBest
Breugel Breugel BreugelBreugelBreugelBreugelBreugelBreugelBreugel
Budel Budel BudelBudelBudelBudelBudelBudelBudel
Deurne Deurne DeurneDeurneDeurneDeurneDeurneDeurneDeurne
Dommelen Dommelen DommelenDommelenDommelenDommelenDommelenDommelenDommelen Eersel
Eersel EerselEerselEerselEerselEerselEerselEersel
Eindhov en Eindhov en Eindhov enEindhov enEindhov enEindhov enEindhov enEindhov enEindhov en
Geldrop Geldrop GeldropGeldropGeldropGeldropGeldropGeldropGeldrop
Gemert Gemert GemertGemertGemertGemertGemertGemertGemert
Haelen Haelen HaelenHaelenHaelenHaelenHaelenHaelenHaelen
HeelHeel HeelHeelHeelHeelHeelHeelHeel Heeze
Heeze HeezeHeezeHeezeHeezeHeezeHeezeHeeze
Helden Helden HeldenHeldenHeldenHeldenHeldenHeldenHelden Helmond
Helmond HelmondHelmondHelmondHelmondHelmondHelmondHelmond
Leende Leende LeendeLeendeLeendeLeendeLeendeLeendeLeende
Maarheze Maarheze MaarhezeMaarhezeMaarhezeMaarhezeMaarhezeMaarhezeMaarheze
Maasbracht Maasbracht MaasbrachtMaasbrachtMaasbrachtMaasbrachtMaasbrachtMaasbrachtMaasbracht
Meije Meije MeijeMeijeMeijeMeijeMeijeMeijeMeije
Melick Melick MelickMelickMelickMelickMelickMelickMelick Mierlo
Mierlo MierloMierloMierloMierloMierloMierloMierlo Nuenen
Nuenen NuenenNuenenNuenenNuenenNuenenNuenenNuenen Oirschot
Oirschot OirschotOirschotOirschotOirschotOirschotOirschotOirschot
Ospel Ospel OspelOspelOspelOspelOspelOspelOspel Someren Someren SomerenSomerenSomerenSomerenSomerenSomerenSomeren
Stramprooij Stramprooij StramprooijStramprooijStramprooijStramprooijStramprooijStramprooijStramprooij Veldhov en
Veldhov en Veldhov enVeldhov enVeldhov enVeldhov enVeldhov enVeldhov enVeldhov en
Venray Venray VenrayVenrayVenrayVenrayVenrayVenrayVenray
Weert Weert WeertWeertWeertWeertWeertWeertWeert
Sterksel - Dreef 1
150000 160000 170000 180000 190000
360000370000380000390000
NN NNNNNNN
Afbeelding 2
Sterksel - Dreef 1 Detail plangebied Legenda
Plangebied N
NNNNNNNN N NNNNNNNN N NNNNNNNN N NNNNNNNN N NNNNNNNN
170600 170700 170800
373500373600373700
N NNNNNNNN
Afbeelding 3
Sterksel - Dreef 1
Kadasterkaart 1817-1832. Bron: watwaswaar.nl Legenda
Plangebied
Afbeelding 4
Afbeelding 5
Afbeelding 6
Afbeelding 7
Sterksel - Dreef 1
Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Noord-Brabant (CHW) Legenda
Plangebied
Afbeelding 8
4 5
3
1 2
Sterksel - Dreef 1 Boorpuntenkaart Legenda
Plangebied NN
NNNNNNN NN NNNNNNN NN NNNNNNN NN NNNNNNN NN NNNNNNN
170600 170700 170800
373500373600373700
NN NNNNNNN
Boorpunt met nummer
Bijlage 1 Archeologische en geologische perioden
Bijlage 2 Boorprofielen
humeus, Donker Grijs, bouw voor 15Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Grijs gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
40
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Bruin gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
70
Zand, zeer fijn, matig siltig, zw ak gleyhoudend, Licht Bruin, humeus, Donker Grijs, bouw voor 15
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Grijs gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
60
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Bruin gevlekt, enkeerdgrond, verstoord humeus, Donker Grijs, bouw voor
30
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Grijs gevlekt met roestvlekken, enkeerdgrond, verstoord 60
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Bruin gevlekt enkeerdgrond, verstoord
80
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, matig gleyhoudend, Licht Bruin, humeus, Donker Grijs, bouw voor 15
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Grijs gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
60
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Grijs gevlekt met Wit bouw zand, enkeerdgrond, verstoord 90
Zand, zeer fijn, matig siltig, Bruin Grijs gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
120
Zand, zeer fijn, matig siltig, zw ak gleyhoudend, Geel bruin, humeus, Donker Grijs, bouw voor
40
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Grijs gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
70
Zand, zeer fijn, zw ak siltig, Bruin Licht Bruin gevlekt, enkeerdgrond, verstoord
105
Zand, zeer fijn, matig siltig, zw ak gleyhoudend, Licht Bruin, C-Horizont
140
Legenda (conform NEN 5104)