7.3 Fauna
7.3.8 Bodembewonende ongewervelden
Het is wenselijk het onderzoek naar spinnen, loopkevers en mieren in 2018, dus 10 jaar na voorliggend onderzoek, op identieke wijze te herhalen. De verschuiving in soortenspectrum en densiteiten zal ongetwijfeld zeer goed illustreren of het natuurbeheer succesvol is voor deze groepen, die representatief zijn voor de terrestrische fauna.
Naast de 7 plaatsen die onderzocht zijn in 20008, kunnen nog extra locaties onderzocht worden, met name in:
• Franse heide: groot heidegebied waar nog geen gericht onderzoek plaatsvond naar deze groepen ongewervelden;
• Heidecorridors langs het munitiedepot;
• Vennengebied en duingebied: gericht onderzoek op circa 5 plagplaatsen van verschillende leeftijd (1j – 3 j - 5j) zou waardevol zijn;
Onderzoek met bodemvallen mag enkel uitgevoerd worden met rastertjes op de vallen. Die verhinderen dat amfibieën, reptielen en kleine zoogdieren in de vallen terechtkomen.
8 LITERATUUROVERZICHT
ADRIAENS, T. & D. MAES (2004). Voorlopige verspreidingsatlas van lieveheersbeestjes in Vlaanderen. Resultaten van het lieveheersbeestjesproject van de jeugdbonden. Bertram 2 (1bis), 72 pp.
Adriaens, T., Maes, D., Derume, M., Godeau, JF, San Martin, G., Branquart, E. & JY Baugnée (2008). Voorlopige rode lijst van de Belgische lieveheersbeestjes. www.inbo.be.
AKKERMANS, R.W., PAHLPLATZ, R.A.J. & K.VELING (2001). Dagvlinders in Limburg. Verspreiding en ecologie 1990-1999. NHGL & De Vlinderstichting. Stichting natuurpublicaties Limburg, Maastricht.
Anselin A. & Kuijken E. (1995) Speciale beschermingszones voor het Vlaams Gewest, in uitvoering van de Habitat Richtlijn 92/43/EEG. Instituut voor Natuurbehoud, Rapport 95.20, 29 p.
Anselin A., Decleer K., Paelinckx D. & Martens E. (2000) Definitief voorstel en motivatie tot aanvulling en aanpassing van de “Speciale Beschermingszones” in Vlaanderen, in uitvoering van de Europese Richtlijn 92/43/EEG (Habitatrichtlijn).
Instituut voor Natuurbehoud, Rapport IN.R.2000.17.
ANTROP M., DE MAEYER P., VANDERMOTTEN C., BEYAERT M. België in kaart: De evolutie van het landschap in drie eeuwen cartografie, Nationaal Geografisch Instituut, Brussel, 2006.
Arijs, G., Willems, T., De Laender, L. & G. Louette (2006). Levend fossiel duikt opnieuw op in Vlaanderen. Natuur.focus 5 (4): 139 – 140.
Bauwens D. & Claus K. (1996) Verspreiding van amfibieën en reptielen in Vlaanderen. Turnhout, De Wielewaal, 192 p.
Beije H.M. (1986) Onderzoek naar de effecten van militaire oefeningen op bodem, vegetatie en fauna. Rapport 16.
Samenvattend rapport. Leersum, Rijksinstituut voor Natuurbeheer, 94 p.
Berkvens M. et al. (1999) Ornithologisch verslag 1998. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 28 p.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2000). Ornithologisch verslag 1999. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 39 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2001). Ornithologisch verslag 2000. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 55 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2002). Ornithologisch verslag 2001. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 55 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2003). Ornithologisch verslag 2002. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 45 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2004). Ornithologisch verslag 2003. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 57 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2005). Ornithologisch verslag 2004. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 65 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2006). Ornithologisch verslag 2005. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 87 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2007). Ornithologisch verslag 2006. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 57 p + kaartjes.
Berkvens, M., Bulteel, G., Symens, D. & H. Voet (2008). Ornithologisch verslag 2007. Groot en Klein Schietveld. Rapport Vogelwerkgroep Schietvelden, 94 p + kaartjes.
Bulteel, G., Voet, H. & M. Berkvens (2001); Broedvogelgemeenschappen van Antwerpse heiden: aantallen en evolutie op het Groot en Klein Scchietveld. Antwerpse koepel voor natuurstudie. Jaarboek 2000: 23 - 41
Bulteel, G. (2004). Vennen en paaiplaatsen van Heikikkers en andere Anura op de schietvelden in de Antwerpse Noorderkempen. Eigen uitgave. 53 pp + kaarten.
