Pagina 58
De pro blee mstelling van het onderzoek, die in dit slothoofdstuk beantwoord wordt, luidt als volgt: I n hoeverre i s het project " Verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen " adequaat geweest in het bevorderen van het door de kete n pa rtners beha len van de gestelde doelen . Hoe kan verder worden ge
werkt aan het rea li se ren van de no rmtijden gedurende de ei ndfase en na af
loop van het project?
Deze pro bleemstelling wordt aan de hand van de volgende onderzoeksvragen beantwoord :
• I n hoeverre is de hoofddoelstelling van het project gereali seerd ?
• I n hoeverre zijn su bdoelstellin gen van de onderscheiden l ijnen van aanpak (en daarbinnen deelprojecte n ) gereal ise erd ?
• I n hoeverre is het aannemelijk dat het project heeft bijgedragen tot de gereali seerde versnelling? Welke werkwijzen zijn daa rbij vooral succesvol gebleken?
• Welke aanbevelingen zijn te geven met betrekking tot h et verder verkorten van de doorloo ptijden na afloop van het project.
Realiseren hoofddoelstelling
De hoofddoelstelling is n iet gehaald, geen van de d rie Kalsbeeknormen wordt gerea l i seerd :
• Voor jongeren die een Ha lt-afd oening krij gen, geldt dat het percentage dat binnen 60 dagen met de Ha lt-werkzaamheden start , sinds 200 1 welis
waar stijgt, m a a r dat met 60, 9 % over de eerste maanden van 2003 de n o rm nog niet gehaald wo rdt . De voor Hal t-bureaus gel dende norm dat 80% van de jon g eren binnen 55 dagen aan de slag moeten zij n , wordt over de eerste vier maanden van 2003 met 7 7 , 1 % dicht benaderd (zie ta
bel 3 . 2 ) . H et probleem ligt hier dan ook duidelijk bij de politie, die er slechts voor 2 9 , 4 % van de geva llen in slaagt de Halt verwijzing binnen 5 dagen na ee rste verhoor rond te hebben .
• Voor de jongeren wiens zaa k door het O M worden afgedaa n , geldt dat er sprake is van een duidelijke progressie, maar dat de norm nog n iet wordt beh a a l d . Over de eerste vier maanden van 2003 ligt het percentage zaken dat binn en 3 maanden is beoordeeld ten beh oeve van de afdoening door het O M op 6 2 , 0 % .
• Voor jong eren die voor de rechter moeten verschijnen ge ldt dat het beha
len van de Kalsbeek-norm nog lang niet in zicht is. In 2002 wordt 39 , 5 % van het aantal zaken binnen 6 maanden wordt afgehandeld; i n de eerste maanden van 2003 stijgt dit verder naar 44, 3 % .
Gelet o p het feit dat d e verkorting van d e doorlooptijden i n 2002 e n d e eer
ste maanden van 2003 sterker is dan in voorgaande jaren mag worden aan
genomen dat het project heeft bijgedragen aan de gerealiseerde verkorting van de doorlooptijd en .
Er zij n vier verstoppinge n , die het rea l i seren van de Kalsbeeknormen verhin
deren :
• de politie s laagt e r niet i n om 80% van de zaken binnen een maand na ee rste verhoor bij het O M te krijgen;
• de politie voldoet niet aan de norm om 80% van de Halt-waa rdige jon ge
ren binnen 5 dagen bij Halt aan te melden;
• de (afgeleide) norm voor het zittingsgereed maken wordt niet gehaald;
Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP -groep
Pagina 59
daarbij kan worden aa ngetekend dat verkorting van doo rloo ptijden in dit traject afhan kelij k is va n stroo m l ijning van administratieve procedures, verbete ring van afstemming tussen O M en ZM en het ter besc hikking stel
len van meer zitti ngscapaciteit voor jeugdzaken door d e ZM;
• de Raad is nog tamelijk ver verwijderd van de norm voor de u itvoering van h et basisonderzoek .
Realiseren subdoelstellingen
De eerste subdoelstelling van het project is het stroomlijnen van werkproces
sen en verbetering van samenwerking op a rrondissementaal n ivea u . De nade
re ana lyse i n zes a rrondissementen laat zien dat hier veel aandacht aan is bestee d . O o k i n verslagen die het projectbureau van de vi sitaties heeft ge
maa kt, komt dit tot uitd ru k king . Er kan zonder meer geconstateerd worden dat aan d eze doelstelling beantwoord is . Ook kan worden vastgesteld dat het projectbureau daar een belang rij ke bijdrag e aan heeft geleverd door daar i n strumenten v o o r aan t e bieden ( ri c htlijnen APJ e n verplicht stellen casus
overleg) e n e r i n d e visitaties veel aandacht aan te schen ken.
