De nummers hieronder (II, VII en VIII) zijn voorbeelden van blends op contextueel niveau. In de geblende ruimte zijn creatieve uitingen te vinden die een dubbele betekenis kennen. Hieronder volgen de uitgewerkte blends schematisch weergegeven. Er is gekozen de ruimtes naast elkaar te zetten in een tabel in plaats van in het standaard blendingschema. Zodoende is het in één oogopslag te zien dat de zinnen meerdere betekenissen hebben en één geheel vormen in de context. De zinnen zelf zijn immers al uitgewerkt in de vorige paragraaf. In de middelste kolom is de blend (de songtekst zoals hij is) weergegeven en de kolommen links en rechts vormen frames waaruit elementen worden gehaald met een dubbele betekenis. De middelste kolom vormt dus het doeldomein en de kolommen links en rechts vormen de brondomeinen.
In II. De Stofzuiger, wordt de handeling ‘stofzuigen’ en bijbehorende elementen gebruikt om ook seksuele handelingen mee aan te duiden. Zo kan door de knieën, houd de slang vast, schudt de zak leeg zowel
geïnterpreteerd worden als stofzuighandelingen, maar ook als seksuele handelingen. In VIII. Electrotechnique gebeurt ongeveer hetzelfde. Bijna alle elementen uit de blend zijn van dubbelzinnige aard stroomstoot uit je
piemeltje, hoogspanning niet friemelen, de spanning is te hoog, kom eens met je stekkerdoos en zijn dus
afkomstig uit twee ruimtes (frames) namelijk uit de ‘elektriciteit’-ruimte en de ‘seks’-ruimte, die samen een dubbelzinnige blend vormen. In VII Sterrenstof, worden ruimtelijke elementen gebruikt om de bovenaardse schoonheid en krachten van de vrouw te omschrijven. Ook hier hebben de uitingen een dubbele betekenis en zijn ze afkomstig uit verschillende ruimtes.
II. De Stofzuiger
STOFZUIGERRUIMTE BLEND: DE STOFZUIGER SEKSUELE HANDELINGEN
* door de knieën, hou de slang vast, schudt de zak leeg.
* kruimeldief en dansvloerstrateeg * en je weet het, stofzuigen zal ze zeker
* nieuw dansje zie het als een
* door de knieën, hou de slang vast, tuit je lippen, schudt die zak leeg. * tis je kruimeleregast en je dansvloerstrateeg
* en je weet het, stofzuigen zal ze zeker
* nieuw dansje zie het als een
* door de knieën, hou de slang vast, tuit je lippen, schudt die zak leeg
* en je weet het, stofzuigen zal ze zeker
huishoudelijke klus huishoudelijke klus huishoudelijke klus
VII. Electrotechnique
ELECTRICITEIT BLEND: ELECTROTECHNIQUE SEKSUELE HANDELINGEN
* contact, ik ben een dondergod * stroomstoot
* hoogspanning niet friemelen * zwartgeblakerd
* een neuronenbom, hersens overload
* probeer het schokken niet te stoppen
* de spanning is te hoog, daarom schrok je zo
* technnique electro * stop, contact.
* kijk me chillen in je stopcontact * kijk me chillen in je stoppenkast * je kan niet eens bij het knopje gast * kom eens bij me met je stekkerdoos * stekker in je mond, hou je bek gewoon
* contact, ik ben een dondergod * stroomstoot uit je piemeltje * hoogspanning niet friemelen * moedertje zwartgeblakerd * een neuronenbom, hersens overload
* probeer het schokken niet te stoppen
* de spanning is te hoog, daarom schrok je zo
* technnique electro * stop, contact.
* kijk me chillen in je stopcontact * kijk me chillen in je stoppenkast * je kan niet eens bij het knopje gast * kom eens bij me met je stekkerdoos * stekker in je mond, hou je bek gewoon
* contact
* stroomstoot uit je piemeltje * hoogspanning niet friemelen
* een neuronenbom, hersens overload
* probeer het schokken niet te stoppen
* de spanning is te hoog, daarom schrok je zo
* technnique electro * stop, contact.
* kijk me chillen in je stopcontact * je kan niet eens bij het knopje gast * kom eens bij me met je stekkerdoos * stekker in je mond, hou je bek gewoon
VIII. Sterrenstof
RUIMTE BLEND: STERRENSTOF VROUW
* caleidoscoop * de wereld is plat * golflengte afstand * hemellichaam * spectrale klasse * onaardse krachten * losgebarsten * intermegalactisch * ergens zijn na de dood * lucht van sterrenstof * loesoe in de sky
* Caleidoscopische oogs
* de wereld is weer plat ja op je bolle bips na
* een golflengte afstand van je hemellichaam
* ze is van spectrale klasse * onaardse krachten
* losgebarsten, toen ze naar me lachtte
* ja ze is praktisch, intermegalactisch * zelfs als ik ooit deadde ben, dan weet je dat ik ergens ben
* dan ben ik alsnog in een lucht van sterrenstof
* dan ben ik loesoe in de sky met diamonds om my neck
* caleidoscopische ogen * bolle bips
* hemellichaam
* ze is van spectrale klasse * onaardse krachten
* losgebarsten toen ze naar me lachtte
4.3.2 Metaforische blend in context
Een andere creatieve manier die toegepast wordt in de context is het gebruik van een metaforische blend. Er wordt een bepaald thema aangehaald, waarin een ander thema in verborgen ligt. Duidelijke voorbeelden van deze metaforische blends zijn de nummers IV. BUMA in mijn zak en XII. De Broer van Edwin.
