§. I.
GElijk dan de Theé de gesonde nut en profijtelijk is gedronken, alsoo is die de sieken niet schadelyk, want se maakt het bloed vloeybaar, doet wel uitwasemen, en loogt het bloed uit van alle zyn siltigheden door den urijn; in 't kort het excuseert alle Theé-drinkers van siek te zijn, indien men maar een goede levens regel komt te houden: het is dan een onwedersprekelijke regel, dat al wat de gesonde ten hoogsten
gesond is, de sieken ook geen schade kan bybrengen, daarom recommandeer ik mede
de Theé in alle gelegentheden der borst, gelijk als in een benaude borst
hoest, tering, pleuritis, hert-qualen en duisend siekten meer.
§. II.
Isser eenige remedie in de borst-qualen, soo is het de Theé, die ik soo menigmaals heb gelaudeert. De Theé-drank maakt alle slijm, alle verstoppingen en scherpigheden los, se maaktse fluide, en solubel, soo dat se in de longe niet lange kan huisvesten, en eenige toevallen van hoesten, kucchen en steenen veroorsaken. Want redenkavelt eens dat de borst alle warmte van noden heeft, en daar gelijk als behagen in schept, om dat de patienten sig na 't gebruik van eenige warme middelen beter gevoelen, en de verstoppingen los werden. Daarenboven werd de verstoppende stoffe door het water vloeybaar, en werd door de uryn uitgedreven. Ten derden, absorbeert het alcali van de Theé al het suur op, dat 'er elders mogt verscholen zyn; ten vierden, soo daar dan eenige vlugge deelen der Theé by komen syn we van de genesinge der borst qualen nog meer versekert, dewijl alle vlugge delen voor de borst goed zijn, gelijk als ook de Crocus, het Sperma Ceti, en andere vlugge Salia Oleosa.
§. III.
Ik heb duisentmaals geobserveert, dat
niemand door eenige lekkingen, oft Syropen hersteld is geworden: en ik heb wederom duisentmaals waargenomen ter contrarie, dat alle die de Theé gebruikten, met een weinig vlug sout, alle, soo se alles wel observeerden in diëet, zijn hersteld geworden; ten ware, seg ik daar by, dat de longen soo verre waren bedorven, dat alle hoop van restitutie desperaat was; en dan soo helpt 'er geen genesinge.
§. IV.
Onse styf-koppige MORS-DOCTOREN schryven evenwel in den Apotheek in dese borst-affecten heele potjes met syropen voor, die se de sieken met een stokjen van soethout laten likken; maar Eilaas! wat regten zy uit, als de sieken op te houden, en door haar overvloedig visiteren, de beurs der sieken van de huig ligten: sy doen dan door hare suiker syropen, dat de verstoppingen vermeerderen, en dat by gevolg geen sieken niet alleen niet geholpen werden, maar zy werden erger. Want alle suiker en syroop maakt een lymigheid in ons bloed, die verstoppingen baart, maar niet wegneemt. Zy zouden beter met haar Meester Hippocrates consuleren, die in de qualen der borst Koeye, Eselinne of Geite-melk voorschryft, welke warm gedronken, soo bequaam is als de Theé; maar
zy hebben haren oude Meester verlaten, en zijn aan de schriften van Galenus, die niet een verklaarder van Hippocrates maar een Vyant van den selven, en van alle Christenen is geweest, die, na alle schyn-blijk zijn boeken met een menigte
Moort-geweer van genesingen gevult heeft, die regt tegens de Man aangaan.
§. V.
Wat is 'er ook heilsamer in de Tering als het dagelijks gebruik van Theé te drinken; wat kander bequamer zijn om alle etter, en obstructien der longe weg te nemen, als de Theé; wat is 'er nuttiger om de long-sweringen te reinigen en te genesen? Is het niet de Theé die alle hoeken en winkels onses lighaams doorwandelt en doorkruyst, en alles los maakt wat se vind. Weet niet den Haag te spreken van meenigte desperate luiden in teering, die van andere verlaten, vermorst, en bedorven waren, die ik, door Godes zegen, door de Theé en het dagelijks gebruik van Medicynen herstelt heb? Sekerlijk de Theé mag in dese siekte mede voor een van de beste Medicynen gerekent werden; ja men moetse boven al wat in de Galenischen Apotheek is, verre verheffen.
§. VI.
Wat isser in een Zyde-wee oft Pleuritis noodiger als het Theé-drinken, om dese stilstaande vogten, die door koude als andersints in de longe zijn komen te stollen, wederom te verdunnen en vloeybaar te maken. Wat zal hier dog het ader-laten uitregten, als de verstoppinge laten zoo als zy is, en de noodige kragten te benemen, en de sieke zoo lang te martelen tot hy zijn bloed te gelijk met den adem afleid. Men heeft het de geheele Waereld wijs gemaakt, en zoo ymand van een pleuris komt te sterven, sonder dat men hem een pond vyf, ses bloed heeft afgetapt, zoo is de patient versuimt, verwaarloost, en van den Doctor omgebragt: maar is 't dat hy in omni forma, na de mode is gecureert, en de sieken sterft, soo slaat men alles in de beste vouw; ja, zijn tijd was daar; den Doctor heeft zijn best gedaan; hy kan de Mensch het leven niet geven: men betaalt hem af, men geeft hem noch dubbelde visiten voor zijn goede voorzorg, en men bedankt hem toe, als of die MOORDENAAR hem soo wel gequeten had. Het schreeuwt tot den Hoogen Hemel toe om wraak, dat de Waereld soo bedrogen word, en zich soo laat bedriegen: dat se van alle tijden af de vooroordelen liever heeft soeken voor te staan,
dan de zuivere waarheden, die men de Menschen niet inplanten kan, het zy hoe naakt men die haar verbeeld.
§. VII.
In de affecten des Herts, beven, hert-kloppingen, benaauwtheden voor het Hert en diergelijke, daar is het excelente kruid Theé mede voor gewassen, want dese siekten spruiten mede maar uit verstoptheden en verdikte vogten, waar door der selver circulatie oft vryen loop gestut en getardeert werd: drinkt dan hier mede Theé voor, met het Sal Volatile, soo zullen alle dese toevallen overgaan, en in korte geannulleert werden. Daar is dan, in 't kort, in alle borst-qualen niet beter als een warme drank, waar onder ik de Theé wel de voornaamste acht te zijn, want se alle verstoppingen weg neemt, en de verdikte sappen los en vloeybaar maakt.