Hierbij past evenwel de ka ntte kening dat afstemming van werkprocessen tussen OM e n ZM inza ke het zittingsg ereed ma ken van zaken nog aanzien lij
ke verbetering beh oeft. H ierbij speelt een rol dat d e activiteiten vanuit het p rojectburea u richting Z M later op gang zijn gekomen . Ook het rApport Za
ken , zitti ngen e n cellen (oktober 2002), dat i n opdracht van het projectbu
rea u door d e Accountants Dienst van het Ministerie van Justitie is opgeste ld, m a a kt duid elij k dat i n dit traject nog d e nodige tijdswinst te boeken i s . O o k h et t e r beschikking stellen van extra zitti n gscapaciteit zal i n veel arron
dissementen noodzakelijk zijn o m d e doorloo ptijd en voor jongeren die voor de rec htbank m oeten versc hijnen verder te verkorte n .
De tweede su bdoelstelling heeft betrekking op de lijn van de informatievoor
ziening en valt i n twee onderdelen uiteen .
• La ndelij k e periodieke rapportages over de doorlooptijden per keten en a r
rondissement.
• U n iformere n en verhogen van de betro uwbaarheid van i nformatie, ten aan zien van d e regi stratie , de onderlinge uitwisseling en de oplevering van o pe rationele stu u rgegevens.
Ten aanzien van het eerste onderdeel va n d eze subdoelstelling kan worden geconstateerd dat daar door h et p rojectbureau zonder meer aan voldaan i s . D e cijfers die door het projectbureau zijn geproduceerd hebben de informatie
positie zonder meer verbeterd .
Tegelij ke rtijd k l eefden aan deze cijfers o o k beperki ngen :
• Pas voorjaar 2003 zijn g egevens besch i k baar gekomen, die inzicht geven i n d e doorlooptijden ten aanzien van h et zittingsgereed maken van zake n . H ie rdoo r is e e n belang rij k knelpunt lange tijd o nvoldoende zichtbaar ge
m a a kt .
• De cijfers waren niet gesc h i kt om op a rrondissementaal niveau als stu
ringsi nstrument te dienen .
Van h et tweede onderdeel van deze subdoelste l l i n g . Het zogeheten I-traject i s op landelijk niveau weinig terecht gekomen. In feite zijn alleen activiteiten (met name onderzoek door Deloitte & To uche) uitgevoerd, die bedoeld waren als voorbereiding op het uniformeren en verhogen van d e betrou wbaarheid van i n formati e . O p basis van het onderzoek van Deloitte & Touche h eeft h et p rojectbureau een aantal voorstellen gedaan die door het Topberaad zijn a f
geweze n . Daarmee kwam het I-traject g rotendeels stil te ligge n .
Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP - groep
Evaluatie projectopzet
Het project heeft een bijdrage ge leverd a a n het verkorten van de doorlooptij
den :
• Het project heeft een sti m u l a n s bete kend om binnen de arro n d issementen meer aandacht aan het verkorten van doorlooptijden te gaan besteden .
• Er zijn verschi llende i niti atieven die op a rrondi ssementaal niveau tot ver
korten van doorlooptijd en hebben geleid mede onder i nvl oed van richtlij nen en adviezen van h e t projectbureau t o t stand gekomen.
Onder invloed van h et project heeft vanuit het Parket-G eneraal en het landelij k bureau voo r de Raad voor de K i nder beschermi n g meer sturing plaatsg evo nden o m d o o rl ooptijden bij par ketten en vestigingen van de Raad te verkorten .
De volgende elementen zijn te benoemen als succ esfactoren i n de inrichting en werkwijze van het p roject:
• Een beperkte looptijd van het p roject i n combinatie met een hoge urgentie toeken ning aan het verkorten van doorlooptijden en een harde doelstel l i n g .
• Een slagvaardige p rojectorganisatie; door middel van het Topberaad heeft het projectbureau toegang tot de mac htcentra van de meeste betro kken organisaties . Ook de beperkte omvang en de samenstelling ( met deskun
digen uit het vel d ) van het projectbureau zijn succesfactoren .
• Een hel dere verslaglegging zowel voor het Topberaar:! ,:,Is de ketenrartners i n het veld over de voortgang van de acti viteiten van het projectburea u .
• Over het algemeen zijn door het p rojectbureau de j u i ste instrumenten in
gezet.
