Archeologische waarden

In Tabel IV zijn de archeologische (indicatieve) waarden die bekend zijn voor het plangebied en de directe omgeving weergegeven.

Tabel IV. Archeologische (indicatieve) waarden

Type gegevens Gegevensomschrijving

Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) Hoge indicatieve archeologische waarde

Cultuurhistorische waardenkaart provincie Noord-Brabant

Hoog of middelhoog

Archeologische verwachtings- en advieskaart van de gemeente Heeze-Leende

Hoge archeologische verwachting

Archeologische Monumenten Kaart (AMK) Er liggen geen AMK-terreinen binnen een straal van 1 kilometer rondom het plange-bied.

waarnemingen ARCHISII (Archeologisch Informatie Systeem)

Er liggen vijf waarnemingen in een straal van 1 kilometer rondom het plangebied, waarnemingen: 60.194, 32.329, 30.577, 401.188 en 30.589

vondstmeldingen ARCHISII Er liggen drie vondstmeldingen in een straal van 1 kilometer rondom het plangebied, vondstmeldingen: 402.243, 404.949 en 414.013.

onderzoeksmeldingen ARCHISII Er liggen 22 onderzoeksmeldingen in een straal van 1 kilometer rondom het plange-bied, onderzoeksmeldingen: 25.820, 26. 419, 28.867, 28.886, 30.089, 25.989, 29.321, 15.583, 28.671, 22.540,14.881, 19.786, 23.757, 26.420, 14.137, 15.876, 18.097, 14.843, 17.454, 22.059, 28.359 en 39.552

De ligging van de waarden is weergegeven in afbeelding 6.

Indicatieve archeologische waarde

Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) van Nederland (1:50.000) en de Ar-cheologische verwachtings- en advieskaart van de gemeente Heeze-Leende bevindt het plangebied zich in een gebied met een hoge indicatieve archeologische waarde. De Cultuurhistorische waarden-kaart van de provincie Noord-Brabant geeft het gebied een hoge of middelhoge waarde (zie afbeel-ding 7).

Monumenten rondom het plangebied

Er liggen geen AMK-terreinen binnen een straal van 1 kilometer rondom het plangebied

Waarnemingen rondom het plangebied

Er liggen vijf waarnemingen in een straal van 1 kilometer rondom het plangebied. Waarneming 60.194 ligt 75 meter ten zuidoosten van het plangebied en betreft de middeleeuwse omgrachte kern van Sterksel. Waarneming 32.329 ligt 220 meter ten zuiden van het plangebied en is de waarneming van de fundering van een kapel, ooit toebehorende aan de abdij Averbode. Waarneming 30.577 ligt 120 meter ten westen van het plangebied en handelt over de vondst van een vuurstenen mes uit het Midden-Neolithicum A, 4200 – 3400 voor Christus. Het betreft hier waarschijnlijk een administratief geplaatste vondst. Waarneming 401.188 ligt 180 meter ten westen van het plangebied en betreft de vondst van een fragment indetermineerbaar aardewerk aangetroffen in (relatief recent) aangevoerde grond. In het onderliggende esdek werden geen vondsten aangetroffen. Waarneming 30.589 ligt 950 meter ten zuidwesten van het plangebied en handelt over de vondst van een vuurstenen bijl en een kling uit het Neolithicum.

Vondstmeldingen rondom het plangebied

Er liggen drie vondstmeldingen in een straal van 1 kilometer rondom het plangebied. Vondstmelding 402.243 ligt 80 meter ten zuidoosten van het plangebied en zijn bij een proefsleuvenonderzoek een groot aantal vondsten en sporen blootgelegd van een nederzetting die grotendeels dateren uit de Nieuwe tijd. Vondstmelding 404.949 ligt 475 meter ten zuidwesten van het plangebied en betreft de vondst van sporen en vondsten uit de late Middeleeuwen. Vondstmelding 414.013 ligt 455 meter ten zuidwesten van het plangebied. Bij een archeologische opgraving zijn verschillende sporen en struc-turen aangetroffen. De vroegste sporen kunnen gedateerd worden in de IJzertijd. In deze periode kunnen 6 huisplattegronden, 35 spiekers, 1 kuil, één vierkante (graf)structuur en een palencluster geplaatst worden. Na een terugval van bewoning in de Romeinse tijd, is het plangebied wederom bewoond in de Middeleeuwen. De locatie van de middeleeuwse erven ten opzichte van de ijzertijd-bewoning is lager gelegen in het landschap. Er zijn twee erven uit de Vroege Middeleeuwen ontdekt en één erf uit de Volle Middeleeuwen. Tot het erf behoorden een woonstalhuis, een bijgebouw of schuur en een waterput. Bij één vroegmiddeleeuws erf ontbreekt een waterput. In de omgeving van de erven zijn nog verschillende spiekers en kuilen opgegraven. Op de Weiakkers zijn verschillende sporen aangetroffen die jonger zijn dan de erven uit de IJzertijd, Vroege en Volle Middeleeuwen. De ligging van een aantal greppels en karrensporen komt bovendien overeen met zandwegen en per-ceelsscheidingen zoals die zichtbaar zijn op de kadasterkaart van 1832 en de nog oudere kaart van Averbode. Zowel de vindplaats uit de IJzertijd als deze uit de Middeleeuwen beperkt zich echter niet tot het plangebied. De kans is groot dat zich nog meer structuren (erven, grafveld) bevinden in de aanpalende terreinen en dan met name ten zuiden en ten westen van het plangebied. In het zuiden wordt een grafveld verwacht en mogelijk nog meer sporen en structuren uit de IJzertijd. Tijdens het huidige onderzoek is vastgesteld dat er zich ten westen van de onderzochte middeleeuwse erven nog meer sporen en structuren uit die periode bevinden. Wat de precieze omvang van beide vindplaatsen is, is onbekend.