Bulteel, G. (2006). Heideblauwtjes en andere dagvlinders op de schietvelden in de Antwerpse Noorderkempen. Eigen uitgave. 67 pp + 20 kaarten.
Criel D., Lefèvre A. , Van den Berge K., Van Gompel J. & Verhagen R. (1994) Rode lijst van de zoogdieren in Vlaanderen. Aminal, 79 p.
Decleer, .K. (red.) (2007). Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee.
Habitattypes. Dier- en plantensoorten. Mededelingen van het INBO.M.2007.01. Brussel, 584 pp.
DECLEER, K., DEVRIESE, H., HOFMANS, K., LOCK, K. BARENBURG, B. & D. MAES (2000). Voorlopige atlas en ‘rode lijst’ van de sprinkhanen en krekels van België. Saltabel i.s.m. IN en KBIN, rapport IN2000/10.
DEKONINCK, W., VANKERKHOVEN, F. & J.-P. MAELFAIT (2003). Verspreidingsatlas en voorlopige Rode Lijst van de mieren van Vlaanderen. Rapport van het Instituut voor Natuurbehoud 2003.7. Brussel.
DESENDER, K., MAES, D., MAELFAIT, J.-P. & M. VAN KERCKVOORDE (1995). Een gedocumenteerde Rode Lijst van de zandloopkevers en loopkevers van Vlaanderen. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud 1995 (1) : 1-208.
Desender, K., Dekoninck, W., Maes, D., Crevecoeur, L., Dufrêne, M., Jacobs, M., Lambrechts, J., Pollet, M.; Stassen, E.
& Thys, N. (2008). Een nieuwe verspreidingsatlas van de loopkevers en zandloopkevers (Carabidae) in België.
Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, 2008(13). Brussel : Belgium. 184 pp.
Denys L. (1985) Diatoms from the "Groot- en Klein Schietveld" at Brasschaat (Northern Campine, Belgium). Bull. Soc.
Roy. Bot. Belgique 118: 29-40.
Denys L. & Van Straaten D. (1992) A survey of the acid water diatom assemblages of two heathland relics in the Belgian northern Campine (Groot & Klein Schietveld, Brasschaat) with an assessment of their conservational value. Diatom Res.
7: 1-13.
DEVOS, K., ANSELIN, A., & G. VERMEERSCH (2004). Een nieuwe Rode lijst van de broedvogels in Vlaanderen (versie 2004). In: VERMEERSCH, G., ANSELIN, A., DEVOS, K., HERREMANS, M., STEVENS, J., GABRIELS, J. & B. VAN DER KRIEKEN (2004). Atlas van de Vlaamse broedvogels 2000 – 2002. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud 23, Brussel, 60-75 p.
De Becker, P. (2009). Beoordeling van de toestand en voorbereiding van eventueel benodigd onderzoek in ANB-graslanden in de beheerregio Antwerpse Kempen. INBO.A.2009.150. 15pp.
DE KNIJF, G., ANSELIN, A., GOFFART, P. & M. TAILLY (2006). De libellen (Odonata) van België: verspreiding-evolutie-habitats. Libellenwerkgroep Gomphus i.s.m. INBO, Brussel. 368pp.
Gijsel J., Bellens F. & Bresseleers G. 1980: Brasschaat, van heidegrond tot parkgemeente, Brasschaat.
KLEUKERS, R.M J.C., E.J. VAN NIEUKERKEN, B. ODE, L.P.M. WILLEMSE & W.K.R.E. VAN WINGERDEN, (1997). De sprinkhanen en krekels van Nederland (Orthoptera). Nederlandse fauna l. Nationaal Natuurhistorisch Museum, KNNV Uitgeverij & EIS-Nederland, Leiden. 416 blz., 16 platen.
LAMBRECHTS, J. & JANSSEN, M. (2002). Spinnen in het stuifzand: de arachnofauna van de ‘Oudsberg’ in Meeuwen.
Nwsbr. Belg. Arachn. Ver. (2002), 17 (2): 28 - 41.
Lambrechts, J., Verheijen, W., Gorssen, J. & Rutten, J. (2000a). Fauna-elementen op de wegbermen langsheen de autosnelweg E314. AEOLUS in opdracht van AMINAL afdeling Natuur (Limburg).
