Wat de beste Thee is

De Thee zijn sterk-gedroogde bladeren van zeker Indiaansch boomtje, die men in

loode vlessen wel bewaard voor de lucht, ons hier overbrengt. De bladeren zijn als in een gerolt en gedraait; en sommige meinen, dat de beste Thee niet groot van korlen, of alzoo opgerolde blaatjens wesen moet: maar dat de kenteken faillieert, en ik heb seer excellente Thee wel gevonden, die geen kleine korlen hadde; 't is evenwel gemeenlijk waar. De Thee is nooit goed, soo se niet seer hard en droog is, soo dat men se tusschen de vingeren tot pulver kan wryven, sonder te gevoelen een taayigheid, dat se wykt voor de drukkinge. Dit luistert soo naauw, dat de beste Thee bedorven is, en zijn beste kracht verlooren heeft, wanneer men se een uur twee a drie in een papier of glas, of ongeslotene vles bewaard. De lucht en de vochtigheid is een groot viand van dit kruid, 't welk het week en slap maakt, en zijn fijnste deelen aanstonts doet vervliegen, 't Is daarom dat alle liefhebbers de Thee bewaren in loode Vlessen, die wel geslooten zijn, en waar in boven aan een stuk houts-kool gelegen is, om in zijn poren de vochtigheid te ontfangen, op dat de Thee droog blyve, ja daar zijn 'er, die daarom de Vlessen somtijdts een uur of twee in de zon zetten; anderen die verdeelen altijd haar provisie van Thee in kleine Vlessen, die vol zijn, en die zy niet openen, als wanneer sy gereet sijn, om 'er af te

ken, om dat, soo men uyt een groote Vles, dikwils yets neemt, dat 't elkens de selve openende, men aan de lucht occasie geeft, om de Thee te corrumperen. Wat aangaat de twee andere opinien, die sijn my seer suspekt, en ik inclineer om te gelooven, datse valsch sijn. Ik heb nooyt een sekere proef konnen vinden dat de Thee d' eene tijd meer kragt soude hebben, als d' andere tijd, gelyk men 't selve van de caneel segt. Alle d' experientien, die ik daar van heb konnen maken; sijn my te los, om het te gelooven. Maar dat onse Vrouwen op sekere tijden de Thee souden bederven, heeft meer schijn: men weet wat kragt de exhalatien hebben, die uyt veele lichamen komen. Ik kan evenwel getuygen, dat by experientie bevonden hebbe, dat soo dese opinie niet altijd, datse sekerlijk dikwils valsch is. De Coleur van de corlen van de Thee moet uyt den groen-blaauwen sijn, en de glans hebben van een kruyd, dat vers gedroogd is: hoese meer na de roode coleur nadert, hoe de Thee minder deugt. Na dese proef soo moet men ook sien, of 'er geen gruys by is, en dat de korlen tot pulver sijn geworden, 't welk het begin van de corruptie is, om dat de unie van de groote deelen sijnde gebroken, de fijnste vervliegen, niet als onnut, onaangenaam en kragteloos kaf overblyvende. Maar na dit, soo moet

de reuk de Thee examineeren, en hoe verscher reuk, hoe meer na ons versch gedroogd hooy gelijkende, hoe de Thee verscher en beter is. De smaak is de voornaame kender van de Thee: aan deselve moetse bitter, sterk, lieflijk, penetrant, en als een weinig samentrekkende voorkomen. In dit alles kan men noch bedrogen sijn, maar de Thee met water gedronken, soo kan een yegelijk weten, ofse goed is of niet, uit de coleur die niet geel noch rood, maar groen of witachtig wesen moet; uit de reuk die hem versch, lieflijk en aangenaam moet in den neus komen; uit de smaak, welke sterk en bitter sijn moet, indien men 't extract puur proeft; maar so 't gemengt is met veel water (gelijk 't behoort) fijn, subtiel, niet seer bitter en niet seer samentrekkende. Eyndelijk is 't een goede Thee, die boven dit alles veel extract en veel kopjens uitlevert: maar dat is wel een profitable Thee, doch niet altijd de beste en de fijnste: ik heb Thee geproeft seer wit, versch, fijn en schoon, die seer weinig uitleverde. Dit is, 't geen ik dessein hadde van de tekenen van goede Thee te seggen: veel andere curiositeiten, die sommige van onse Liefhebbers in de ydelheijt van haar gedagten, en in de corruptie van haar tong (soo 't geoorloft is, de waarheit te seggen) daar in vinden, ga ik voor by, 't is my een goede

Thee en voor de smaak, en ('t geen dat het poinct is van een eerlijk man) voor de gesondheit, de welke de voorsz qualiteiten heeft, of die daar of daar ontrent is, en ik kan met waarheit seggen, dat veel Thee, die soo aangenaam voor 't oog en tong niet is, echter daarom geen minder kragten heeft voor 't lichaam en de gesondheid. Maar hoe de Thee ouder is, en minder bewaard voor de lucht, hoese minder kragt heeft, om datse berooft is van haar fijnste Sout, schoon 't kan gebeuren, datse noch smaak genoeg heeft, om dat de groove deelen dikwils genoeg sijn, om de tong te bedriegen; soo dat somtijds een Thee-water coleur en smaak sal hebben, maar weinig kragt, gelijk ik dikwils heb bevonden, dat een 40 of 50 kopjens van die verouderde, slechte en kragteloose Thee gedronken hebbende, mijn lichaam niet was versterkt, mijn slaap verhindert, of my yets goet gebeurd, daar andere Thee met 6 of 7 kopjens altijd my eenige sensibele werking doet, en 't is die soorte van slegte Thee die men na de manier van d' Indianen veel eer behoort te gebruiken, om te verwen, als om te drinken. Een yegelijk moet dan de rechte keur doen, en sig bedienen van goede Thee, sonder nochtans die dertele visigheit van d' eene Thee soo seer te verheffen, en d' andere te verachten. Ik heb met plaisier

meer dan eenmaal bedroogen die keurige tongen en haar een Thee, die sy op d'eene tijd seer veracht hadden, op een ander uur en dach doen keuren voor den excellentsten: soo dat de menschen, die soo gewoon sijn alles met exces te doen, en meer te volgen haar humeur, als een klare reden, ook al te mets omtrent de Thee wat capricieus sijn, insonderheit de Juffers, en die geene, welke de Thee verhandelen onder pretext van dienst, en van vriendschap den Koopman, en dikwils den schraper en bedrieger spelende.