Er kan ook een aantal k ritische ka ntte keni ng en bij de aanpak van het project worden geplaatst . De e ffectiviteit va n het project had waa rsch ij n l ij k g roter kunnen zijn a l s bij de uitvoering ervan m eer rekening was gehouden met de fase waarin de arro ndi ssementen zich i n het verbeteri ngsproces bevo nden; er had na de eerste visitatieronde meer energie gestoken kunnen worden in a rro ndissementen waar veel te verbeteren viel en minder energ i e in de arron
d issementen waar het verbeteringsproces goed o p gang was gekomen.
In de aanpak van het p rojectbureau had bovendien meer ruimte kunnen zijn voor maatwerk waarb ij goed presterende arrondi ssementen een rol in over
d racht van kennis en ervaring hadden kun nen spelen en m inder goed preste
rende ar rondissem enten ook gebru i k hadden kunnen ma ken va n activiteiten gericht op deskundigheidsbevorderi n g .
Tenslotte i s geconstateerd d a t activiteiten gericht op h e t u n iformeren en ver
hogen van de betro u wbaarheid weinig resu ltaat hebben opgeleverd . In plaats van deze activiteiten had het projectbureau zich beter kunnen richten op het ondersteunen van a rron d i ssementen bij de ontwikkeling van instru menten waarmee op basis van a rrondisse mentale gegevens over doorlooptijden ge
stu u rd kan word e n .
Succesvolle werkwijzen
In hoofdstu k 4 is een o verzicht gegeven van 4 typen activiteite n /maatregelen die binnen a rrondissementen bijdragen aan het verkorten van d oorlooptijden :
• Afstemming en samenwerking kete n pa rtners;
• Sturi n g op doorlooptijden ;
• Stroomlijnen in terne werkprocessen en extra capaciteit;
Pagina 60 Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP - groep
• Besch rijvi n g werkprocessen .
Uit dit overzicht kunnen de vo lgende conclusies worden getrokken :
Centraal i n het verkorten van doorlooptijden staat de samenwerking tus
sen partners. Zonder de samenwerking zijn goedbedoelde initiatieven van ind ividuele keten partners zelden erg effectief in het verkorten van door
loo ptijd e n .
Een goed functionerend APJ i s een belangrijke voorwaarde voor afstem
m i ng en samenwerking tussen keten pa rtners .
De erva ringen in Alkmaar en Den Bosc h laten zien dat het d ri estromen mo
del (waarin er slechts drie mogelijkheden zijn een zaak a f te doen : via Halt, via het officiersmodel of via voorgeleiden) een effectief middel voor samenwerking is. De combinatie met een J ustitieel casusoverleg jeugd, dat frequent bij elkaar komt zoals in Alkmaar en Dordrecht en waar de verdere gang van zaken rondom de afdoen ing volgens een van de d rie modal iteiten a fgestemd wordt, vormt een bela ngrij ke s leutel tot succes bij het verkorten van doorlooptijden m et name als het gaat om jo ngeren wiens zaak buiten de Z M wordt afgeda a n .
2 Naast samenwerking is sturing essenti eel . Inzicht i n g egevens over door
looptijden is i n d e eerste plaats voor de afzonderlijke ketenpartners van belang o m binnen de eigen organisatie te stu ren . I n de tweede plaats kun
nen de gegevens door de kete npartners worden gebru i kt o m onderling af
spraken te maken en elkaar erop aan te spreke!1 a l s uit de r.ijfers hlijkt dFlt de afspraken n i et gerea l i seerd worden .
I n de door ons geana lyseerde arrondi ssementen worden in Alkmaar, Den Bosch en Dordrecht de cijfers over doorlooptij den zowel door afzon
derlijke pa rtners als door partners onderl i ng als stu ringsinstrument ge
bruikt. Dit werpt ook d uidelij k vruc hten af.
7 .4 Aanbevelingen
Pagina 61
De conclusies maken d u idelijk dat april 2003 de Kalsbeeknorm ni et gerea li
seerd is, maar dat er mede onder i nvloed van het project verkorti n g doorloo p
tijden wel sprake is van verkorting van doorlooptijden .
De resu ltaten geven aan dat verdere verkorti ng van doorlooptijden zonder twijfel mogelijk i s . O nderstaande aanbevelingen geven aan welke acti viteiten ondernomen dienen te worden o m dit alsnog te realiseren .
Uitgangspunt daarbij is dat het p roject per 1 augustus is beëindigd en een follow-up krijgt in het deelprogra m m a ' Effectieve kete n ' van het actiepro
gramma Jeugd Terec ht van het M i ni sterie van Justiti e . Aansturing v a n d i t progra m m a berust bij het Topberaad .
E r moet door d e ketenpartners o p landelijk ni veau d uidelijk gecommuni
c eerd blijven worden dat het real iseren van de Kalsbeeknorm prioriteit heeft .
2 Er moet eveneens landelijk getoetst blijven worden hoe de doorlooptijden zich op a rrondissementaal niveau verder ontwikkelen .
