Checklist PMC-ontwikkeling

De checklist voor PMC-ontwikkeling bevat drie criteria aan de hand waarvan de PMC beschreven kan wor- den. Het eerste criterium is de positie van de PMC aan de hand van diagram van Ansoff. Het tweede criteri- um is het stadium van PMC-ontwikkeling, terwijl het derde criterium zich richt op de focus van de PMC- ontwikkeling (markt, product, middelen). Deze worden achtereenvolgens toegelicht.

Positie PMC

De eerste bepaling van de positie van de PMC’s van de groepen geeft inzicht in de oriëntatie van de ondernemers bij PMC-ontwikkeling. Richten zij zich op bestaande of nieuwe markten, met bestaande of nieuwe producten? Het diagram van Ansoff is hier- voor een handig hulpmiddel (figuur II-7). In het dia- gram worden vier groeistrategieën onderscheiden:

• Marktpenetratie: Bestaande markt, be- staand product. De groep wil meer van de be- staande producten verkopen aan de bestaande doelgroepen.

• Productinnovatie/-ontwikkeling: Bestaande markt, nieuw product. De groep wil een nieuw product of nieuwe dienst aanbieden aan de be- staande klantenkring.

• Marktinnovatie/-ontwikkeling: Nieuwe markt, bestaand product. De groep wil met het bestaande aanbod nieuwe markten en doelgroepen aanboren.

• Diversificatie: Nieuwe markt, nieuw product. De groep wil een nieuw product introduceren op een nieuwe markt. B e s ta a n d p ro d u c t N ie u w p ro d u c t N ie u w e m a rk t B e s ta a n d e m a rk t M a rk t- p e n e tra tie M a rk t- in n o v a tie P ro d u c t- in n o v a tie D iv e rs ific a tie B e s ta a n d p ro d u c t N ie u w p ro d u c t N ie u w e m a rk t B e s ta a n d e m a rk t M a rk t- p e n e tra tie M a rk t- in n o v a tie P ro d u c t- in n o v a tie D iv e rs ific a tie

Uit de literatuur en de praktijkervaring blijkt dat de strategie van diversificatie vaak erg lastig is voor onder- nemers en bedrijven. Dit was een belangrijke feedback voor deelnemers en groepen die zich vooral (wilden) richten op diversificatie.

Na de laatste bijeenkomst is door de begeleiders nogmaals beoordeeld waar de PMC van de groep zich bevindt, omdat het mogelijk is dat de groep gedurende het project andere keuzes maakt.

Stadium PMC

Product-Markt-Combinaties maken een bepaalde ontwikkeling door, van idee tot realisatie. Het bleek niet eenvoudig om hier grip op te krijgen: Het ontwikkelen van een PMC is vaak een creatief proces, wat niet via rechte lijnen hoeft te verlopen. Figuur 2 geeft de ontwikkeling van PMC’s weer, dat gebaseerd is op de ont- wikkelstadia van nieuw producten (www.nieuweproductenbedenken.nl). In deze figuur worden vier stadia onderscheiden: Ideevorming, ontwikkeling, testen en lancering van de PMC, ieder gescheiden door een beslismoment. Zeker in groepscontext kan men verwachten dat het proces van PMC-ontwikkeling wat meer expliciet verloopt, zodat deze beslismomenten ook duidelijk(er) zichtbaar worden. De verschillende stadia zijn in de meeste groepen te herkennen met behulp van onderstaande beschrijvingen:

• De fase van ideevorming kenmerkt zich door het feit dat de groep allerlei ideeën heeft over moge- lijke producten en mogelijke markten, maar nog geen keus gemaakt heeft voor de ontwikkeling van één of enkele PMC’s.

• Na de beslissing om een bepaalde PMC te ontwikkelen, gaat de groep aan de slag. Het product wordt ontwikkeld, de markt wordt verkend, er worden afspraken gemaakt etc. Deze fase is gericht op een betere besluitvorming om al dan niet door te gaan met een PMC.

• Na het besluit dat deze PMC perspectief biedt, volgt vaak een testfase, waarin het product op be- perkte schaal in de markt wordt gezet. In deze fase worden allerlei zaken getest en onderzocht, bij- voorbeeld het koopgedrag van klanten en de waardering voor het product. Dit leidt vaak tot aan- passingen en verbeteringen van de PMC.

• Als de testfase uitwijst dat er markt is voor dit product en de zwakke punten zijn voldoende verbe- terd, besluit de groep om het product te lanceren. Marketing en logistiek krijgen veel aandacht. Na wat aanpassingen is een figuur in de checklist opgenomen die zowel aan het begin als aan het eind van het project is ingevuld door de begeleiders (figuur II-8).

Aandachtsgebieden binnen PMC-ontwikkeling

Bij de ontwikkeling van een PMC spelen drie elementen een belangrijke rol, namelijk de ontwikkeling van:

• Het product of de dienst in de fysieke vorm; • De markt, bijvoorbeeld door marktanalyse,

marketing, ketenvorming en afspraken met afnemers;

• De middelen, zoals de organisatie van mensen, geld, locatie, tijd en andere productiefactoren.

Deze factoren zijn grafisch weergegeven in figuur II- 9. De begeleiders hebben aan het begin van het traject beoordeeld hoeveel aandacht de groep aan

elk van deze drie elementen hadden besteed en hoeveel aandacht er tijdens het project zou worden besteed, op basis van de intake, op een schaal van 1-5. Aan het eind van het project is nogmaals beoordeeld hoeveel aandacht de groep daadwerkelijk heeft besteed aan elk van de drie elementen tijdens

Ideevorming Lancering Besluit om te ontwikkelen Besluit om te lanceren Besluit om te testen Testen Ontwikkeling

Figuur II-8.: Stadia van PMC-ontwikkeling

Product Markt Middelen PMC Product Markt Middelen PMC

PlattelandImpuls. Hiermee werd tegelijk de marktgerichtheid van het project inzichtelijk gemaakt, wat één van de belangrijkste aspecten behoorde te zijn van PlattelandImpuls.