111. Uitgaande van in het paragraaf 3.1 geformuleerde uitgangspunt ‘alleen reguleren waar er sprake is van onvoldoende alternatief’, is het de vraag of ILL’s voor alle capaciteiten dienen te worden aangeboden en op welke netvlakken dat dient te gebeuren. Beide aspecten worden in één paragraaf behandeld omdat deze aspecten afhankelijk zijn van elkaar.
Capaciteiten
112. De capaciteit van een huurlijn bepaalt de datahoeveelheid die per seconde over de huurlijn kan worden getransporteerd. Voor digitale huurlijnen wordt dit aangegeven in kilobit per seconde (kbit/s) of Megabit per seconde (Mbit/s of Mb). In Tabel 3 is aangegeven hoe de capaciteiten in dit
consultatiedocument zijn gecategoriseerd.
Capaciteiten Opmerking
analoog
-64 kbit/s
-nx64 kbit/s n is een veelvoud van 1 (in het retail-aanbod van KPN heeft n de volgende waarden: 2, 3, 4, 6, 8) 2 Mbit/s gestructureerd Ook wel channelized 2 Mbit/s genoemd. In deze verbinding is de 2 Mbit/s voorzien van een
structuur van 64 kbit/s kanalen
2 Mbit/s niet-gestructureerd Ook wel clear channel of transparant genoemd
> 2Mbit/s Alle typen met een capaciteit groter dan 2 Mbit/s. Bijvoorbeeld: 34 Mbit/s, 45 Mbit/s, 140, Mbit/s, 155 Mbit/s
Tabel 3. De verschillende capaciteiten.
Netvlakken
113. Het netvlak is het niveau in het netwerk van KPN waarop de ILL’s worden aangeboden. Aansluitend bij de terminologie die voor interconnectie op telefonie wordt gebruikt, kunnen op basis van de structuur van het netwerk van KPN de drie in Tabel 4 genoemde netvlakken worden onderscheiden.
Netvlak Omschrijving
NAP (National Access Point) Point of Connection27 (hierna: POC) op nationaal niveau, ofwel de ILL passeert ten minste twee RAP’s
RAP (Regional Access Point) POC op regionaal niveau, ofwel het niveau van de Eerste Orde VerkeersCentrale (EVKC).28
Het gaat bij ILL’s niet altijd om dezelfde locaties als de EVKC’s van het telefonienetwerk. KPN spreekt over zogenaamde Cluster Punten (CP) die grotendeels – maar niet geheel – overlappen met de EVKC’s.
LAP (Local Access Point) POC op lokaal niveau, ofwel het niveau van de Nummercentrale29 (NRC).
rand De rand van het netwerk waar een aan te sluiten locatie (niet-KPN-locatie) zich bevindt. Tabel 4. De drie verschillende netvlakken en rand van het netwerk.
Criteria
114. Ten aanzien van de vraag welke capaciteiten op welke netvlakken dienen te worden aangeboden, lijken naar het voorlopig oordeel van het college drie vragen van belang. Ten eerste: voor welke capaciteiten en netvlakken heeft KPN aanmerkelijk macht op de relevante markt en zijn er onvoldoende alternatieven voorhanden? Ten tweede: kan de levering in het licht van de middelen die bij KPN beschikbaar zijn redelijkerwijs worden verlangd? Ten derde: aan welke capaciteiten en op welke netvlakken bestaat bij aanbieders behoefte aan ILL’s? Indien er voor bepaalde capaciteiten en op
bepaalde netvlakken geen behoefte is, dan hoeft deze ILL-dienst vooralsnog niet te worden aangeboden. 115. In de navolgende alinea’s van deze paragraaf zal van verschillende combinaties van capaciteiten en netvlakken van ILL’s worden beoordeeld of een aanbod noodzakelijk is. In Tabel 5 zijn de verschillende combinaties weergegeven. Naar aanleiding van de reactie van Versatel is ook het traject RAP-LAP in beschouwing genomen.
Capaciteit Netvlak/traject
analoog 64 kbit/s nx64kbit/s 2 Mbit/s gestructureerd
2 Mbit/s
niet-gestructureerd
> 2Mbit/s PVC
Relatie tabel 1 < 2 Mbit/s 2 Mbit/s > 2 Mbit/s PVC
NAP - rand A, B B B B B B B, G
RAP - rand A D D D D F G
LAP - rand A C C C E F G
RAP - LAP A H H H H H H
Tabel 5. Verschillende capaciteiten en netvlakken. Voor de betekenis van de letters A, B, ... G zie alineanummers 116 tot en met 129.