Lambrechts, J., Verheijen, W., Gorssen, J. & Rutten, J. (2000b). Evaluatie van het actuele heidebeheer op de intrinsieke kwaliteiten voor de fauna. AEOLUS in opdracht van AMINAL afdeling Natuur (Limburg).
Lambrechts, J. (2002) m.m.v. Gabriëls, J., Janssen, M., Stassen, E., Vankerkhoven, F., Indeherberg, M. & W. Verheijen.
Onderzoek naar sturing van het beheer van natte heideterreinen. Eindverslag. AEOLUS in opdracht van AMINAL afdeling Natuur (Limburg).
Lambrechts, J., Hendrickx, P., Stijnen, T., Gabriëls, J., Van der wijden, B. & P.T. Hendig (2009). Natuurdomein Botermelck / La Garenne. Beheerevaluatie en evaluatie wilddruk. Arcadis in opdracht van NV Natuurdomein Botermelck / La Garenne. 160 pp. + Bijlages+Kaartenbundel.
Lambrechts, Jorg, Hendrickx, Pieter, Gabriëls, Jan, Jacobs, Maarten, De Vocht, Alain & Paul T. Hendig (2009).
Ecologische inventarisatie van de fauna en flora in de nucleaire zone ten Noorden van het Kanaal Bocholt-Herentals.
Arcadis Belgium in opdracht van NIRAS. 112 pp + bijlages + kaarten.
LEENDERS K.A.H.W. 2002: Cultuurhistorische en historisch-landschappelijke waarden op het Groot en Klein Schietveld, Den Haag.
Lemouche, A., Brusseleers S. & C. Van Lommel (2009). Mycologisch Verslag Groot Schietveld en Klein Schietveld 2008.
Niet gepubliceerd document. 30pp.
Limpens, H. & Jansen, E. (2007). Ondersteboven van de waterlinie. Onderzoek naar gebruik door vleermuizen, knelpunten en mogelijkheden tot duurzame ontwikkeling in de Nieuwe Hollandse waterlinie. Deel 1: Synopsis & Deel 2:
Spelregels. Rapport 2006.051.1-2. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem, 72p.
Limpens, H., Jansen, E. & Dekker, J. (2007). Ondersteboven van de waterlinie. Onderzoek naar gebruik door vleermuizen, knelpunten en mogelijkheden tot duurzame ontwikkeling in de Nieuwe Hollandse waterlinie. Deel 3:
Onderzoeksrapportage. Rapport 2006.054.3. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem, 146p.
MAELFAIT, J.P., BAERT, L., JANSSEN, M. & M. ALDERWEIRELDT (1998). A Red list for the spiders of Flanders.
Bulletin van het K.B.I.N. 68 :131-142.
MAES, D. & VAN DYCK, H. (1999). Dagvlinders in Vlaanderen Ecologie, verspreiding en behoud. Stichting Leefmilieu/Antwerpen i.s.m. Instituut voor Natuurbehoud en Vlaamse vlinderwerkgroep/Brussel.
Maes (1984) Voorlopige resultaten van een broedvogelonderzoek op het Groot en Klein Schietveld tussen 1975 en 1982. Stencil Werkgroep G&KSV.
Meynendonckx, J. & Lambrechts, J. (2009). Opmaak beheerplan voor Militair Domein Kamp van Beverlo i.h.k.v. het LIFE project DANAH ‘Geïntegreerd natuurherstel op militaire domeinen in NATURA2000-gebieden in Vlaanderen. Arcadis in opdracht van ANB. 190 pp. + Bijlages+ Kaartenbundel.
NVL (Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie) (2002). De Nederlandse libellen (Odonata). Nederlandse Fauna 4.
Naturalis, KNNV & EIS, Leiden.
ROBERTS, M. J. (1998). Tirion spinnengids. Tirion, Baarn. 397 blz.
Smits, R., Verbruggen, R. 175 jaar: Militairen en de Brasschaatse heide, een waardevol samenspel. Brasschaat (Commandant Artillerieschool), 1995.
SOVON (2002). Atlas van de Nederlandse broedvogels 1998-2000. Verspreiding, aantallen en verandering. Nederlandse Fauna 5. Naturalis, KNNV & EIS-Nederland. 584 blz.
