Competenties en ondernemerschap

De ondernemer kan in grote mate het succes bepalen bij de start van nieuwe bedrijfsactiviteiten in een VAB. Aan de hand van competenties; vaardigheden, persoonlijke eigenschappen, en persoonlijke kenmerken en het effectief inzetten van deze kwaliteiten kan een positieve invloed hebben op het succes van een onderneming (Uxem e.a., 1994: 11).

Voornamelijk omdat de ondernemer een ‘spilfunctie’ heeft in het bedrijf, is het belangrijk dat hij ook over een groot aantal competenties beschikt. Een aantal belangrijke

ondernemerscompetenties20 _{zijn (KvK, 2007, Uxem e.a., 1994: 12, Blankendaal e.a., 1994: 38):}

• Realiteitszin. • Motivatie. • Creativiteit. • Zelfdiscipline. • Besluitvaardigheid.

• Netwerken, sociale vaardigheden. • Overtuigingskracht. • Organisatietalent. • Marktkennis. • Vakkennis. • Financieel inzicht. • Doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen.

Een aantal van deze competenties zullen nader uitgelegd worden aan de hand van Timmons (1985).

In de startfase bij het realiseren van een nieuwe activiteit in een VAB zullen verassingen en tegenvallers elkaar afwisselen. Daarom moet een ondernemer onduidelijkheid en

onzekerheid accepteren. Daarnaast is het mogelijk dat er in de beginfase geen of weinig opbrengsten worden gegenereerd, en er een gebrek is aan structuur in de organisatie. Het is daarom belangrijk dat een ondernemer zelfvertrouwen toont en niet bang is voor tegenvallers en om fouten te maken, maar dit aangrijpt als een leerproces. Daarbij kan de ondernemer zich realiseren dat hij zelf verantwoordelijk is voor het eigen succes en tegenvallers, waarbij

‘feedback’ noodzakelijk is om zodoende prestaties te verbeteren. Een succesvolle onderneming weet zich in positieve zin van de concurrentie te onderscheiden. Hiervoor is echter een

bepaalde mate van creativiteit en innovatief vermogen gewenst, welke in zowel in de startfase als daarna nodig is, wil men de onderneming succesvol houden (Timmons in Plattel, 1995:16- 18).

Het opzetten van een nieuwe onderneming in bijvoorbeeld een VAB kost voor de ondernemer veel energie en tijd, waarbij hij veelal genoegen moeten nemen met een laag loon

20 _{Deze genoemde competenties gelden in principe voor alle ondernemers welke nieuwe activiteiten gaan opzetten.} Ze kunnen daarom doorvertaald worden naar ondernemers met de intentie een activiteit te ontplooien in een VAB. In hoeverre deze competenties ingezet dienen te worden is afhankelijk van de context, en zal per ondernemer en bedrijfsactiviteit anders zijn. De competenties fungeren daarom als leidraad.

en minder vrije tijd voor het uitoefenen van andere activiteiten. Ondernemers die met succes een onderneming willen opbouwen zullen bereid moeten zijn om deze hindernissen te nemen. Het tonen van doorzettingsvermogen en zelfdiscipline zijn hierbij belangrijke competenties. Zodoende kunnen ze obstakels (vergunningverlening, financiering, creëren van een markt) overwinnen en de moed behouden om moeilijke situaties te ‘tackelen’.

Motivatie is van belang bij het starten van een nieuwe bedrijfsactiviteit, waarbij de

ondernemer het gevoel moet hebben iets te willen bereiken en tot stand te brengen. De ondernemer heeft hiervoor een visie nodig waarbij de huidige situatie middels doelgerichte handelingen moet resulteren in een nieuwe gewenste situatie. Daarnaast zijn het onder controle hebben van het eigen lot en het realiseren van een visie of droom sterke motivatoren.

Het overdragen van deze visie naar anderen is een ander belangrijk aspect omdat de ondernemer vaak afhankelijk is van derden. Te denken aan adviseurs en financiers maar ook personen in de sociale omgeving welke een invloed kunnen uitoefenen op het hergebruiken van een VAB. Middels sociale vaardigheden kan deze overdracht plaats kan vinden.

Naast de juiste persoonlijk eigenschappen dient de ondernemer over benodigde kennis en ervaring te beschikken (knowledgeability). Als een bedrijf start op een vakgebied waarbij

vakkennis en ervaring ontbreekt zal dit, in negen van de tien gevallen gedoemd zijn te

mislukken (Plattel, 1995: 22). Ondernemers herkennen het verschil tussen een idee en een kans, en beoordelen kansen vanuit een grondige marktkennis van hun toekomstige branche. Ze grijpen daarbij niet elke kans aan die zich voordoet, maar alleen de meest veelbelovende kansen. Hierbij hebben ze realiteitszin, en zijn zich goed bewust van de sterke en zwakke punten van zichzelf, de onderneming, concurrentie en van andere omgevingselementen die van invloed zijn op de onderneming. Ze zijn echter nooit doelloos of roekeloos in hun aanpak, en als een probleem onoplosbaar blijkt zal een goede ondernemer sneller opgeven dan een ander (Timmons in Plattel, 1995:16-18).

