Op het moment van schrijven (juni 2016) doet Nederland nog te weinig om de negatieve gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Implementatie van een carbon tax in Nederland zou kunnen helpen met het behalen van betere resultaten op het gebied van energie-efficiency, aandeel duurzame energie en CO2 uitstoot. Een beleidsinstrument wat oplossing zou kunnen bieden is een carbon tax. Onderzoeksvraag van deze scriptie was dan ook: ‘Zou Nederland een carbon tax moeten invoeren? En zo ja hoe zou Nederland deze belasting dan moeten vormgeven?’ In deze conclusie worden eerst de deelvragen beantwoord en van daaruit de hoofdvraag.
De eerste deelvraag was of de huidige nationale milieubelastingen de huidige positie van Nederland omtrent de klimaatdoelstellingen kunnen verklaren. Ten opzichte van de lidstaten met een carbon tax wordt het gebruik van zware stookolie, kolen en het groot verbruik van aardgas in Nederland relatief laag belast. De belasting per ton CO2 uitstoot is voor zware stookolie €11,75, voor kolen €6,39 en voor het groot zakelijk verbruik (<10 mln) van aardgas € 4,03. Het is dan ook niet zo gek dat de industrie in Nederland op dit moment weinig impulsen heeft om de uitstoot van CO2 te reduceren en om over te stappen naar duurzame energie.
In de sectoren die niet onder het EU emissiehandelssysteem vallen, doet Nederland het wel goed op het gebied van het reduceren van CO2-uitstoot (10% minder CO2 uitstoot in 2014). Dit verschil is mogelijk te verklaren door de nationale wetgeving. Nederland heft namelijk een belasting van € 100,70 per mWh op elektriciteit voor kleingebruikers (tot 10 mWh). Dit is een stuk hoger dan de lidstaten met een carbon tax. Ook de accijnzen die in Nederland worden geheven op benzine zijn één van de hoogste van de EU.
De tweede deelvraag hield in hoe de relevante Europese regelgeving er uitziet en in hoe verre deze de invoering van een carbon tax in Nederland belemmert. Het feit dat sectoren die onder het EU-emissiehandelssysteem vallen in Nederland er niet in zijn geslaagd de CO2-uitstoot te reduceren is voor een deel te wijten aan het falen van het EU-emissiehandelssysteem welke is vormgegeven in Richtlijn 2003/87/EG. Het is te hopen dat backloading van emissierechten, het invoeren van een markstabiliteitsreserve vanaf 2018 en het voorstel van de volgende fase van 2020-2030 een grotere impuls geeft aan de Nederlandse ondernemingen onder het EU-emissiehandelssysteem om de uitstoot van CO2 te reduceren (voor meer detail zie paragraaf 3.3).
Maar het is te kort door de bocht om de slechte prestaties op het gebied van CO2-reductie van de sectoren onder het EU-emissiehandelssysteem geheel aan het EU ETS te wijten. Alle lidstaten die momenteel een carbon tax hebben zijn er namelijk wel in geslaagd de CO2-uitstoot te verlagen; alle met meer dan 20%, terwijl de CO2-uitstoot in Nederland met 3% steeg. De stijgende uitstoot van CO2 is voor een groot deel te danken aan de toename van het gebruik van kolen voor het opwekken van energie. Dit terwijl kolen de hoogste CO2-emissiefactor hebben. Een andere grote bron voor opwekken van energie en voor verwarmingsdoeleinden is aardgas. Aardgas heeft een lage CO2-uitstoot factor en is daarmee een schoner alternatief op kolen.
Voor Nederland is het goed mogelijk om een carbon tax te implementeren in de al aanwezige wetgeving. Er moet hierbij echter wel voor gezorgd worden dat het belastingniveau niet onder het minimumbelastingniveau van de Energiebelastingrichtlijn 2003/96/EG komt te liggen. Voor het
42 minimumbelastingniveau tellen alle indirecte belastingen op energieproducten mee, behalve de btw. Het is dus ook van belang dat een carbon tax meetelt voor de Energiebelastingrichtlijn.