In het verleden uitgevoerde archeologische onderzoeken rondom het plangebied

Er liggen 22 onderzoeksmeldingen in een straal van 1 kilometer rondom het plangebied. Onder-zoeksmelding 25.820 ligt 275 meter ten noordoosten van het plangebied. Het betreft een booronder-zoek van Archeopro waarvan de conclusie is dat de resultaten van het onderbooronder-zoek geen aanleiding geven om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeo-logische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de ge-plande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden.

Onderzoeksmelding 26.419 ligt 705 meter ten noordoosten van het plangebied. RAAP heeft hier een bureauonderzoek en verkennend booronderzoek naar aanleiding van sloop en nieuwbouw uitge-voerd. Het gebied ligt in een dekzandlandschap met stuifduinen en vennen. Voor de hogere gronden geldt op basis van de verwachtingskaart van de gemeente Heeze-Leende een middelhoge archeolo-gische verwachting voor vindplaatsen van landbouwers en voor de randen van de vennen een hoge verwachting voor vindplaatsen van jager-verzamelaars. Uit het veldonderzoek zijn geen archeologi-sche indicatoren naar voren gekomen. Wel komen plaatselijk zones met een intact podzolprofiel voor.

Eventuele kleine vuursteenvindplaatsen kunnen hier intact bewaard zijn gebleven. Geadviseerd wordt om nader karterend booronderzoek uit te voeren in de zones met een hoge verwachting voor vind-plaatsen van jager-verzamelaars in combinatie met een (relatief) intacte podzolgrond. Verder exten-sieve begeleiding van de werken met het oog op eventueel voorkomen van grafheuvels. Onder-zoeksmelding 28.867 ligt 830 meter ten noordoosten van het plangebied. Uit het karterende booron-derzoek van RAAP kwam het selectieadvies dat geen vervolgonbooron-derzoek nodig was. Onbooron-derzoeksmel- Onderzoeksmel-ding 28.866 ligt 930 meter ten noordoosten van het plangebied. Uit het karterende booronderzoek van RAAP kwam het selectieadvies dat geen vervolgonderzoek nodig was.

Onderzoeksmelding 30.089 ligt 145 meter ten oosten van het plangebied. Op basis van het bureau-onderzoek was de kans gering dat archeologische resten in het gebied aanwezig zouden zijn. Het karterend booronderzoek heeft ook geen aanwijzing opgeleverd voor de aanwezigheid van een ar-cheologische vindplaats ter plaatse. Bovendien blijkt het oorspronkelijke bodemprofiel (veldpodzol) grotendeels verdwenen te zijn (opgenomen in bouwvoor en/of vergraven). Intacte archeologische vindplaatsen worden niet meer verwacht. Geadviseerd is het gebied vrij te geven voor verdere ont-wikkelingen.

Onderzoeksmeldingen 25.989 en 29.321 liggen 65 meter ten zuidoosten van het plangebied. Onder-zoeksmelding 25.989 betreft een bureauonderzoek door Geo-logical, het resultaat staat niet vermeld in ARCHIS. Onderzoeksmelding 29.321 betreft een bureauonderzoek door RAAP van hetzelfde ge-bied, zij adviseren proefsleuven in noordelijke en zuidelijke deel van het gebied.

Onderzoeksmeldingen 15.583 en 28.671 liggen 20 meter ten zuidoosten van het plangebied. Onder-zoeksmelding 15.583 betreft een proefsleuvenonderzoek door RAAP (resultaten zie vondstmelding 402.243). Naar aanleiding van het onderzoek wordt bescherming als selectieadvies gegeven. Onder-zoeksmelding 28.671 betreft de aansluitende opgraving door RAAP (resultaten zie waarneming 60.194).

Onderzoeksmelding 22.540 ligt 10 meter ten zuidoosten van het plangebied. RAAP heeft hier een opgraving uitgevoerd, resultaten onbekend.

Onderzoeksmelding 14.881 ligt aansluitend ten zuiden van het plangebied. RAAP heeft hier een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. Wat er is aangetroffen is onbekend. Het selectieadvies is om ar-cheologische resten op bepaalde plaatsen te behouden in situ en in andere delen definitief op te gra-ven of tijdens een archeologische begeleiding te laten onderzoeken. Onderzoeksmelding 19.786 ligt 75 meter ten zuiden van het plangebied. Het betreft de aansluitende begeleiding door RAAP, resulta-ten staan niet vermeld in ARCHIS.

