PAS OP DAT DE GLAZEN STAAF NIET BREEKT, DE SCHERPE PUNT KAN ZEER GEVAARLIJKE VERWONDINGEN VEROORZAKEN!
C. Het kwalitatief aantonen van enkele toegevoegde stoffen a. Conserveermiddelen
4. Chloorbenzoëzuur Benodigdheden:
- 50-100 ml te onderzoeken oplossing (van vruchtensap is 25 ml nodig). - 4N zwavelzuur-oplossing.
- ethylacetaat.
- chloroform (CHCl3) of tetrachloorkoolstof (CCl4). - Millons reagens.
Uitvoering:
- zuur 50-100 ml oplossing (of 25 ml vruchtensap) aan met 4N zwavelzuur.
- uitschudden met 20 ml ethylacetaat en de bovenstaande vloeistof afgieten in een bekerglas.
- schud de waterige oplossing ten tweede male uit met 20 ml ethylacetaat en giet de bovenstaande vloeistof bij de eerder verkregen bovenstaande vloeistof.
- verdamp het ethylacetaat door zachte verwarming (waterbad).
- behandel nu het residu met kokende chloroform of tetrachloorkoolstof, teneinde het residu van salicylzuur en benzoëzuur te bevrijden.
- voeg hierna enkele druppels Millons reagens (giftig) toe.
N.B. Is para-oxybenzoëzuur aanwezig dan onstaat na enige tijd, eventueel bij verwarming, een rode kleur.
4. Chloorbenzoëzuur Benodigdheden:
- 50 ml van de te onderzoeken oplossing (van vruchtensap is 25 ml nodig). - 4N zwavelzuur-oplossing.
- ethylacetaat. - chloorvrije kalk. Uitvoering:
- zuur 50 ml oplossing (of 25 ml vruchtensap) aan met 4N zwavelzuur.
- uitschudden met 20 ml ethylacetaat en de bovenstaande vloeistof afgieten in een bekerglas.
- vervolgens het ethylacetaat verdampen door zachte verwarming (waterbad). - het residu moet nu worden gesublimeerd.
- verhit vervolgens het sublimaat met chloorvrije kalk.
N.B. Indien chloorbenzoëzuur aanwezig is wordt CaCl2 gevormd. 5. Zwaveligzuur
Tot 1959 was het toegestaan gehakt te kleuren met sulfiet.
Het behield hierdoor het — bedrieglijke — uiterlijk van versheid. Beginnend bederf of erger kon hiermee worden verhuld. Tegenwoordig zijn ascorbinezuur, citroenzuur en nicotinezuur toegestaan ter behoud van de kleur van gehakt. Sulfiet wordt nog wel gebruikt om geschilde aardappelen blank te houden. Het geeft dan wel verlies aan vitamine B. Ook in gedroogde groenten en vruchten mag het worden gebruikt. Voor bier is het het enige toegestane conserveermiddel. Zwaveligzuur veroorzaakt soms hoofdpijn. Het onderzoek kan (met malachietgroen-papier) worden verricht aan gehakt dat in verschillende typen winkels is gekocht (methode B), aan geschrapte aardappelen die lange tijd in winkels liggen (kant en klaar pak) en aan bier en wijn (methode A) Methode A
Benodigdheden:
25 ml van de te onderzoeken oplossing (bier en wijn behandelen volgens de onder 'C-a, Conserveermiddelen' beschreven methode).
4N zwavelzuur-oplossing. stroken papier.
kaliumjodaat-zetmeel-oplossing. Uitvoering:
voeg bij 25 ml oplossing respectievelijk 20 ml vruchtensap, 100 ml bier of 100 ml wijn, in een erlenmeyer een weinig zwavelzuur.
sluit de kolf met een kurk die voorzien is van een met kaliumjodaat-zetmeel-oplossing bevochtigde papieren strook.
verwarm op een waterbad.
indien Zwaveligzuur aanwezig is wordt het papier aanvankelijk blauw gekleurd. Methode B.
Benodigdheden:
Stroken malachietgroen-papier als volgt te bereiden:
drenk stroken filtreerpapier, ca. 1 cm breed en 5 cm lang, in een 0,02% waterige oplossing van malachietgroen (200 mg per liter).
laat de stroken aan de lucht drogen en bewaar ze daarna afgesloten van lucht en licht.
N.B. Na verloop van tijd ontkleurt het papier en is dan niet langer bruikbaar. Uitvoering:
indien gehakt wordt onderzocht wordt het strookje eerst met een weinig water bevochtigd.
druk het papiertje stevig tegen het gehakt (bijvoorbeeld met behulp van een objectglaasje).
bij andere voedingsmiddelen: met de te onderzoeken stof bevochtigen.
N.B. Indien binnen 10 minuten algehele of plaatselijke ontkleuring optreedt wijst dit op sulfiet. Bij afwezigheid van sulfiet treedt pas na veel langere tijd ontkleuring op. Nitriet, nitraat, suiker, glucose en ascorbinezuur storen deze aantoningswijze niet. b. Vreemde kleurstoffen
Bij de gasproductie uit steenkool ontstaat als bijproduct steenkoolteer (ongeveer 4%). Hieruit wint men grondstoffen voor de kleurstofindustrie. De opkomst van
deze industrie heeft de winning van natuurlijke plantenkleurstoffen verdrongen. Men noemt deze synthetisch bereide kleurstoffen teerkleurstoffen.
Het onderzoek kan worden verricht aan enkele soorten jam, limonade en vruchtensap van verschillende kwaliteit. Ook in wijn kunnen teerkleurstoffen aanwezig zijn.
De benodigde woldraadjes eerst ontvetten met behulp van ether. Aantoningsreactie A
Benodigdheden:
- 10% kaliumbisulfaat-oplossing. - ammonia.
