Het doel van dit onderzoek is een antwoord te vinden op de vraag welke vorm van legaliseren en/of reguleren van hennepproducten het meest positieve effect op de Nederlandse overheidsfinanciën heeft.
Hennepproducten zijn wettelijk verboden in verband met
verdragsverplichtingen die Nederland is aangegaan toen Nederland nog geen
verslavingsprobleem kende. Zeker niet in verband met cannabis. Geconfronteerd met de negatieve effecten van het repressieve beleid uit de jaren ’60 en het
voortschrijdende inzicht door wetenschappelijk onderzoek uit de jaren ’70 heeft Nederland haar wetgeving aangepast. Door een wettelijk onderscheid te maken tussen harddrugs en softdrugs hanteert Nederland op grond van het opportuniteitsbeginsel nu al 48 jaar een uniek drugsbeleid waarbij de markten van de softdrugs en harddrugs worden gescheiden. Onderdeel van dit beleid is dat de handel en het bezit van kleine hoeveelheden softdrugs voor eigen gebruik wordt gedoogd. Het gehanteerde
drugsbeleid is internationaal bezien een succes: Nederland heeft een zeer laag
percentage harddrugsgebruikers, zeker in vergelijking met de ons omringende landen. Het succesvolle drugsbeleid heeft echter ook een keerzijde. Door het gedogen van de handel in gebruikershoeveelheden cannabis is er een aantrekkelijke markt voor de georganiseerde criminaliteit ontstaan. Daarbij veroorzaakt de illegale hennepkweek, en dan met name de thuisteelt, voor overlast, verloedering en gevaarlijke situaties. Bij een groot aantal van de Nederlandse gemeenten leeft daardoor de wens om iets aan de strafbaarheid of althans aan het gedoogbeleid ten aanzien van cannabisproducten te veranderen; door regulering van de cannabisteelt of middels legalisering van de cannabisteelt.
Om aan die wens te voldoen zijn drie scenario’s denkbaar: het huidig gedoogbeleid met betrekking tot het recreatief gebruik van hennepproducten
verruimen waardoor het gedoogbeleid tevens de productie van, het vervoer van en de groothandel in hennepproducten omvat, het medisch en wetenschappelijk gebruik van hennepproducten op grotere schaal toelaten en het Enkelvoudig Verdrag
heronderhandelen om het recreatief gebruik van, de productie van, het vervoer van en handel in hennepproducten te legaliseren. Uitbreiding van het gedoogbeleid is
wettelijk uitvoerbaar. Nederland heeft in verband met de mogelijkheid tot een eigen drugsbeleid een voorbehoud gemaakt bij artikel 3 van het Verdrag tegen de
bepaling die het opportuniteitsbeginsel van Nederland zou inperken. Nederland heeft bij deze bepaling nadrukkelijk een voorbehoud gemaakt. Ook een ruimere interpretatie van de verdragsmogelijkheid om cannabisproducten onder medische en
wetenschappelijke gronden te produceren en te verkopen is mogelijk. Nederland maakt al gebruik van deze verdragsmogelijkheid en zou op grond van een medisch en wetenschappelijk doel het produceren en de handel in cannabisproducten kunnen uitbreiden. Het recreatief toestaan van cannabisproducten is voor Nederland, met de huidige verdragsverplichtingen niet mogelijk. Als Nederland het recreatief gebruik van cannabisproducten legaal wil toestaan zal Nederland een verdragsaanpassing door middel van een procedure conform artikel 47 van het Enkelvoudig Verdrag moeten aanvangen. De kans dat een artikel 47-procedure succesvol zal zijn, is uiterst klein. Een procedure conform artikel 46 van het Enkelvoudig Verdrag heeft een grotere kans van slagen maar vergt politieke moed.
Van de drie hiervoor geschetste scenario’s is het scenario waarbij het medisch en wetenschappelijk gebruik van hennepproducten op grotere schaal wordt toegelaten, buiten dat accijnsheffing op medicinale hennepproducten uit ideologisch oogpunt niet verenigbaar is met het doel van accijnsheffing, vanuit fiscaal perspectief het minst lucratieve scenario. Medische kosten die niet vergoed worden door een
ziektekostenverzekering zijn immers naar huidige wetgeving aftrekbaar van de inkomstenbelasting. De andere twee scenario’s, een ruimer gedoogbeleid en het recreatief gebruik legaliseren, komen uit economisch oogpunt in grote lijnen overeen en ook qua fiscaal effect hoeft er geen verschil te bestaan. Het scenario waarbij het gedoogbeleid verruimd wordt is echter sneller in te voeren. Hierdoor levert dit scenario eerder belastinginkomsten op.
