Conclusie empirie

In deze paragraaf wordt antwoord gegeven op de empirische deelvragen. De in de vorige paragrafen geformuleerde subconclusies zijn hierin verwerkt.

Vanwege de samenhang van deelvraag 5 en 6 is ervoor gekozen om deze hieronder gezamenlijk te beantwoorden:

5. In hoeverre hebben elementen van co-design effect op de compliance van de ZZP’er ten aanzien van belastingwetgeving?

6. Welke verklaringen liggen hieraan ten grondslag?

Gelet op de reacties uit de interviews kan worden geconcludeerd dat het merendeel van de respondenten zich onderin de compliance piramide begeeft. Desondanks geven vijf van de zes respondenten aan dat er nog wel wat te winnen valt ten aanzien van gemak, zekerheid en duidelijkheid. Het is daarbij goed om te beseffen dat de belevingswereld van de ZZP’er wezenlijk verschilt met die van de Belastingdienst. De ZZP’er is in eerste instantie ondernemer en is bij voorkeur zo min mogelijk tijd kwijt met het voldoen aan de fiscale regels. Efficiënt en effectief zijn de genoemde sleutelwoorden.

62

Inzoomend op de vier benoemde elementen van compliance kan gesteld worden dat het toepassen van co-design zal leiden tot het tijdiger en juister indienen van aangiftes. Hoe gemakkelijker het gemaakt, des te tijdiger aangifte gedaan wordt. Op de vraag of dit ook zal leiden tot tijdiger betalen wordt verschillend gereageerd. Eén respondent geeft aan van niet, drie respondenten beantwoorden deze vraag neutraal en nog eens twee zijn het eens met deze stelling.

Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat het merendeel van de ZZP’ers bereid is om verregaand inzicht te bieden in de boekhouding en het verstrekken van informatie.

Belangrijkste overwegingen hierbij is de vraag om duidelijkheid en zekerheid met betrekking tot hun fiscale positie. Overigens is de verwachting van de ZZP’ers dat toepassen van co- design hierin een rol kan spelen. Door inzicht te geven in de boekhouding kunnen

onjuistheden of slordigheden al voorafgaand aan het indienen van de aangifte voorkomen worden. Daarmee is de verwachting dat dit ook zal leiden tot een meer juiste aangifte.

De algemene conclusie is dat toepassen van co-design niet zal leiden tot een meer (of minder) rechtvaardig gevoel ten opzichte van belastingheffing. Algemeen erkennen de respondenten dat belastingheffing noodzakelijk is, al worden wel vraagtekens gezet bij de distributieve rechtvaardigheid, de (verdeling van de) belastingdruk. Toepassen van co-design leidt wel tot een verbetering van procedurele rechtvaardigheid en daarmee ook tot een verbetering van de compliance. Door een gelijkwaardigere rol en door transparant te zijn wordt meer begrip gekweekt voor elkaars positie.

Uit de interviews komt naar voren de vijf van de zes ZZP’ers welwillend zijn om de fiscale regels te willen naleven maar dat zij ook wel obstakels op de weg zien om hier aan te kunnen voldoen. Als verklaring wordt met name onduidelijkheid genoemd. Onduidelijkheid in de belastingwetgeven en begrippen, maar ook onduidelijkheid in de communicatie. De ZZP’er wil weten waar hij aan toe is en is daarmee op zoek naar zekerheid en duidelijkheid.

Zekerheid in de zin dat er bijvoorbeeld juist aangifte gedaan is. En daarmee zekerheid over wat er betaald dient te worden. Duidelijkheid sluit hierbij ook aan. De ZZP’er wil graag duidelijkheid over zijn fiscale positie. Communicatie speelt hier ook een rol bij. De ZZP’er wil graag op de hoogte gehouden worden van zijn fiscale situatie.

63

De ZZP’er wil zo min mogelijk tijd kwijt zijn aan het voldoen aan zijn fiscale verplichtingen. Gemakkelijker maken, verduidelijken van belastingwetgeving en processen zou de ZZP’er daarbij helpen. Verder blijkt uit de reacties dat contact met de Belastingdienst ook bepalend is voor de positie van de ZZP’er op de compliance piramide. Met contact wordt niet alleen gedoeld op bijvoorbeeld de telefonische bereikbaarheid, die volgens de respondenten een stuk verbeterd zou moeten worden, maar ook de wijze waarop met de ZZP’er gecommuniceerd wordt. In deze communicatie zijn de respondenten vooral op zoek naar hulp. Hulpvaardigheid van de Belastingdienst bij het voldoen aan hun fiscale verplichtingen en niet direct repressief optreden door bijvoorbeeld het te laat indienen van een aangifte te beboeten. ZZP’ers vragen om begrip en een bepaalde mate van coulance.

7. Welk inzicht geeft de uitkomst van dit onderzoek voor de verdere toepassing van co-design in toezicht door de Belastingdienst?

Concluderend kan gesteld worden dat het toepassen van co-design een positieve invloed zal hebben op de compliance van ZZP’ers. Daarmee staat niets in de weg om de toepassing van co-design meer en meer te implementeren in de toezichtstrategie. Het vraagt wellicht om een bezinning van de Belastingdienst op de gehanteerde toezichtstrategie en de keuze wanneer wel en wanneer co-design niet toegepast kan worden. Doordat co-design uitgaat van samenwerkende stakeholders is dit mogelijk minder toepasbaar in het geval van notoire regelovertreders.

De uitdaging voor de Belastingdienst is met name terug te vinden in enkele in dit onderzoek beschreven bepalende elementen van co-design. Deze uitdaging ligt niet zozeer in de

multidisciplinaire samenwerking, de input van ‘users’ maar wel in gelijkwaardigheid en transparantie. Gelijkwaardigheid ziet op de gelijkheid van de stakeholders. Vanuit de toezichthoudende taak die de Belastingdienst heeft kan dit een uitdaging zijn. Uit dit

onderzoek blijkt dat de ZZP’er niet per sé echte gelijkheid verwacht. Zij verwachten juist dat de Belastingdienst een voortrekkersrol neemt en het proces faciliteert. Een design-led proces, ook een element van co-design, zou hierbij uitstekend door de Belastingdienst op zich

64

Een andere uitdaging is transparantie en openheid. Zoals uit het onderzoek naar voren komt vraagt het toepassen van co-design om openheid en inzicht. Hierbij kan gedacht worden aan het delen van bijvoorbeeld controleregels en wijze van risicodetectie. Hiermee wordt deels de controle- en toezichtstrategie vrijgegeven. Het is voor de Belastingdienst van belang om hierin een juiste afweging te maken.

65