Uitvoering:
- maak een-oplossing van jam of limonade door 1 gewichtsdeel op te lossen in 4 gewichtsdelen aqua dest. en zonodig daarna te filtreren (vruchtensap en wijn worden onverdund onderzocht).
- voeg aan 50-100 ml van de oplossing (25-50 ml vruchtensap of 50 ml wijn) 5-10 ml 10% kaliumbisulfaat-oplossing toe, alsmede 3-4 draden witte ontvette wol.
- kook het mengsel gedurende 10 minuten.
- neem de draden uit de vloeistof en was ze met aqua dest. - indien kleurstoffen aanwezig zijn dan zijn de draden gekleurd. - dompel de draden in ammonia.
- indien de kleur niet verandert zijn daarmee teerkleurstoffen aangetoond
(synthetisch), indien de kleur verandert in vuil groen betreft het kleurstoffen die van nature in de waar aanwezig zijn (natuurlijk).
Aantoningsreactie B Benodigdheden: ammonia. ethylacetaat. Uitvoering:
- maak een oplossing van jam of limonade door 1 gewichtsdeel op te lossen in 4 gewichtsdelen aqua dest. en zonodig daarna te filtreren (vruchtensap en wijn worden onverdund onderzocht).
- voeg aan 100 ml oplossing (25 ml vruchtensap of 50 ml wijn) 5 ml ammonia toe. - voeg vervolgens 30 ml ethylacetaat toe en schud het mengsel.
- laat enige tijd staan en pipetteer daarna van de ethylacetaatlaag 20 ml af.
- voeg aan deze 20 ml enkele druppels azijnzuur toe en breng er een witte ontvette wollen draad in.
- verdamp de ethylacetaat door zacht te verwarmen (waterbad). - neemt de draad een rode kleur aan dan wijst dit op teerkleurstof. c. Organisch gebonden halogeen
Verpakkingsmiddelen kunnen ongewenste stoffen afgeven aan de zich erin bevindende voedingsmiddelen. Vooral plastics zijn hierom berucht. Bij de fabricage ervan worden namelijk weekmakers gebruikt die schadelijk (mogelijk kankerverwekkend) kunnen zijn. Chloorhoudende kunststoffen zoals gechloreerde rubber en PVC bevatten het halogeen chloor dat — indien in het verpakkingsmiddel verwerkt — in oplossing kan gaan in het erin aanwezige levensmiddel.
Benodigdheden:
Een stuk electrisch snoer dat uit meerdere koperdraden bestaat.
Uitvoering:
- gloei de dradenbundel in een kleurloze vlam uit.
- voorzie één eind van de dradenbundel van een weinig van de te onderzoeken stof. - breng dit einde opnieuw in de kleurloze vlam.
N.B. Er vormen zich koperhalogeniden die betrekkelijk vluchtig zijn en daardoor in de vlam verdampen en deze groen kleuren. Andere halogeen-verbindingen zijn over het algemeen minder vluchtig en kleuren de vlam niet.
d. Kaliumjodide
Volgens het broodbesluit in de warenwet zijn alle broodbakkers verplicht om bij de broodbereiding gejodeerd zout te gebruiken dat 41 —51 mg KI per kg bevat, zulks ter voorkoming van krop (struma).
Benodigdheden: JOZO keukenzout. 4N azijnzuur-oplossing. brood. natrium- of kaliumnitriet. 0,5% zetmeeloplossing. Uitvoering:
breng in een reageerbuis of kolfje een mespunt kalium- of natriumnitriet. voeg er enkele druppels van een 0,5% zetmeeloplossing aan toe.
voeg een paar gram van het te onderzoeken zout toe en eventueel een weinig water zodat bij menging een dikke brei ontstaat.
voeg druppelsgewijs azijnzuur toe, bijvoorbeeld 4N.
N.B. Bij aanwezigheid van jodiden wordt de vloeistof blauw gekleurd. e. Conservering van melk
Met behulp van de reactie van Storch kan worden nagegaan in hoeverre melk is gepas-teuriseerd. Rauwe melk krijgt bij deze proef bijna onmiddellijk een indigo-blauwe kleur. Melk die tot even boven 80 °C verhit is geweest wordt na enige tijd grijs-blauw. Bij melk die tot 85 °C of hoger verhit is geweest treedt binnen 30 seconden geen duidelijke verkleuring op tenzij de verhitting zeer snel heeft plaats gehad en de hoge temperatuur slechts korte tijd is aangehouden. Melk die goed gepasteuriseerd is, is gedurende 15 tot 20 minuten verhit geweest bij een temperatuur die ligt tussen 80 en 85 °C. In de praktijk verhit men korter; men laat de melk in een dunne film over tot 85 °C verhitte platen lopen.
Benodigdheden:
0,5% H2O2-oplossing.
2% oplossing van zoutzure parafenyleendiamine in water. Uitvoering:
breng in een reageerbuis 5 ml van de te onderzoeken melk. verwarm tot ca 35 °C.
voeg 4 druppels toe van de 0,5% H2O2 oplossing.
breng vervolgens 2 druppels van de zoutzure parafenyleendiamine-oplossing in de buis.
meng goed dooreen. resultaat:
indigoblauw (binnen 30 seconden): rauwe melk. grijs-blauw (na enige tijd): melk verhit tot 80 °C.
N.B. Indien de hete melk in een slecht vertind werktuig met koper in aanraking is
geweest, treedt er bij de toepassing van de reactie van Storch na enige tijd, dikwijls zelfs binnen 5 minuten, een duidelijke verkleuring op, ook al was de melk hoog
gepasteuriseerd. Om een verkeerde toepassing van de reactie van Storch te voorkomen doet men het best de beoordelingstijd langer te nemen dan 30 seconden.