TURIN, H. (2000). De Nederlandse loopkevers, verspreiding en ecologie (Coleoptera, Carabidae). Nederlandse fauna III.
Naturalis, KNNV en EIS-Nederland, Leiden. 666blz., 16 platen, met cdrom.
Van Bemmel E. 1880: La Belgique Illustrée. I. Ses monuments, ses paysages, ses oeuvres d’art, Bruxelles.
VAN LANDUYT, W. , HOSTE, I., VANHECKE, L., VAN DEN BREMT, P., VERCRUYSSE, W. & DE BEER, D. (2006).
Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels Gewest. INBO, Nationale Plantentuin van België & Flower.
VERDURMEN I. & TYS D. CAI-III. De archeologische waarde van militaire heidedomeinen. Stand van zaken en richtlijnen voor toekomstig beheer, VIOE-Rapporten 3, Brussel, 2007.
VERDURMEN I. & TYS D. De militaire domeinen in Vlaanderen. Bewaarplaatsen van archeologische en landschapshistorische relicten. Uit: Monumenten, Landschappen en Archeologie van het Agentschap R-O Vlaanderen Cel Onroerend Erfgoed, november-december 2007, 26e jaargang, nr. 6, p. 30-44.
VERKEM, S., DE MAESENEER, J., VANDENDRIESSCHE, B., G. VERBEYLEN & YSKOUT, S., (2003). Zoogdieren van Vlaanderen. Ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002. JNM & Natuurpunt Studie, Mechelen & Gent.
Verkem, S. (2009). Verslag fortentelweekend 6-7-8 februari 2009. Natuurpunt Studie, Mechelen, België.
Verkem, S. (2009) Verslag fortentelweekend 1-2-3 februari 2008. Natuurpunt Studie, Mechelen, België.
Verkem S. (2008) Fortentelweekend 2006-2007. Natuurpunt Studie, Mechelen, België.
VERMEERSCH, G., ANSELIN, A., DEVOS, K., HERREMANS, M., STEVENS, J., GABRIELS, J. & B. VAN DER KRIEKEN (2004). Atlas van de Vlaamse broedvogels 2000 – 2002. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud 23, Brussel, 60-75 p.
Voet (2008). Ornithologisch verslag 2008. Groot en Klein Schietveld. Deelrapport Klein schietveld. Deel Broedvogels. IN:
Vergunninghouders Natuurstudie & Agentschap voor Natuur en Bos (2009). Jaarverslag Klein en Groot Schietveld 2008.
Uitgave Agentschap voor Natuur en Bos Antwerpen.
Versweyveld S., Swaenen D., Ibens W., Borms F. & Symens P. (2000) Vleermuizenonderzoek Groot en Klein Schietveld - Fort van Brasschaat. Verslag 1999-2000. BNVR, Vleermuizenwerkgroep, 34 p.
Versweyveld S., Swaenen D., Ibens W., Borms F. & Symens P. (2002). Groot en Klein Schietveld - Fort van Brasschaat.
Vijf jaar vleermuizenonderzoek 1997-2002. Natuurpunt Antwerpen Noord, 47 p.
Vervoort V. (1993) Plantengemeenschappen en macro-invertebraten als indicatoren van de water- en slibkwaliteit van de antitankgracht te ’s Gravenwezel en te Brasschaat. Thesis, Universiteit Gent, Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, 110 p.
Walleyn, R., Thomaes, A. & K. Vandekerkhove m.m.v. Geert Sterckx & Kris Decleer (2003). Wetenschappelijk achtergronddocument voor het natuurrichtplan. Klein en Groot Schietveld (Brasschaat): Habitatrichtlijngebied SBZ-H 15 en deel van Vogelrichtlijngebied SBZ-V 14 IBW Bb IR 2003.007 document voor intern gebruik binnen de administratie.
Onderzoek uitgevoerd in opdracht van AMINAL – afdeling Natuur en afdeling Bos & Groen.
Walleyn, R. & A. Verbeken (2000). Een gedocumenteerde Rode lijst van enkele groepen paddenstoelen (macrofungi) van Vlaanderen. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud 7: 1-84. Brussel.
Willems, W. & K. Boers (2005). Vleermuizen en winterslaapplaatsen in Vlaams-Brabant. BRAKONA jaarboek 2004: 52-60.
9 BIJLAGEN
Hier volgt een overzicht van de bijlagen die hieronder zijn bijgevoegd.