27 Point of Connection (POC): is het punt waar het netwerk van KPN en het netwerk van de interconnectie vragende aanbieder worden gekoppeld (ook wel ‘interface’ genoemd).
28 Voor de goede orde wordt opgemerkt dat waar in dit consultatiedocument wordt gesproken over EVKC’s en NRC’s, uitsluitend de gebouwen c.q. locaties waarin deze centrales zijn gevestigd worden bedoeld. De
transmissienetwerken maken immers geen gebruik van de apparatuur van de telefoniecentrale zelf.
29 Dit niveau omvat zowel zelfstandige nummercentrales als ook de remote concentrators. In beginsel dient lokale toegang alle hoofdverdelers in het telefoonnet van KPN te omvatten waardoor koppeling met alle huisaansluitingen mogelijk is.
A) Analoog
116. Alle netvlakken. Hoewel KPN aanmerkelijke marktmacht heeft op de markt van analoge huurlijnen is het college van oordeel dat het ILL-aanbod geen analoge huurlijnen hoeft te bevatten. Ten eerste is het wat betreft ILL’s op LAP-niveau reeds mogelijk via MDF-access analoge ontbundelde (halve) huurlijnen te leveren. Ten tweede wordt de kern van het analoge netwerk van KPN steeds verder gedigitaliseerd. Analoge interconnectie op RAP- en NAP-niveau is daardoor problematisch. Ten derde blijkt uit de reacties op de consultatie dat er aan analoge ILL’s geen behoefte is.
B) Levering op NAP-niveau
117. Het college is van oordeel dat ILL’s niet op NAP-niveau aangeboden hoeven te worden. Vrijwel alle partijen geven in hun reacties op de consultatie aan dat er op NAP-niveau voldoende alternatieven zijn. Meerdere aanbieders kunnen transmissiecapaciteit tussen RAP-locaties leveren.
C) Digitale huurlijnen van 64 kbit/s, nx64 kbit/s en gestructureerde 2 Mbit/s
118. Levering op LAP-niveau. Deze categorie huurlijnen wordt in het netwerk van KPN altijd via RAP-niveau gerouteerd, omdat deze huurlijnen altijd via cross connects30 lopen, die alleen op RAP-niveau aanwezig zijn. Reden hiervoor is dat deze cross connects relatief duur zijn waardoor het naar de mening van KPN uit het oogpunt van kosten niet efficiënt is om deze apparatuur op LAP-niveau te plaatsen. Daarom zijn de kosten van het leveren van deze categorie huurlijnen op LAP-niveau, hoger dan op RAP-niveau. Hierdoor lijkt interconnectie op LAP-niveau niet efficiënt in de zin dat koppeling op RAP-niveau wat betreft de kosten van zowel KPN als de interconnecterende aanbieder aantrekkelijker is. Naar het oordeel van het college is het aanbieden van ILL’s op LAP-niveau daardoor thans niet zinvol. De situatie zou veranderen indien een kostenefficiënte levering op LAP-niveau mogelijk wordt. Bijvoorbeeld doordat er cross connects op LAP-niveau worden geplaatst of een andere netwerktechnologie een kostenefficiënte levering van deze categorie huurlijnen op LAP-niveau mogelijk maakt.
D) Digitale huurlijnen van 64 kbit/s, nx64 kbit/s en gestructureerde en niet-gestructureerde 2 Mbit/s
119. Levering op RAP-niveau. KPN heeft aanmerkelijke marktmacht op de markt voor huurlijnen <2Mb en 2Mb. Daarnaast is het college is van oordeel dat er onvoldoende alternatieven zijn voor deze typen op RAP-niveau. Immers, met uitzondering van KPN is geen enkele aanbieder op grote schaal uitgerold tot LAP-niveau. Daarmee is KPN de enige aanbieder die landelijk access-transmissiecapaciteit heeft vanaf RAP-niveau. Het zeer grote marktaandeel van KPN in de markt <2Mb (>95%) en 2 Mb (65%-75%) is hiervan een gevolg.
E) Digitale huurlijnen van 2 Mbit/s niet-gestructureerd
120. Levering op LAP-niveau. Hierboven is reeds aangegeven dat er op RAP-niveau onvoldoende alternatieven zijn voor dit type huurlijn. Omdat het aantal alternatieven op een lager netvlak altijd
30 Cross connects: apparaten met als functie het verbinden van de verschillende 64kbit/s kanalen binnen 2Mbit/s verbindingen. In het KPN-netwerk worden deze aangeduid als ‘DACS’.