De vraag welke vorm van legaliseren en/of regulering van hennepproducten het meest positieve effect op de Nederlandse overheidsfinanciën heeft, is hiermee
beantwoord: het scenario waarbij het huidig gedoogbeleid met betrekking tot het recreatief gebruik van hennepproducten verruimd wordt waardoor het gedoogbeleid tevens de productie van, het vervoer van en de groothandel in hennepproducten omvat, levert de meest positieve bijdrage aan de Nederlandse overheidsfinanciën.
bibliografie
Baan, P.A.H. e.a. (1972), Achtergronden en risico’s van drugsgebruik, onlineversie: http://www.drugtext.nl/Overheids-en-adviescommissies/achtergronden-en-risicos-van- druggebruik.html, 28november 2013
Becker, G.S., e.a. (2006), The Market for illegal goods: The Case of Drugs, Journal of Political Economy, 2006, vol. 114, no. 1
Bieleman, B., Nijkamp R. en Bak, T. (2013), Aantallen coffeeshops en gemeentelijk beleid
1999-2012, Groningen-Rotterdam, Intraval
Blom, T., (1998), Drugs in het recht, recht onder druk, Gouda, Gouda Quint
Blom, T., (2006), Drugsbeleid tussen volksgezondheid en strafrecht, Tijdschrift voor Criminologie 2006, nr. (48) 2, pag 180-190
Blom, T., (2008), Opiumwetgeving en drugsbeleid, Deventer, Kluwer
Boekhout van Solinge, T. (2010), Het Nederlands drugsbeleid en de wet van de remmende
voorsprong, Nederlands Juristenblad 2010, nr. 40, pag. 2579 - 2587
Boermans, M.A., (2010), An economic perspective on the legislationdebate, the Dutch case, Amsterdam Law Forum, 2 (4), 29-46
Borgers, M. en Poecke, E. van (2012), Op weg naar het einde: de strafbaarstelling van
voorbereiding en vergemakkelijking van professionele hennepteelt, Ars Aequi, maart 2012
Bozia, K. e.a. (2012), Hoofdzaken belastingrecht, Den Haag, Boom fiscale uitgevers Brouwer, J en Schilder, J. (2012), Over de grenzen van gedogen, Nederlands Juristenblad 2012, afl 44/45, pag. 3082-3089
Buruma, Y. (2010), Internationaal en Europees perspectief, onlineversie:
http://www.drugtext.nl/Cannabis/internationaal-en-europees-perspectief.html, (29 december 2013)
Cnossen, S. (2009), Hoe beschaafd is Nederland? Een fiscale kosten-batenanalyse, Den Haag, Centraal Planbureau
Cnossen, S. (2010), Enkele gedachten over de toekomst van het Nederlandse belastingstelsel, onlineversie: http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-
publicaties/rapporten/2010/01/12/essay-cnossen/essay-cnossen.pdf.
Crick, E., Haase, H.J., Bewley-Taylor, D. (2013), Legally regulated cannabis markets in the
U.S: Implications and possibilities, Global Drug Policy Observatory, Swansea University
Decorte, T., (2011), De revival van legale cannabisproductie, Infodoc, maandblad van het kaderpersoneel, nr. 179, pag 20-24
Emmett, I. en R. Boers (2008), Het groene goud, Verslag van een onderzoek naar de
cannabissector voor het Nationaal dreigingsbeeld 2008, Rotterdam, Thieme MediaCenter
EWDD (2008), Jaarverslag 2008: Stand van de drugsproblematiek in Europa, Luxemburg, Bureau voor officiële publicaties de Europese Gemeenschappen
EWDD (2012), Jaarverslag 2012: Stand van de drugsproblematiek in Europa, Luxemburg, Bureau voor officiële publicaties de Europese Gemeenschappen
Garvey, T en Yeh, B.T. (2013), State Legalization of Recreational Marijuana : Selected Legal
Issues, onlineversie: http://brian.carnell.com/wp-
content/uploads/2013/05/ddbdc9e7fc44f0c30cefa14643d7fd7c.pdf, 31 december 2013 Grapperhaus, F.H.M.(2002), Bescherming, beroving, belasting, Deventer, Kluwer
Greenwald, G. (2009), Drug decriminalization in Portugal, Washington USA, Cato Instituut Gouwe, D., van der, Ehrlich, E., Laar, M.W. van (2009), Het drugsbeleid in Nederland, Trimbos-instituut
Haen Marshall, I. (2013), Pot, crack en Obama’s ‘third way’, Den Haag, WODC, Boom Lemma uitgevers
Hazekamp, A., (2006), Een evaluatie van de kwaliteit van medicinale cannabis in Nederland, Cannabinoids 2006, nr. 1 (1), 1-9
Heetjans, H., (1905), De bestrijding van het gebruik en het misbruik van sterken drank, in
verband met den accijn op gedistileerd en de vervalsching van dien drank, De Economist,
volume 54, pag 323-339
Heijden, A.W.M. van der, (2006), De cannabismarkt in Nederland, Zoetermeer, KLPD Dienst Nationale Recherche Informatie
Hennuin, R.L.R. e.a (2010), Hoofdzaken belastingrecht, Den Haag, Boom fiscale uitgevers Hulsman, L.H.G. e.a. (1969), Ruimte in het drugsbeleid, onlineversie:
http://www.drugtext.nl/Overheids-en-adviescommissies/hulsmanrapport.html, 27 december 2013
Jansen, F., (2012), Georganiseerde hennepteelt, Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, Driebergen, KLPD- Dienst Nationale Recherche
Kempen, P.H.P.H.M.C. van en Fedorova, M.I. (2014), Internationaal recht en cannabis, WODC, Ministerie van Veiligheid en Justitie
Korf, D.J., Wouters, M., Nabben, T., Van Ginkel, P. (2005). Cannabis zonder coffeeshop:
niet-gedoogde cannabisverkoop in tien Nederlandse gemeenten, Amsterdam, Rozenberg
Publishers.