De derde deelvraag hield in welke beleidsinstrumenten er zijn die de uitstoot van CO2-uitstoot tegen gaan en wat de voor- en nadelen van een carbon tax zijn ten opzichte van de andere beleidsinstrumenten. De op dit moment bekende beleidsinstrumenten om CO2-uitstoot tegen te gaan zijn: belasting op de uitstoot van CO2 (carbon tax), emissiehandelssysteem, Subsidies en overheidsregulering. Voordeel van een carbon tax is dat de prijs van uitstoot van CO2 niet zoals bij het EU-emissiehandelssysteem afhankelijk is van vraag en aanbod, waardoor ondernemers van te voren goed kunnen inschatten hoeveel kosten zij in de toekomst moeten maken en daardoor gemakkelijker een afweging kunnen maken of zij al dan niet moeten investeren om hun onderneming milieuvriendelijker te maken. Een bijkomend voordeel is dat een carbon tax de overheidsfinanciën versterkt en een dusdanige belasting minder negatieve effecten heeft op de werkgelegenheid en bruto binnenlands product (bbp) ten opzichte van verhoging van de btw of de loonbelasting. Door deze overheidsinkomsten te gebruiken ter verlaging van de inkomstenbelasting of het stimuleren van duurzame energie en energie-efficiency kan worden voorkomen dat een carbon tax een regressieve werking heeft.
Vierde deelvraag was hoe de EU-lidstaten die al een carbon tax hebben ingevoerd deze hebben vormgegeven en welke overwegingen hieraan ten grondslag lagen. De belangrijkste reden tot invoering van een carbon tax in de EU-lidstaten was het ontmoedigen van het gebruik van milieuonvriendelijke energieproducten en het stimuleren van milieuvriendelijkere energieproducten. Dit zou ook voor Nederland de belangrijkste drijfveer moeten zijn, juist nu de gevolgen van klimaatverandering steeds beter in beeld komen en in het najaar van 2015 is afgesproken met het klimaatakkoord van Parijs samen iets te doen aan de problemen van klimaatverandering.
Belasting wordt in de EU-lidstaten geheven van de leveranciers van energieproducten. De angst voor verlies aan concurrentiepositie door invoering van een carbon tax heeft een belangrijke rol gespeeld bij de EU-lidstaten die reeds een carbon tax hebben ingevoerd. Met name energie-intensieve sectoren die risico lopen op verlies aan concurrentiepositie of die vallen onder het EU emissiehandelssysteem kunnen gebruik maken van belastingvrijstellingen en belastingverlagingen van carbon tax. Ook huishoudens, overheidsdiensten en energie opgewekt uit warmtekrachtcentrales of biomassa worden lager belast of vrijgesteld. Deze vrijstellingen komen overeen met de vrijstellingen genoemd in de Energie Belasting Richtlijn (EBR). In het gros van de lidstaten is de carbon tax toegevoegd aan een al bestaande wet energiebelasting of wet op accijns. In plaats van het tarief alleen afhankelijk te maken van de hoeveelheid (per liter/kg) is het tarief ook afhankelijk van CO2-uitstoot geworden.
De vijfde deelvraag was hoe de EU-lidstaten met een carbon tax meer progressie boeken omtrent de streefcijfers op het gebied van de klimaatdoelstellingen dan Nederland. Nederland doet het ten opzichte van de lidstaten die een carbon tax hebben een stuk slechter op het gebied van de klimaatdoelstellingen. Nederland heeft de hoogste CO2 uitstoot per inwoner en loopt ook op het gebied van duurzame energie achter.
43 De hoofdvraag van deze scriptie was: ‘Zou Nederland een carbon tax moeten invoeren? En zo ja hoe zou Nederland deze belasting dan moeten vormgeven?’