kleiner is dan op een hoger netvlak, betekent dit dat er op het (lagere) LAP-niveau ook onvoldoende alternatieven zijn. Het college is daarom van oordeel dat niet-gestructureerde 2 Mbit/s huurlijnen ook op LAP-niveau aangeboden dienen te worden. Deze niet-gestructureerde huurlijnen maken geen gebruik van
cross connects zodat het onder C besproken probleem hier niet van toepassing is. F) Digitale huurlijnen >2Mb
121. Levering op LAP- en RAP-niveau. Hoewel KPN geen aanmerkelijke marktmacht heeft op de markt >2Mb die in het kader van de ‘artikel 7.2 Tw AMM-aanwijzing’ wordt onderscheiden, is KPN op basis van de ‘artikel 6.4 Tw AMM-aanwijzing’ in beginsel wel verplicht ILL’s van >2Mb te leveren. Immers, de uit de ‘artikel 6.4 aanwijzing’ voortvloeiende verplichtingen gelden voor alle typen ILL’s. Het college wil hier echter wel beoordelen in hoeverre een voldoende mate van alternatief aanbod van concurrenten van KPN, een reden is om af te zien van handhaving van de leverplicht van KPN voor ILL’s van >2Mb geleverd op RAP- en LAP-niveau.
122. Er kunnen in de >2Mb-markt drie verschillende typen huurlijnen worden onderscheiden (zie hiervoor ook het onderscheid zoals gemaakt in alinea 66 tot en met 68). Dat zijn:
(1) huurlijnen >2Mb geleverd aan eindgebruikers (retail).
(2) wholesale access-segmenten >2Mb, zijnde huurlijnen >2Mb geleverd aan andere aanbieders waarvan minimaal één van de twee aansluitpunten zich niet bevindt in de backbone van een netwerk. Dit type is hier relevant voor het beoordelen van de alternatieven voor ILL’s >2Mb op RAP- en LAP-niveau.
(3) wholesale backbone-segmenten >2Mb, zijnde huurlijnen >2Mb geleverd aan andere aanbieders waarvan beide aansluitpunten zich in de backbone van een netwerk bevinden.
123. Het feit dat KPN in het kader van artikel 7.2 Tw niet (meer) op de >2Mb-markt is aangewezen, betekent niet automatisch dat er voldoende alternatief aanbod is ten aanzien van wholesale access-segmenten >2Mb. Dit wholesale access-segment is het relevante type waarvan hier dient te worden onderzocht of er voldoende alternatief aanbod van is. Zonder het exacte marktaandeel van KPN voor dit laatste type huurlijn te kennen,31 is het college van oordeel dat er voor dit type huurlijn nog onvoldoende alternatief is op zowel LAP- als RAP-niveau. Dat oordeel is gebaseerd op de onderstaande twee alinea’s (124 en 125).
124. Uit de ervaringen van vele aanbieders die het college hebben benaderd, blijkt dat zij ook bij het inkopen van huurlijnen >2Mb naar access-locaties nog steeds in het merendeel van de gevallen afhankelijk zijn van KPN.
125. De omzet op de markt voor huurlijnen >2Mb bestaat uit de gezamenlijke omzet van de drie typen huurlijnen genoemd in alinea 122. Op die totale markt heeft KPN een marktaandeel tussen de 15 en 25%. Voor de vraag of er voor een bepaald type ILL voldoende alternatief is, is echter de mate van alternatief aanbod op de drie afzonderlijke types relevant.
31 De tot op heden uitgevoerde marktonderzoeken verzamelden alleen informatie voor de hele markt >2Mb en dus niet voor de drie typen afzonderlijk.
Zoals onder B van deze paragraaf reeds is vastgesteld, is er voldoende alternatief aanbod voor huurlijnen tussen locaties. Dat is ook begrijpelijk omdat nieuwe aanbieders huurlijnen tussen backbone-locaties het makkelijkste kunnen leveren. Immers, op die trajecten kunnen zij met relatief geringe investeringen diensten leveren. Voor het leveren van diensten op access-locaties zijn veel hogere investeringen nodig. Als gevolg daarvan hebben concurrenten van KPN voor wholesale backbone-segmenten een relatief veel sterkere positie – en hoger marktaandeel – dan voor wholesale access-segmenten >2Mb en retail-huurlijnen >2Mb. Tevens kan worden gesteld dat een relatief groot deel van de leveringen van de drie typen huurlijnen >2Mb, leveringen van wholesale backbone-segmenten betreft. Indien het marktaandeel van KPN op de gehele markt >2Mb wordt gedifferentieerd naar de drie verschillende typen dan ontstaat het volgende beeld. Op wholesale backbone-segmenten is het
marktaandeel van KPN kleiner dan het gemiddelde en op wholesale access-segmenten en retail-huurlijnen >2Mb is het marktaandeel van KPN groter dan het gemiddelde. Dit betekent dat het marktaandeel van KPN op wholesale access-segmenten groter is dan 25%. Dat laatste marktaandeel is relevant voor ILL’s van RAP en LAP-niveau naar een access-locatie. Een en ander is tevens in Tabel 6 weergegeven.