Kort, M. de (1995), Tussen patiënt en delinquent; Geschiedenis van het Nederlandse
drugsbeleid, Leiden, uitgeverij Verloren
Laar, M. van, e.a. (2009), Evaluatie van het Nederlandse Drugsbeleid, Utrecht/Den Haag, Trimbos-instituut, WODC
Laar, M. van, e.a. (2013), Nationale Drug Monitor - jaarbericht 2012, Utrecht, Trimbosinstituut, WODC
Moolenaar, D.E.G., Nauta, B. en Tulder, F.P. van (2013), Justitie in statistiek, Criminaliteit
en rechtshandhaving 2012, Den Haag, CBS, WODC, Raad van de rechtspraak, Boom Lemma
uitgevers
Mierlo, J.G.A. van, (2000) Prijsinelasticiteit frustreert overheidsbeleid, Openbare uitgaven 2001, nr. 2
Niesink, R. en Rigter, S., (2013), THC-concentraties in wiet, Nederwiet en hasj in
Nederlandse coffeeshops, Utrecht, Trimbos-instituut
Ooyen-Houben, M.M.J. van, e.a. (2013), Het Besloten club- en het Ingezetenencriterium voor
coffeeshops, Groningen-Rotterdam, Intraval
Rapport Brede Heroverweging (2010), 15. Veiligheid en terrorisme,
Sacco, L.N. en Finklea, K. (2013), State Marijuana Legalization Initiatives: Implications for
Federal Law Enforcement, onlineversie: https://www.fas.org/sgp/crs/misc/R43164.pdf, 04
januari 2014
Smit, C.A.L. (2002), Omwille der billijkheid. De strijd over de invoering van de
inkomstenbelasting in Nederland, Amsterdam, Uitgeverij Wereldbibliotheek bv
T.M.C. Asser-instituut (2005), Experimenteren met het gedogen van teelt van cannabis ten
behoeve van de bevoorrading van coffeeshops – Internationaalrechtelijke en Europeesrechtelijke aspecten, Den Haag, T.M.C. Asser-instituut
Trautmann, F., Kilmer, B. en Turnbull, P. (2013), Further insights into aspects of the EU
illicit drug market, Luxembourg, Publications Office of the European Union
Vanvugt, E., (1985), Wettig Opium, 350 jaar Nederlandse opiumhandel in de Indische
Archipel, Uitgeverij Knipscheer, Haarlem
Vilsteren, C. van, (2008), Aftrek van BTW, hoe zit dat ook alweer?, Accountant Adviseur 2008, pag. 34-35
Weustenraad, E.A.H. e.a., (2010), (Updat) Wederrechtelijk verkregen voordeel
hennepkwekerij bij binnenteelt onder kunstlicht (April 2005), Bureau Ontnemingswetgeving
Openbaar Ministerie
Zorge, W., (2005), De coffeeshop, volledige aftrek van voorbelasting of toch niet?, Europese Fiscale Studies, onlineversie: http://www.europesefiscalestudies.nl/upload/Zorge.pdf
Handelingen & kamerstukken
Brief van de Minister van Veiligheid en Justitie, 1 maart 2013, 352830 Brief van de Minister van Veiligheid en Justitie, 18 december 2013, 463287
Brief van de ministers van Volksgezondheid, welzijn en sport en van veiligheid en justitie, 27 mei 2011, vergaderjaar 2010 – 2011, 24077, nr 259
Brief van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 9 mei 2011, GMT-U-3062242 Brief van de Minister van Buitenlandse zaken, 20 augustus 2013, Beantwoording vragen van de leden Van Bommel en Kooiman over Bezwaar tegen herintreding Bolivia in Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen uit 1961
Kamerstukken, Tweede Kamer, zitting 1974-1975, 13 407, nrs. 1-3 Memorie van toelichting, zitting 1955-1956, 4320, nr. 3
(http://resourcessgd.kb.nl/SGD/19551956/PDF/SGD_19551956_0002419.pdf) (18 dec 2013) Memorie van antwoord, zitting 1974-1975, 13407, nr. 7