Verbranding van fossiele brandstoffen en transport zijn de twee sectoren in Nederland die goed zijn voor het overgrote deel van de CO2 uitstoot. Door invoering van een carbon tax worden beiden sectoren geraakt. Invoering van een carbon tax in Nederland kan een belangrijke bijdrage leveren voor het behalen van de ambitieuze klimaatdoelstellingen.
Als belastingobject voor de CO2-belasting kan worden gekozen voor de energieproducten die zijn te vinden in de Energiebelastingrichtlijn. Als belastingsubject kan worden gekozen voor de leveranciers van de energieproducten. Een CO2-belasting op energieproducten is een gemakkelijke, duidelijke manier om een prijs aan de uitstoot van CO2 te geven. Administratie en wetgeving om een carbon tax in Nederland te implementeren zijn reeds aanwezig in de Nederlandse wetgeving. Leveranciers van aardgas, minerale oliën en kolen zijn immers op dit moment al verplicht een relevante administratie te voeren over de hoeveelheid aardgas, minerale oliën en kolen die zij leveren. Aangezien de CO2-emissiefactor per energieproduct bekend is, zal invoering van een carbon tax daarom niet leiden tot hoge extra administratiekosten.
Door een CO2-belasting van bijvoorbeeld €20 per tCO2 in te voeren ter aanvulling op de al aanwezige nationale wetgeving zullen de tarieven van kolen, zware stookolie en verlaagde tarieven voor grootverbruik en aardgas gebruikt in de tuinbouw verhoogd moeten worden. Voor de energieproducten die al boven de €20 per ton CO2 uitstoot belast worden, kan er voor worden gekozen om de carbon tax in mindering te brengen op het huidige tarief. Het tarief voor de komende jaren zou bij voorkeur al bekend gemaakt moeten worden, zodat ondernemingen zijn voorbereid op wat gaat komen.
Om over te gaan tot daadwerkelijke implementatie van een carbon tax is onderzoek nodig naar wat een carbon tax betekent voor de intensieve fossiele industrie van Nederland. Net als de andere landen is het mogelijk gebruik te maken van uitzonderingen die zijn toegestaan door de Energiebelastingrichtlijn voor ondernemingen die risico lopen op koolstoflekkage. Een uitzondering voor deelnemers van het EU ETS is echter niet wenselijk aangezien juist in deze sectoren de CO2-uitstoot blijft stijgen.
Om er voor te zorgen dat de grote ondernemingen die bloot staan aan koolstoflekkage ook hun fair share gaan betalen is het op termijn noodzakelijk om ten eerste met de Europese Unie, maar uiteindelijk ook globaal gezien een gezamenlijk prijs voor CO2-uitstoot te creëren. Een tendens die ook bij de lidstaten die al een carbon tax hebben ingevoerd is waar te nemen, is dat met name de huishoudens en kleinere ondernemingen opdraaien voor de carbon tax, terwijl de grote energie-intensieve ondernemingen worden ontzien. Invoering van een nieuwe energiebelastingrichtlijn door de Europese Unie met een minimumtarief voor CO2-uitstoot zou een stap in de goede richting zijn en een bijdrage leveren aan het behalen van de klimaatdoelstellingen.
44
Bijlagen
Bijlage A Tarieven energiebelasting Nederland
€ Per m3/ per kWh Bijzonderheden
Aardgas 0,25168(0,04042₁) Niet hoger dan 170,000 m₃ of gebruikt voor installatie voor blokverwarming (niet zijnde stadsverwarming) waarbij gebruikt wordt gemaakt van grotendeels restwarmte
0,06954 (0,02339₁) 170,000- 1.000.000m₃ 0,02537 (0,02537₁) 1mln- 10-mln m₃ 0,01212 (0,01212₁) Hoger dan 10mln m₃
0,1608 Aardgas geleverd aan CNG-vulstation met een bovenste verbrandingswaarde van 35,17 megajoule per Nm₃
Nihil Aardgas gebruikt in inrichting waarin zij is ontstaan
Vrijstelling i) Aardgas gebruikt voor opwekken van duurzame energie en/of elektriciteit ii) Aardgas gebruikt anders dan als brandstof dan wel gebruikt als additief of vulstof bestemd voor verbruik/verkoop
Teruggaaf Aardgas gebruikt als brandstof voor commerciële vaartuigen, waaronder visserij.