Type huurlijnen Marktaandeel KPN opmerking
Hele markt voor huurlijnen >2Mb 15 – 25 % Gemeten in marktonderzoek AMM 2001 Bestaat uit:
(1) Retail huurlijnen >2Mb
(2) Wholesale access-segmenten >2Mb
> 25 %
De hier relevante markt voor ILL’s van RAP en LAP naar de rand
(3) Wholesale backbone-segmenten >2Mb < 15 – 25 % De relevante markt voor ILL’s op NAP niveau. Zie onder B van deze paragraaf,
Tabel 6. Verschillende typen huurlijnen van >2Mb.
G) PVC
126. Alle niveaus . Permanent Virtual Circuits (PVC’s) zijn huurlijnen met een variabele capaciteit. Bij de levering van PVC’s wordt door KPN in het algemeen gebruikgemaakt van huurlijnen met een vaste capaciteit om klanten aan te sluiten. De PVC-dienst wordt dan over een huurlijn met vaste capaciteit geleverd. Zolang KPN op deze wijze PVC’s aanbiedt, zijn ILL’s met een vaste capaciteit een goed
alternatief voor PVC-access-diensten. Immers, aanbieders die behoefte hebben aan PVC-access-diensten kunnen deze diensten evenals KPN zelf maken met gebruik van ILL’s met vaste capaciteit.
127. Echter, de situatie wordt anders indien KPN bij de levering van PVC’s niet langer gebruik maakt van huurlijnen met vaste capaciteit. Recent heeft het college signalen ontvangen dat dit het geval is. Het gaat daarbij om aanbiedingen met de KPN productnaam Epacity, die transmissiecapaciteit levert vanaf ‘RAP-niveau’ naar klanten. In het aansluitnetwerk wordt daarbij gebruikgemaakt van xDSL-techniek. Het college wil gaan onderzoeken wat deze diensten precies inhouden. Daarbij zal de aandacht in ieder geval uitgaan naar de mogelijkheden van andere aanbieders om wholesale-diensten af te nemen tegen dezelfde voorwaarden als KPN zelf.
H) RAP-LAP
128. Onder D (alinea119) is reeds vastgesteld dat er onvoldoende alternatieven zijn voor transmissiecapaciteit tussen RAP- en LAP-niveau. Bovendien dient er te worden onderzocht of verbindingen tussen deze netwerkniveaus redelijkerwijs kunnen worden verlangd in het licht van de aanwezige middelen. Voor wat betreft gestructureerde ILL’s is dit niet het geval om de onder C
(alinea 118) aangegeven reden. Echter niet-gestructureerde 2 Mbit/s ILL’s en ILL’s >2Mb kunnen zonder problemen met de beschikbare middelen worden geleverd. Uit de reactie van Versatel blijkt dat er vraag is naar ILL’s tussen RAP- en LAP-niveau. Derhalve is het college van oordeel dat niet-gestructureerde 2 Mbit/s ILL’s en ILL’s >2Mb tussen RAP- en LAP-niveau in het aanbod dienen te worden opgenomen.
Capaciteit Netvlak
analoog 64 kbit/s nx64kbit/s 2 Mbit/s gestructureerd
2 Mbit/s
niet-gestructureerd
> 2Mbit/s PVC
Relatie tabel 1 < 2 Mbit/s 2 Mbit/s > 2 Mbit/s PVC
NAP - rand nee nee
ILL-RO nee nee ILL-RO nee ILL-RO nee ILL-RO ?
RAP - rand nee ja
ILL-RO ja ja ILL-RO ja ILL-RO ja ILL-RO ?
LAP - rand nee Nee
ILL-RO nee nee ILL-RO ja ILL-RO ja ILL-RO ?
RAP - LAP nee nee nee nee ja ja ?
Tabel 7. Capaciteiten en netvlakken waarvoor ILL-aanbod vereist (‘ja’) dan wel niet vereist (‘nee’) is en de reikwijdte van het huidige ILL-RO.
129. Op grond van het voorgaande in deze paragraaf is het college van oordeel dat KPN alle in Tabel 7 gearceerd en met ‘ja’ gemarkeerde capaciteit-netvlakcombinaties in haar aanbod dient op te nemen. Dat betekent dat het voorstel ILL-RO dient te worden uitgebreid met nx64kbit/s ILL’s, niet-gestructureerde ILL’s tussen RAP en LAP en ILL’s >2Mb tussen RAP en LAP.