Onderzoeksmelding 23.757 ligt 500 meter ten zuidoosten van het plangebied. Synthegra heeft hier een booronderzoek uitgevoerd. Het selectieadvies is om proefsleuvenonderzoek uit te voeren in het noordelijke deel van het plangebied omwille van de deels intacte bodem. Hier kunnen nog vindplaat-sen van jager-verzamelaars voorkomen. Het zuidelijke deel vertoonde een verstoord bodemprofiel.

Tijdens het onderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen.

Onderzoeksmelding 26.420 ligt 40 meter ten zuidwesten van het plangebied. RAAP heeft hier een bureauonderzoek en karterend booronderzoek uitgevoerd. Vanwege de verwachte lage ensemble-waarde, de lage gaafheid in het oostelijke deel van het plangebied en aangezien verwacht

wordt dat de oude gracht grotendeels onder het wegdek ligt, wordt verwacht dat er geen behoudens-waardige archeologische resten aanwezig zijn.

Onderzoeksmelding 14.137 ligt 90 meter ten zuidwesten van het plangebied. Op basis van het bu-reauonderzoek en inventariserend veldonderzoek van Oranjewoud is geadviseerd dat verder archeo-logisch onderzoek niet noodzakelijk wordt geacht.

Onderzoeksmeldingen 15.876 en 18.097 liggen 215 meter ten zuidwesten van het plangebied. On-derzoeksmelding 15.876 betreft een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek door Oranjewoud. Op basis van het onderzoek is geadviseerd voorafgaande aan het bouwrijp maken van het terrein en vooruitlopend op de bovengrondse sloop van de huidige bebouwing, twee proefsleuven aan te leggen. Onderzoeksmelding 18.097 betreft het aansluitende proefsleuvenonderzoek door Oranjewoud. Na afronding van het onderzoek geven ze de volgende voorlopige resultaten: In de proefsleuven zijn op enkele locaties een oude akkerlaag aangetroffen. Op basis van enkele vondsten

uit deze akkerlaag moet deze voorlopig in de Late Middeleeuwen worden gedateerd. Op basis van het uitgevoerde proefsleuvenonderzoek is geadviseerd dat een archeologisch vervolgonderzoek als niet zinvol moet worden gezien. De uitgevoerde waarding conform de normen van de KNA maken dat er voor het gebied een lage score is behaald.

Onderzoeksmelding 14.843 ligt 330 meter ten zuidwesten van het plangebied. Het betreft een boor-onderzoek door Archeopro. De oorspronkelijke bodemopbouw binnen het plangebied is door veen-winning vrijwel volledig verloren gegaan. De aanwezigheid van veen op het onderzoeksgebied als-mede het ontbreken van podzolbodems, geven aan dat hier gedurende het Holoceen geen goede woonomstandigheden hebben geheerst. In geen van de 12 op het onderzoeksterrein gezette borin-gen zijn dan ook archeologische resten aangetroffen. Op basis van het verrichte onderzoek moet derhalve geconcludeerd worden dat geen aanleiding bestaat voor verder archeologisch onderzoek op het onderzoeksterrein. Evenmin hoeft hier tijdens de uitvoering van de voorgenomen inrichtingswerk-zaamheden rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van archeologische waarden.

Onderzoeksmeldingen 17.454, 22.059 en 28.359 liggen 430 meter ten zuidwesten van het plange-bied. Onderzoeksmelding 17.454 betreft een bureau- en booronderzoek uitgevoerd door Grontmij.

Het selectieadvies van dit onderzoek was een archeologische begeleiding bij aanleg ontsluitingsweg, mogelijk gevolgd door het uitvoeren van een proefsleuvenonderzoek in het wijdere gebied. Onder-zoeksmelding 22.059 betreft het aansluitende proefsleuvenonderzoek door Grontmij (voor resultaten zie vondstmelding 404.949). Het advies was om een vervolgonderzoek uit te voeren. Onderzoeks-melding 28.359 is de opgraving die volgde op het proefsleuvenonderzoek en die is uitgevoerd door ADC Archeoprojecten (voor resultaten zie vondstmelding 414.013).

Onderzoeksmelding 39.552 ligt 480 meter ten noordwesten van het plangebied. Ten behoeve van de nieuwbouw van een woning is door Synthegra een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd bestaan-de uit een bureau- en verkennend booronbestaan-derzoek. Resultaten van dit onbestaan-derzoek staan niet vermeld in ARCHIS.

Archeologische verwachtings- en advieskaart van de gemeente Heeze-Leende

Het plangebied heeft een hoge archeologische verwachting. Het advies is dat behoud in de huidige staat gewenst is, bodemingrepen dieper dan 30 – 40 centimeter onder maaiveld moet men trachten te vermijden en men dient te streven naar extensieve vorm van grondgebruik. Indien behoud niet moge-lijk is dient een inventariserend archeologisch onderzoek in een vroege fase van de planvorming te worden uitgevoerd.