Elektriciteit 0,10070 Niet hoger dan 10000 kWh
0,04996 10.000-50.000 kWh
0,01331 50.000-10.000.000 kWh
0,00107 Hoger dan 10.000.000 kWh voor niet-zakelijk verbruik
0,00053 Hoger dan 10.000.000 kWh voor zakelijk verbruik Nihil voor zover geleverd(niet hoger dan 10.000) door
een coöperatie aan een lid van een coöperatie Belasting vermindering
van €310,81 per jaar
Ter zake van levering van elektriciteit aan woningen
Vrijstelling i) Elektriciteit gebruikt voor opwekken duurzame energie en/of elektriciteit. ii) Elektriciteit gebruikt voor chemische reductie en elektrolytische en metallurgische procedés. Wet accijns € Per 1000 liter/kg
Gelode lichte olie (benzine) 857,39 Ongelode licht olie(benzine) 769,90 Halfzware olie en gasolie(Diesel) 484,47 Zware stookolie 36,33 LPG 336,34 Methaan Nihil
45 verwarming of (additief in) motorbrandstof. ii) Minerale Oliën gebruikt met oog op chemische reductie iii) Minerale oliën gebruikt voor de commerciële lucht- en scheepsvaart
Teruggaaf i) Voor zover minerale oliën bestaan uit biomassa. ii) Minerale oliën gebruikt voor opwekken elektriciteit.
Teruggaaf 51,42 Gebruik van minerale oliën voor voertuigen gebruikt voor overheidsdiensten.
Teruggaaf 142,23 LPG gebruikt voor verwarming ter bevordering van de tuinbouw.
Kolenbelasting 14,47
Vrijstelling i) Kolen die niet worden gebruikt als brandstof. ii) Kolen die worden gebruikt voor het opwekken van elektriciteit. iii) Kolen die worden gebruikt voor het vervaardigen van kolen, aardgas of minerale oliën. Voorraadheffing aardolieproducten (on)gelode-, halfzware-, gasolie en LPG 8
₁tarief aardgas voor verwarming ter bevordering van het groeiproces van tuinbouwproducten.
Bijlage B Tarief BPM
Bij een CO2-uitstoot van meer dan maar niet meer dan
bedraagt de belasting voor een personenauto het in kolom III vermelde bedrag, vermeerderd met het bedrag dat wordt berekend door het in kolom IV vermelde bedrag te vermenigvuldigen met het aantal gram/km uitstoot dat de in kolom I vermelde CO2-uitstoot te boven gaat
I II III IV – 79 € 175 € 6 79 gram/km 106 € 649 € 69 106 gram/km 155 € 2.512 € 124 155 gram/km 174 € 8.588 € 239 174 gram/km – € 13.129 € 478
Bijlage C Belasting per tCO2 & per GJ
46 inhoud
(KJ/kg)
uitstootfactor (tCO2/TJ)