Overige competenties die een ondernemer kunnen ondersteunen bij het succesvol opzetten van een activiteit in een VAB zijn: overtuigingskracht, besluitvaardigheid,

organisatietalent en financieel inzicht. Een ondernemer weet wanneer er overtuigingskracht

nodig is, concessies gedaan moeten worden, en wanneer er concessies geëist kunnen worden middels bemiddelen en onderhandelen. Daarnaast moet de ondernemer voldoende

commercieel en financieel inzicht hebben om het product te kunnen verkopen en de financiële bedrijfshuishouding te overzien, en is er kennis nodig op het gebied van samenwerking en organiseren. Als laatste zijn integriteit en betrouwbaarheid belangrijk om relaties met andere partijen in stand te houden (Timmons in Plattel, 1995:16-18).

Het blijkt dus dat ondernemers een groot scala aan competenties in huis moeten hebben wil hij succesvol een bedrijfsactiviteit opzetten. Het zal in ‘real life’ dan niet vaak voorkomen dat een ondernemer over alle competenties beschikt. Het is daarom goed om de eigen zwakheden in beeld te brengen, om vervolgens deze zwakheden te compenseren of te verbeteren middels het inwinnen van advies. Ondernemers die hun eigen zwakheden niet (willen) onderkennen hebben een grotere kans op tegenslagen bij het ontwikkelen van bedrijfsactiviteiten dan ondernemers die bereid zijn om de zwakheden te onderkennen. Ontastbaarheid bij

ondernemers is een gevaar omdat ze het gevoel hebben dat hen niks ergs kan overkomen. Ze zullen hierdoor eerder ondoordachte kansen najagen, onverstandige risico’s en impulsieve beslissingen nemen. Een andere negatieve eigenschap is het niet accepteren van externe autoriteit, waarbij ze denken in een zeer onafhankelijke positie te verkeren. Hierbij zullen ze gedreven en vastbesloten zijn om geen hulp in te schakelen van derden. Als laatste is het gevoel geen invloed te hebben op de mate van succes of falen van de bedrijfsresultaten een zeer slechte eigenschap en zal de ondernemer het hoofd laten hangen en niet op zoek gaan naar mogelijke oplossingen (Timmons in Plattel, 1995: 16-18).

Hieronder een aantal citaten van ondernemers en een deskundige over het belang van competenties in de startfase van een bedrijfsactiviteit:

Een aantal knelpunten van het proces van herbestemming is dat, mevrouw Venner voortdurend moest verdedigen naar verschillende partijen toe, dat er een markt is voor een dergelijke

zorgboerderij. “Je moet daarom geloven in je plan, een lange adem en lef hebben”. (interview

mevr. Venner, 2007).

“Je moet de kansen inschatten en bereid zijn om tegenslagen te incasseren”. “Daarnaast moet je risico’s durven te nemen en assertief zijn” (interview dhr. Kusters, 2007).

“Kwaliteiten die een ondernemer moet hebben zijn doorzettingsvermogen (voet bij stuk houden) en het hebben van visie” (interview dhr. Beumers, 2006).

Belangrijke aspecten van ondernemerschap zijn doorzettingsvermogen, visie, vasthoudendheid, strategisch zijn en expertise zoeken en aanvaarden. “Als iets niet kan moet er gezocht worden naar mogelijkheden die het wel mogelijk kunnen maken”.

Bepaal of er markt is voor het product, en creëer vervolgens een werkbaar plan.

Probeer daarnaast toegang te krijgen tot de juiste personen, middels het opbouwen van een netwerk (interview dhr. Joosten, 2006).

Het falen van ondernemers en dus niet resulteren in concrete activiteiten ligt voornamelijk aan een slechte voorbereiding van ondernemers. “Ze moeten weten waaraan ze gaan beginnen”. Een gebrek aan doorzettingsvermogen en visie leidt tot een falen. Daarnaast is het gebrek aan communicatie met actoren een faalfactor. Mede omdat een aantal procedures bij de overheid doorlopen dienen te worden, en er kansen op afwijzigen of vertragingen zijn, dient de

ondernemer niet te snel op te geven wil hij een initiatief ontplooien (interview dhr. Metsemakers,

2006).