(http://resourcessgd.kb.nl/SGD/19751976/PDF/SGD_19751976_0002846.pdf) (18 dec 2013) Nota Drugsbeleid, Kamerstukken II 1994-1995, 24077, nr 3
Nota Integrale aanpak hennepteelt, bijlage bij Kamerstukken II 2006-2006, 24077, nr 184. Nota over de toestand van ‘s rijks financiën, zitting 2013-2014, 33750, nr.1
Verdragen, wetten & besluiten
Enkelvoudig Verdrag inzake verdovendemiddelen, 1961, zoals gewijzigd door het Protocol tot wijziging van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen, 1961, New York, onlineversie: http://wetten.overheid.nl/BWBV0001004/geldigheidsdatum_22-12-
2013#VertalingNL (27 december 2013)
Verdrag van 1936 tot onderdrukking van de sluikhandel in verdovende middelen, met Protocol van ondertekening; Genève, 26 juni 1936
Opiumwet
Richtlijn 92/12 / EEG van de Raad, 25 februari 1992
Richtlijn 2001/83/EG van het Europees Parlement en de Raad, 6 november 2001 Wet op de accijns
Arresten
HvJ 5 juli 1988, nr. 289/86 (Happy Family) FED 1988/496 HvJ 5 juli 1988, nr. 269/86 (Mol), LJN BR8671
HR 22 april 1998, FED 1998, 354 HR 3 januari 2001, FED 2001/49
HR 2 juni 2013, Rechtspraak.nl, 2013:140
RB Den Haag 5 juni 2013, Rechtspraak.nl, 2013:CA1921
Krantenartikelen
Bakker, M. (2013), D66 werkt aan wetsvoorstel voor gereguleerde wietteelt, Volkskrant, 21 november 2013-11-28
Eigenraam, A., (2013), Uruguay legaliseert wiet, NRC, 11 november 2013
Tv-Documantaires
KRO Reporter “De Nederwietoorlog”;
http://reporter.incontxt.nl/seizoenen/2012/afleveringen/02-03-2012 KRO De Rekenkamer, “Wat zijn de maatschappelijke kosten van wiet?”, http://derekenkamer.kro.nl/seizoenen/seizoen_6_2014/afleveringen/15-05-2014
Belastinginkomsten i.v.m. een ruimer gedoogbeleid
totaal per gram
gemiddelde consumentenprijs per gram € 10,00 gemiddelde nationale cannabis… (gram) 48500000
gemiddelde omzet € 485.000.000,00 € 10,00
kostprijsberekening BOOM:
variabele kosten per plant € 6,39
15 plantjes per m2 € 95,85
energiekosten per m2/per oogst € 10,00
m2 kosten kasruimte per oogst € 12,50
kosten per m2 per oogst € 118,35
kosten per m2 per jaar (x5) € 591,75
Overige kosten per plant:
benodigde kasruimte voor (gram) 48500000
plantjes per m2 15,00
gram per plant 28,20
kilo per m2 per oogst 0,42
benodigd aantal m2 114657,21
benodigde m2 per jaar op basis van 5 oogsten 22931,44
kosten per jaar € 13.569.680,85 € 0,28
Salariskosten:
gemiddelde personeelskosten glastuinbouw € 37.000,00 IB-bijdrage
geschat aantal werknemers 425
geschatte personeelskosten productie € 15.725.000,00 € 0,32 € 4.447.239,31
gemiddelde personeelskosten horecapersoneel € 42.000,00
aantal werknemers 4600
geschatte personeelskosten coffeeshops € 193.200.000,00 € 3,98 € 55.974.881,50
omzet (-) huur kas
geschatte huurkosten coffeeshops (8,5% van omzet) € 485.000.000,00 € 13.569.680,85 € 40.071.577,13 € 0,83
geschatte opbrengst voor belastingen € 222.433.742,02 € 5,41
accijnspercentage 57,00%
accijnsopbrengst € 126.787.232,95 € 2,61
winst voor belasting € 95.646.509,07
vpb a 25% € 23.911.627,27 € 0,49
winst na belasting € 71.734.881,80 € 1,48
totaal belastingbijdrage € 211.120.981,03 € 4,35