per 1000 l/kg per GJ per tCO2 Aardgas >170.000 m3 47.200 56,1 251,68 0,88 6,06 83,64 170.000- 1.000.000 m3 47.200 56,1 69,54 0,88 1,67 23,11 1mln – 10 mln m3 47.200 56,1 25,37 0,88 0,61 8,43 <10 mln m3 47.200 56.1 12,12 0,88 0,29 4,03 CNG-vulstation 47.200 56,1 160,8 0,88 3,87 53,44 Tuinbouw >170.000 47.200 56,1 40,42 0,88 0,97 13,43 Tuinbouw 170.000 - 1 mln m3 47.200 56,1 23,39 0,88 0,56 7,77 Elektriciteit >10.000 kWh 3.600 - 100,70 1 27,97 - 10.000 - 50.000 kWh 3.600 - 49,96 1 13,88 - 50.000 – 10 mln kWh 3.600 - 13,31 1 3,70 - <10 mln niet-zakelijk 3.600 - 1,07 1 0,30 - <10 mln zakelijk 3.600 - 0,53 1 0,15 -
Bijlage D minimumbelastingniveau ’s Energiebelastingrichtlijn
Motorbrandstoffen € Per 1000 liter/gigajoule Benzine 421 Loodvrije benzine 359 Diesel 330 Kerosine 330 LPG 125 Aardgas 2,6 Brandstoffen voor commerciële en industriële doeleinden
Land-, tuin- en bosbouw, visteelt, stationaire motoren, installaties en machines gebruikt in de bouw/bestemd om buiten openbare weg te gebruiken
Diesel 21 Kerosine 21 LPG 41 Aardgas 0,3 Verwarmingsbrandstoffen en elektriciteit Diesel 21 Zware stookolie 15 Kerosine en LPG 0
47
Aardgas 0,15* €0,3 voor niet-zakelijk gebruik.
Kolen en Cokes 0,15* €0,3 voor niet-zakelijk gebruik.
Elektriciteit 0,5 €1,0 voor niet-zakelijk gebruik.
Gedifferentieerd tarief i) gekoppeld aan kwaliteit product ii) consumptieniveau voor verwarming iii) gebruik door overheid iv) onderscheid zakelijk en niet-zakelijk
Verplichte vrijstelling i) gebruik voor productie/ instandhouding elektriciteit, lidstaten kunnen o.g.v. milieuoverwegingen toch belasting heffen ii) gebruik brandstof voor internationale en intracommunautaire lucht- en scheepsvaart.
Mogelijke
belastingvrijstellingen/ verlagingen
i) producten gebruikt voor ontwikkeling milieuvriendelijke producten of mbt duurzame energie. ii) elektriciteit uit duurzame energie. iii) gebruik voor warmtekrachtkoppeling of ov. iv) gebruik voor commerciële scheeps-(incl. visserij) op binnenwateren en luchtvaart. v) aardgas en LPG gebruikt voor voortbewegen. vi) gebruik voor land-, tuin, bosbouw en visteelt . vii) biobrandstoffen viii) energie-intensieve ondernemingen.
Bijlage E Energie-inhoud en CO2-emissiefactor per energieproduct.
Brandstof: Energie-inhoud KJ/kg CO2-emissiefactor(tCO2/TJ)
Aardgas 47.200 56,1 Benzine 44.000 69,2 Diesel 42.300 74,0 Rode diesel 42.300 74,0 Kerosine 43.800 71,8 Bio-ethanol 27.000 0 Biodiesel 37.000 0 LPG 46.000 63,0 Zware stookolie 40.000 77,3 Kolen 23.950 94,5 Elektriciteit 3600 per kWh* -
Bronnen: Energie-inhoud: Richtlijn 2006/32/EG en Richtlijn 2009/28/EG (biobrandstoffen); CO2-emissiefactor: Beschikking 2007/589/EG
48
Referenties
Anna Wallentin, Ministry of Finance, Sweden (2015), ‘’The Swedish taxation of fuels Energy and CO2 taxation’’, International seminar | BioDriv 17 November 2015, Stockholm.