In IV. Buma in mijn zak wordt het woord BUMA gebruikt om meerdere zaken aan te duiden. In eerste instantie wordt ook de oorspronkelijke betekenis van BUMA aangehaald: BUMA STEMRA is de belangenbehartiging van artiesten op het gebied van muziekauteursrecht. Daarnaast worden ook de betekenissen van geld, succes en drugs hiermee aangeduid. In het schema hieronder is te zien hoe BUMA als brondomein, en hier dus als metafoor, voor andere zaken als geld (BUMA is gevaarlijk dus ik koop er duizend pillen van); succes (BUMA in
mijn zak, moving on up van de Lidl naar de Ap) en drugs (Nu is BUMA op, eerst was er BUMA in mijn zak nu zit er BUMA in mijn kop).
BUMA
* Auteursrecht
Metafoor voor geld, succes en drugs
* Want ik heb B tot de UMA
* Nigger wat zijn die papiertjes in mijn zak, ik rol die nigger op, want voor BUMA haal je pak
* BUMA is gevaarlijk, dus ik koop er duizend pillen van * We chillen chillen, dope dope, BUMA BUMA, oh oh * BUMA in mijn zak, haal ik pillen, pillen, coke, coke. * BUMA in mijn zak, moving on up, van de Lidl naar de Ap.
* BUMA in mijn zak. Maar BUMA is geen grap. Het feit alleen al dat BUMA past in je zak.
* Nu is BUMA op, eerst was er BUMA in mijn zak, nu zit er BUMA in mijn kop.
* Ik heb BUMA in mijn zak, jij neemt BUMA in je kont. * BUMA in mijn sok, moving on up.
In XIII. De broer van Edwin wordt een metafoor gebruikt die wat verder gezocht moet worden. De broer van
Edwin wordt in dit nummer gebruikt om iemand die belastinggeld vraagt aan te duiden. Hiervoor worden
verschillende elementen aangehaald die verbonden zijn aan ‘iemand die belasting int’ zoals ‘hij komt altijd geld
tekort’, ‘hij zegt nooit dankjewel’, ‘hij pakt op alles toeslag’ etc. Wanneer de uiting de broer van Edwin aan een
persoon wordt verbonden, komen we al snel uit op de huidige minister van Financiën, namelijk Jan Kees de Jager. Het is niet te achterhalen of Jan Kees de Jager daadwerkelijk een broer heeft die Edwin heet, maar dat is in deze context ook niet van belang. De broer van Edwin is in dit geval een spreekwoordelijke metafoor voor belasting betalen in de vorm van iemand die belasting vraagt.
Zaak is dus om de elementen van belasting betalen naast elkaar te plaatsen (composition), te verbinden aan de aanwezige (voor)kennis (completion) over de huidige wetgeving en minister van Financiën en tenslotte het verband te leggen tussen bron en doeldomein om op die wijze de boodschap te kunnen begrijpen
(elaboration).
De broer van Edwin
* Jan Kees de Jager (Minister van Financiën) * Belastinggeld
Metafoor voor belasting betalen
* De broer van Edwin, hij eet de helft van je bord * De broer van Edwin, hij komt altijd geld tekort * De broer van Edwin, hij zegt never dankjewel * De broer van Edwin, we schillen appels in de hel
* [..] altijd gierig, op de hebberige tour
* Hoe dan? Je weet dat ie toetast, de helft van de melk. * En op alles pakt ie toeslag.
* Doe ik stoer, dan wijst hij je content, op zijn wettelijke recht op vijftig procent.
* Hij is een schijnheilige vent
* Ik durf letterlijk te wedden dat jij hem al kent. * Geen gevoelens of heart I can tell
* Geoliede machine, rekent achterlijk snel
* maar dat is goed, ik pak hem nog wel, ik heb een halve appel voor hem, straks in de hel
* Hart van plastic, ogen van koper, ik heb hem zo vaak mensen dingen zien beloven.
* Zelfs zijn eigen moeder zou hem bijna nog geloven.
In dit hoofdstuk stonden de resultaten centraal die de uitkomst vormden van een grondige taal/tekstanalyse op de 34 songteksten van De Jeugd van Tegenwoordig. Er is gekeken naar de relatie tussen taal en cognitie door middel van het blending-principe op woord-, zin- en contextniveau. In alle verzamelde lexicale units met een creatieve bewerking, was sprake van een of andere vorm van blending. Op woordniveau was er sprake van een overall-blend en blends in het woord zelf. Op zinsniveau was er sprake van blends aan de hand van bekende elementen als personen, merken en instanties, spreekwoorden en gezegden. Tenslotte was het blending-principe ook terug te vinden op contextniveau, waarbij een bepaald thema centraal wordt gesteld, waaraan vervolgens (dubbele) creatieve uitingen aan verbonden worden. Op deze manier ontstaan er bijvoorbeeld dubbelzinnige betekenissen in de uitingen.