::3 Er moet gestreefd blijven worden om gestan daardiseerde werkprocessen , die effectief blijken te zij n , zoals het driestromenmodel landelijk in te voe
ren .
4 Met het oog o p de eerste drie aanbevelingen is het noodzakelij k dat een aantal activiteiten van het projectb ureau vanuit het deel prog ramma ' Effec
ti eve kete n ' worden voortgezet . H et betreft :
Periodiek (eens per kwartaal) blijven genereren van cijfers over door
looptijden u itgesplitst naar a rrond issement en ketenpartner volgens de systematiek van de i n 2003 door het projectbureau geprod uceerde
Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP - groep
Pagina 62
overz i c hte n . Deze overzichten zijn bestemd voor het Topberaad en de deelne mers van de APJ ' s .
Voortzetting horizontale visitaties; t e houden najaar 2003 e n voorjaar 2004. Daa rbij ad viseren wij de visitaties u itsluitend te richten op de ar
ro ndi ssementen die ten aanzien van het verkorten van de doorlooptij
den o nder het l a ndelijk gemiddelde score n .
De visitatie dient er op gericht te zijn concrete adviezen te verstre kken over h et o plossen van knelpu nten die bin nen h et betreffende arrondis
sement spelen . Er dient i n ieder geval duidelij k gecommuni ceerd te worden dat de vi sitaties een i n itiatief zij n van het Topberaad ; het be
l a n g van de visitaties kan verder onderstreept w orden door leden van h et To pberaad te laten deel nemen.
5 Naast voortzetting van de i n aanbeveling 4 genoemde activiteiten is het van belang dat vanuit het deelprogra mma Effectieve keten door regel ma
tige informele co ntacten i n het veld eveneens aandacht geschonken blijft worden aan effectieve initiatieven en i n strumente n , die in arrond issemen
ten worden i n gezet . I nform atie hi erover kan via de vis itaties en een elek
tronische nieu wsbrief aan alle arrondissem enten worden overgedragen.
Een eerste prio riteit is overd racht van i nformatie over in Dordrecht en Alkmaar ontwikkelde instrum enten die toegepast w orden om te sturen o p c ijfers over doorlooptijden . Daa rnaast dient de invoering en toepassing van het landelij k overdrachtsformulier nauwlettend gevolgd te worden . Eind 2 003 dient te worden nagegaan of het LOF een bijdrage levert '3an de verkort i n g van doorlooptijden .
6 Gelet op d e vierde en vijfde aanbeveling is het noodza kelijk dat kennis
overd racht plaatsvi ndt door de leden van het projectbureau naar mede
werkers van het progra m m a Effectieve kete n .
D o o r h et vertrek v a n de projectleider en zij n rechterhand b i n n e n het pro jectbureau dreigt veel k e n n i s en ervaring verloren te gaan en dient hoge prioriteit aan de kenn isoverd racht te worden toe ge kend .
7 Voor d e la nde lijke o rgani saties die vertegenwoordigd zijn in het Topberaad d i e nt perma nente aandacht te zijn voor de bela ngrij kste verstoppingen
binnen d e jeugdstrafrechtketen :
Bij het min isterie van BZk en de Raad van Hoofdcommi ssa rissen voor verdere versnelling i n het traject van eerste verhoor tot o ntvangst PV door het OM a lsmede i n het traject van eerste verhoor tot aanmelding bij Halt.
Bij de Raad voor de Kinderbesc herming voor verdere versnelling bij de uitvoeri ng van de raadso nderzoeken .
Bij het Parket Ge neraal en de Raad voor de Rechtspraak voor versnel
ling van het traject van het zittingsgereed maken van za ken.
8 I n h et onderzoek is geco nstateerd dat de knelpu nten die zich voordoen in de versc hi llende systemen die gebruikt worden om doorloo ptijden te monitore n , een remmende i nvloed hebben op verko rti ng van de doorloop
tijden .
Het is van belang dat een d uidelijke keuze wordt gemaakt ten aanzien van de te volgen strategie; wo rdt er nog energie gesto ken in aanpassingen in de h u idige syste men of wordt de aandacht gericht o p het formu leren van gebrui kerseisen voor de systemen die nieuw ontwi kkeld gaan woràe n . Bij die gebrui kerseisen dient u niform iteit voor wat betreft de basisgege
vens die voor alle ketenpartners van belang zijn centraal te staa n . Teve n s dienen i n de syste men eenduidige meetmomenten voor de doorlooptijden te worden geha nteerd .
Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP · groep
Bijlagen
Pagina 63 Evaluatie project verkorting doorlooptijden jeugdstrafrechtketen DSP - groep