https://www.svebio.se/sites/default/files/6.%20Anna%20Wallentin%20-%20Swedish%20Energy%20and%20CO2-taxation_b.pdf
Andrej Klemenc, Stane Merše, Miha Tomšič , ‘’THE IMPACT OF THE CO2 TAX ON INVESTMENT IN CO-GENERATION PLANTS’’, CHAPTER 6 SLOVENIA http://documents.rec.org/topic-areas/Slovenia.pdf ALEKSANDAR KEŠELJEVIĆ & MATJAŽ KOMAN, ‘’ANALYSIS OF THE EFFECTS OF INTRODUCTION OF AN ADDITIONAL CARBON TAX ON THE SLOVENIANECONOMY CONSIDERING DIFFERENT FORMS OF RECYCLING’’, http://www.ebrjournal.net/ojs/index.php/ebr/article/viewFile/250/pdf_17
Alfredo M. Pereira 2015, A New Carbon Tax in Portugal: A Missed Opportunity to Achieve the Triple Dividend?
Anders Espensen, Dansk Energi, Antti Kohopää, Finnish Energy Industries, Inge Pierre, Svensk Energi, Ingvar Solberg, Energi Norge (2015), ‘’ Nordiic Tax Report 2014 electricity sector’’, Nordic Tax Group – WG Taxes&Levies 2015. http://nordenergi.org/wp-content/uploads/2012/05/SK-15-nordenergi-tax-2014.pdf
Antony Seely and Elena Ares 2016, ‘’ Climate Change Levy: renewable energy & the carbon reduction
commitment’’. BRIEFING PAPER Number 07283, 20 April 2016.
http://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-7283/CBP-7283.pdf
Bala, G., K. Caldeira, A. Mirin, M. Wickett, C. Delire, Multicentury Changes to the Global Climate and Carbon Cycle: Results from a Coupled Climate and Carbon Cycle Model, Journal of Climate, Vol.18 No. 21 (2005); p. 4,531–4,544
B. Delozier (2015), Carbon pricing in France, UN Side Event: Carbon Pricing
https://www.imf.org/external/np/fad/environ/pdf/120115.pdf
Bert Daniels , Bert Tieben, Jarst Weda, Michiel Hekkenberg , Koen Smekens en Paul Vethman (2012), ‘’Kosten en baten van CO2-emissiereductie maatregelen’’, mei 2012 ECN-E--12-008
http://www.seo.nl/uploads/media/2012-32_Kosten_en_baten_van_C02-emissiereductie_maatregelen.pdf
Bill Hare and Andrzej Ancygier (2016), ‘’Europe needs “coalition of the willing” to rescue its global leadership in the fight against climate change’’, 22 april 2016 Energypost.
Burgers, I.J.J, ‘’Energietransitie, fiscaliteit en het respecteren van legitieme verwachtingen’’. NTFR2013/2056.
Burgers I.J.J & Hanema D.M, ‘’Energiebelasting: Europea’s luchtverfrisser of melkoe?’’, NTFR2011/1645.
49 Campos (2016), ‘’ CONCLUSIE VAN ADVOCAAT-GENERAAL M. CAMPOS SÁNCHEZ-BORDONA in EU HvJ zaak Fondazione Santa Lucia’’, Zaak C‑189/15.