5. CONCLUSIE
De Jeugd van Tegenwoordig: Wartaal of Geniaal? Het onderzoek naar de talige creaties van de formatie De Jeugd van Tegenwoordig is een interessant en verrassend onderzoek gebleken. Zoals in de inleiding al werd beschreven is de formatie omstreden en valt over hun taalcreaties te twisten. Op de vragen wat hen
onderscheid van anderen en wat hun uitingen zo uniek maakt zal in dit hoofdstuk antwoord worden gegeven. De leidraad voor de conclusie zal de in hoofdstuk 1 geformuleerde hoofdvraag zijn.
Kan de werking van de songteksten van De Jeugd van Tegenwoordig, geconcretiseerd worden aan de hand van taalanalyses?
De hoofdvraag kan meteen beantwoord worden met: Ja, de werking van de songteksten van De Jeugd kan wel degelijk geconcretiseerd worden aan de hand van taalanalyses. Op welke manier dit gebeurd zal hieronder uiteen gezet worden.
5.1 Niveaus
Het eerste aspect dat een belangrijke rol speelt in de creativiteit van De Jeugd, zijn de niveaus waarop deze creativiteit tot stand komt. Zowel op woord-, zin- als contextniveau slaagt de formatie erin om hun talige creaties tot uiting te brengen. Op het woordniveau worden in het woord zelf creatieve technieken toegepast (zoals de voorbeelden niggertje, aanheidstrophy en intermegalaktisch) maar worden er ook verschillende taal (subculturen) met elkaar gemixt. Op het zinsniveau zijn alle lexicale units met een creatieve uiting
geanalyseerd. In deze zinnen wordt de betekenis van een brondomein gebruikt om een nieuw doeldomein tot stand te brengen. Hiervoor worden vaak bekende elementen aangehaald als bekende personen, bekende
spreekwoorden en uitdrukkingen of het gebruik van homoniemen. Op het contextniveau krijgen de songteksten
als geheel soms meerdere betekenissen of vormt het gehele nummer een metafoor voor een andere strekking (metaforische context). Kortom, de creatieve uitingen van De Jeugd zijn op meerdere niveaus van toepassing. Op deze wijze is er sprake van een gelaagdheid van creatieve talige uitingen op verschillende niveaus.
5.2 Taalhandelingen
Dit onderzoek richtte zich op de relatie tussen taal en cognitie wanneer taal gebruikt wordt om een specifieke boodschap uit te zenden. De taalhandelingen die worden toegepast op de verschillende niveaus zijn veelal dezelfde en repeterend. Ten eerste wordt er veelal een beroep gedaan om Mentale Ruimtes die moeten worden opgeroepen om een bepaalde boodschap te kunnen begrijpen. De luisteraar moet een beroep doen op zijn of haar mentale representaties van de werkelijkheid die door De Jeugd worden aangehaald.
Zoals de analyse laat zien wordt er zowel op woord-, zin- als contextniveau gebruik gemaakt van Blends. Deze blends, afkomstig van het Conceptuele Integratieprincipe, vormen een rode draad in de teksten van De Jeugd van Tegenwoordig. Vrijwel alle creatieve uitingen worden tot stand gebracht door een bepaalde blend. Hierbij wordt de ene ruimte met een andere ruimte samengevoegd om samen tot een nieuwe ruimte te komen. Het opvallende aan deze blends is, dat deze vaak tot stand komen door buitengewone verbindingen. De blends vallen buiten het gangbare. Juist deze aparte verbindingen zorgen dat dagelijks taalgebruik meer opvalt en saillant wordt (Coulson, 2001). Daarnaast hebben de blends in de songteksten meerdere functies, het zorgt voor integratie van gebeurtenissen, het vormgeven en uitvoeren van verhalen, literaire en andere artistieke effecten, verplaatsen van emotie en conceptualisatie (Pascual, 2001).
Het Unpacking van deze blends valt samen met het puzzelprincipe beschreven door Coulson (2001). Bij vrijwel alle creatieve uitingen is sprake van een Emergent structure (een uiting waar conceptuele integratie van toepassing is) die aan de hand van Composition, Completion en Elaboration opgelost kan worden.
De ene blend is makkelijker op te lossen dan de ander en verschillen daarom in de mate van complexiteit. Zo vormen de creatieve uitingen afkomstig van de drie niveaus (respectievelijk woord-, zin- en contextniveau) “aanheidstrophy”, “ twee gezichten één formule als Lauda en Niki” en “De broer van Edwin” aanzienlijk complexere blends dan “niggertje”, “soms leek ik Hazes, ik had vaak een paar slokjes op” en
“Electrotechnique”.