6.1 Conclusies
De impact van het Samenwerkingsmodel op de interne aansturing en de wijze waarop de Raad van Bestuur kan ingrijpen indien een medisch specialist disfunctioneert is sterk afhankelijk van de relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB en de wijze waarop het MSB zich binnen deze relatie positioneert.
Door het Samenwerkingsmodel is er een einde gekomen aan de contractuele relatie tussen de Raad van Bestuur en de individuele vrijgevestigde specialist. Er bestaat nu ‘enkel’ nog een contractuele relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB op basis van een
samenwerkingsovereenkomst. De aansturingsbevoegdheden die de Raad van Bestuur voorheen bezat op grond van de individuele toelatingsovereenkomst met de vrijgevestigde 148 ‘Specialisten willen niet in loondienst, ondanks subsidie’, S. Heijne, www.volkskrant.nl (zoek op
specialist zijn hierdoor beperkt en voor een groot deel belegd bij het MSB-bestuur. De Raad van Bestuur blijft eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg die het ziekenhuis levert, maar het MSB draagt hier medeverantwoordelijkheid voor. Dit vraagt om een intensieve afstemming tussen beide partijen.
Wanneer de relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB goed is, dan is de uitwerking van het Samenwerkingsmodel over het algemeen positief. De Raad van Bestuur heeft aan het MSB-bestuur nog maar één partij die ter verantwoording kan worden geroepen indien de vrijgevestigde specialisten niet de kwaliteit van zorg leveren die van hen wordt verwacht. De vrijgevestigde specialisten leggen op hun beurt verantwoording af aan het MSB-bestuur. Het MSB-bestuur heeft de mogelijkheid om de medisch specialisten aan te sturen en om eventueel in te grijpen indien een specialist disfunctioneert. Omdat het MSB-bestuur bestaat uit collega- professionals, kan de aansturing effectiever plaatsvinden dan voorheen. Dit heeft te maken met de gewenste distantie die bestaat tussen het MSB-bestuur en de vrijgevestigde specialist. De Raad van Bestuur heeft op grond van de samenwerkingsovereenkomst daarnaast nog wel de mogelijkheid om de individuele vrijgevestigde specialist algemene en bijzondere
aanwijzingen te geven en om een disfunctionerende specialist de toegang tot het ziekenhuis te ontzeggen.
Wanneer de relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB slecht is, dan is de uitwerking van het Samenwerkingsmodel negatief. Conflictsituaties kunnen ervoor zorgen dat de relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB ernstig wordt aangetast. Dit heeft negatieve gevolgen voor de interne aansturing. In een dergelijke situatie is de Raad van Bestuur door het
Samenwerkingsmodel beknot in zijn bevoegdheden om grip te houden op de kwaliteit van zorg die de vrijgevestigde specialisten leveren. Wanneer sprake is van een blijvend conflict, dan kan dit ertoe leiden dat de Raad van Bestuur niet meer aan zijn eindverantwoordelijkheid voor kwaliteit van zorg kan voldoen. Dergelijke situaties dienen te allen tijde worden
voorkomen.
Tot slot vinden er andere ontwikkelingen plaats die invloed hebben op de verhouding tussen de Raad van Bestuur en de medisch specialisten. Deze ontwikkelingen hangen deels samen met de invoering van integrale tarieven. Zo faciliteert het Participatiemodel meer
mogelijkheden voor eigenaarschap van medisch specialisten en zorgen de onderhandelingen tussen de Raad van Bestuur en het MSB over het integraal tarief mogelijk voor een extra stimulans voor de medisch specialisten om zich te verenigen in regiomaatschappen. Zowel het eigenaarschap van medisch specialisten als de opkomst van regiomaatschappen kunnen ervoor zorgen dat de Raad van Bestuur en de medisch specialisten wegens financiële belangen
verder uiteen worden gedreven. Hierdoor wordt de interne governance van het ziekenhuis verzwakt en dit brengt weer risico’s mee voor de kwaliteit van zorg. Echter, zet de trend zich voort dat meer specialisten in loondienst gaan, dan zal dit een positieve uitwerking hebben op de interne aansturing. Voor de kwaliteit van de specialistische zorg maakt het evenwel geen verschil of specialisten in loondienst zitten of vrijgevestigd zijn.
6.2 Aanbevelingen
Voor een goede uitvoering van het Samenwerkingsmodel dient de relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB goed te zijn. Hiervoor is het van belang dat er sprake is van intensieve afstemming en gelijkgerichte belangen. Om dit te waarborgen moet een onderscheid worden gemaakt tussen afspraken die contractueel kunnen worden vastgelegd en oplossingen die buiten de regelgeving om dienen plaats te vinden.
6.2.1 Contractuele afspraken
Wat betreft de contractuele afspraken is allereerst de minimale vereiste dat in de
samenwerkingsovereenkomst altijd wordt vastgelegd dat de medisch specialisten zich bij hun werkzaamheden moeten laten leiden door de op het ziekenhuis rustende wettelijke
verplichtingen en de regels die het ziekenhuis heeft vastgesteld omtrent de zorgverlening. Dit gebeurt nu vaak al wel, maar nog niet altijd. Een dergelijke bepaling zorgt ervoor dat de Raad van Bestuur een aangrijpingspunt heeft om de regie te behouden over de wijze waarop de zorgverlening binnen het ziekenhuis plaatsvindt.
Ten tweede is het van belang dat er wordt gezorgd voor een duidelijkere
verantwoordelijkheidsverdeling tussen de vertegenwoordigende organen. Op dit moment is de afstemming van taken en verantwoordelijkheden, met betrekking tot de kwaliteit en veiligheid binnen het ziekenhuis, vaak nog te diffuus georganiseerd. Er dienen goede afspraken te worden gemaakt over wie waarvoor verantwoordelijk is en waar met wie over welk
onderwerp dient te worden beslist. De Raad van Bestuur en het MSB kunnen elkaar op grond van deze afspraken ter verantwoording roepen en er op die manier voor zorgen dat de
vastgestelde taken en verantwoordelijkheden daadwerkelijk worden uitgevoerd. Verder dient binnen deze verantwoordelijkheidsverdeling ook een grotere rol te worden vastgelegd voor de Raad van Toezicht. Deze moet erop toezien dat de Raad van Bestuur en het MSB afspraken maken over de verantwoordelijkheidsverdeling en dat deze afspraken worden nageleefd.
6.2.2 Oplossingen buiten de regelgeving om
De relatie tussen de Raad van Bestuur en het MSB is tot slot voor een groot deel afhankelijk van omstandigheden die niet te ondervangen zijn met regelgeving. Met name de wijze waarop het MSB zich positioneert is sterk afhankelijk van de persoonlijke voorkeuren van de medisch specialisten die deel uitmaken van het MSB. Van belang is dat er tussen de Raad van Bestuur en het MSB-bestuur voldoende communicatie plaatsvindt om de gelijkgerichtheid tussen beide partijen te handhaven. In geval van conflictsituaties moet hiervoor zo snel mogelijk een oplossing worden gevonden. Daarnaast is het van belang dat het wij-zij denken wordt
voorkomen. De gezamenlijke verantwoordelijkheid voor kwaliteit van zorg en het idee van gelijkwaardigheid dienen permanent te worden benadrukt. Op deze manier kan bijvoorbeeld ook worden voorkomen dat specialisten een machtspositie tegenover de Raad van Bestuur willen opbouwen en enkel om die reden overgaan tot de vorming van regiomaatschappen.