CBS 2016, ‘’Lagere CO2-uitstoot in eerste kwartaal’’ https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/19/lagere-co2-uitstoot-in-eerste-kwartaal
Center for Climate and Energy Solutions (2013),‘’Options and Considerations for a Federal Carbon Tax’’. http://www.c2es.org/publications/options-considerations-federal-carbon-tax
Convery, F. J., L. Dunne and D. Joyce (2013), “Ireland's Carbon Tax and the Fiscal Crisis: Issues in Fiscal Adjustment, Environmental Effectiveness, Competitiveness, Leakage and Equity Implications”, OECD
Environment Working Papers, No. 59, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/5k3z11j3w0bw-en Corbett A. Grainger, Charles D. Kolstad , ‘’Who pays a prince on carbon?’’, NBER Working Paper No. 15239 Issued in August 2009
Donald Marron, Eric Toder (2014), ‘’ Tax Policy Issues in Designing a Carbon Tax’’, American Economic Review: Papers & Proceedings 2014, 104(5): 563–568 http://dx.doi.org/10.1257/aer.104.5.563 Edlund, A (2015). ‘’Inquiry into energy tax on electricity’’, Tax Matters Sweden’s Tax Blog PwC. EEA 2015, ‘’Trends and projections in Europe 2015 — Tracking progress towards Europe's climate and energy targets’’, EEA Report No 4/2015. http://www.eea.europa.eu//publications/trends-and-projections-in-europe-2015
Ellerman, D. and B. Buchner (2008). ‘’Over-allocation or Abatement? A Preliminary Analysis of the EU ETS Based on the 2005-06 Emissions Data’’. Environmental & Resource Economics 41(2), 267–87. EPA (2015), ‘’IRELAND’S PROVISIONAL GREENHOUSE GAS EMISSIONS IN 2014’’
http://www.epa.ie/pubs/reports/air/airemissions/GHG_1990-2014_Provisional_11122015.pdf EPA (2015), ‘’The Social Cost of Carbon’’
https://www3.epa.gov/climatechange/EPAactivities/economics/scc.html
Europa Nu (2010), ‘’EU 2020-strategie’’ https://www.europanu.nl/id/vicyffri83lm/eu_2020_strategie Europa Nu (2016), ‘’ Europese aanpak klimaatverandering’’
https://www.europanu.nl/id/vhesf063wxu9/europese_aanpak_klimaatverandering
European Commission (2015), ‘’ Study on the Impacts On Low Carbon Actions and Investments of the Installations Falling Under The EU Emissions Trading System (EU ETS)’’, Prepared by ICF, SQ Consult, CE Delft and ZEW.
Gordon Deegan (2015), ‘’Michael McGrath: Review €385m carbon tax’’, Irish Examiner Monday, December 28, 2015. http://www.irishexaminer.com/business/michael-mcgrath-review-385m-carbon-tax-373366.html
Gustav Melin & Kjell Andersson (2014), ‘’Carbon tax – key instrument for energy transition!’’ https://www.svebio.se/sites/default/files/Carbon%20tax%20paper_COP21.pdf
50 Han Blok (2015), ‘’CO2 belasting invoeren of niet?’’, Duurzame Nieuws 31-12-2015 http://www.duurzaamnieuws.nl/CO2-belasting-invoeren-of-niet/
HM Revenue and Customs (2014), Carbon price floor: reform and other technical amendments HM Revenue and Customs (2015), Excise Notice CCL1/6: a guide to carbon price floor
HM Revenue and Customs (2016), Excise Notice 175: motor and heating fuels - relief from Excise Duty: oils used to generate electricity
Ian Parry, Chandara Veung, and Dirk Heine (2014), ‘’How Much Carbon Pricing is in Countries’ Own Interests? The Critical Role of Co-Benefits’’, IMF Working Paper WP/14/174 https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2014/wp14174.pdf
IEA (2013), ‘’Energy Policies of IEA Countries 2013 Review’’. http://www.iea.org/publications/countryreviews/
IMAD (2015), ‘’Development Report 2015 Slovenia’’, Chapter 4.6 Enviromental taxes. http://www.umar.gov.si/fileadmin/user_upload/publikacije/pr/2015/pregled_kazalnikov/english/A_4_6.p df.
International Monetary Fund (IMF), 2014. Fiscal Policy to Address Energy's Environmental Impacts. IMF Survey Magazine. http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2014/POL073114A.htm Jenny Sumner, Lori Bird, and Hillary Smith (2009), ‘’ Carbon Taxes: A Review of Experience and Policy Design Considerations’’, Technical Report NREL/TP-6A2-47312 December 2009 http://www.nrel.gov/docs/fy10osti/47312.pdf
John D. Sutter (2016), ‘’There's a cheap, proven fix to the world's biggest problem’’, CNN 19-04-2016 Jong, T., Couwenberg, O. & Woerdman, Bijt het Europese emissiehandelssysteem?: Het effect van