6 Conclusie en discussie
8.4 Bijlage 4 – Uitgewerkte interviews accountants
8.4.1 Interview Staff EY
1. Welk deel van uw totale werkzaamheden bestaat uit het van assurance voorzien van duurzaamheidsverslagen?
Ongeveer 60% van de totale werkzaamheden.
2. Welke informatie is er van assurance voorzien in het duurzaamheidsverslag van Heijmans? Het is verslag is geïntegreerd, dus het deel van het verslag met de financiële informatie is voorzien van een redelijke mate van zekerheid. De rest van het verslag wordt van assurance voorzien met uitzondering van de risicoparagraaf en de corporate governance paragraaf. Dus eigenlijk alle informatie over afval, veiligheid, co2, werkgevers.
3. Hebben jullie daar invloed op?
Zij persoonlijk niet, deze dingen worden op een hoger niveau besproken. Er wordt wel gekeken naar de materialiteitsanalyse die uit de stakeholderdialoog voorkomt, deze onderwerpen zijn erg belangrijk voor de lezer en daar worden dan meer werkzaamheden op uitgevoerd. Zij heeft dus wel invloed op welke onderwerpen meer werkzaamheden voor worden verricht.
4. Is er gebruik gemaakt van externe experts op bepaalde gebieden waar een financiële accountant minder verstand van heeft?
Nee voor deze opdracht niet, soms worden wel IT-collega’s ingeschakeld. Maar niet een specialist volgende de NV COS. Bij de audit weet ze niet of daar eventueel een jurist is ingeschakeld.
5. Wordt er rekening gehouden met de verwachting van de stakeholder?
Ja, er wordt dus naar de materialiteitsanalyse gekeken. De werkzaamheden worden uitgevoerd op de belangrijkste KPI (key performance indicators)
6. Wat kan de toegevoegde waarde van het assurance rapport voor de stakeholder zijn volgens u?
Er kan beter worden vertrouwd op dat de informatie die in het duurzaamheidsverslag staat waar is. Aan de andere kant kan er ook op vertrouwen dat er een gebalanceerd verhaal wordt verteld. Dus zowel positieve en negatieve informatie. Er worden bijvoorbeeld niet alleen onderzoeken genoemd waar de klant die het duurzaamheidsverslag opstelt alleen maar goed uit komt, wanneer er
onderzoeken zijn waaruit blijkt dat dit minder het geval is moeten deze ook worden opgenomen. Zodat een gebalanceerd beeld ontstaat.
7. In hoeverre verwacht u dat de verwachtingen van de stakeholders overeenkomen met het assurance rapport bij het duurzaamheidsverslag door de accountant?
Ze hoopt uiteraard dat dit geheel in lijn is met de verwachting. Ze denkt wel dat het voor een
stakeholder lastig in te schatten is wat het verschil is tussen beperkte en redelijke mate van zekerheid. Ze denkt dat de verwachtingskloof die ook bij financial audit speelt misschien nog wel meer speelt bij duurzaamheidsrapporten. Een assurance verslag bij duurzaamheidsverslaggeving is minder bekend
bij de stakeholders. Wanneer het de stakeholders dan opvalt dat er ook assurance wordt verleend bij het duurzaamheidsverslag verwacht ze dat stakeholders denken dat zij assurance verlenen, omdat de informatie 100% zeker is. Dat is helaas vaak niet zo.
Ook is het lastig om te beoordelen of stakeholders überhaupt wel bekend zijn met het van assurance voorzien van het duurzaamheidsverslag en of zij hier gebruik van maken in hun beoordeling van het duurzaamheidsverslag.
8.4.2 Interview – Director EY
1. Welk deel van uw totale werkzaamheden bestaat uit het van assurance voorzien van duurzaamheidsverslagen?
50%
2. Welke informatie is er van assurance voorzien in het duurzaamheidsverslag van Heijmans? De niet-financiële informatie zoals opgenomen in de hoofdstukken “Profiel Heijmans”, “Human Resource Management”, “Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen”, “Verbeteren” en “Vernieuwen” in het jaarverslag (hierna: het Verslag) van Heijmans N.V. te Rosmalen.
Ze hebben derhalve geen duurzaamheidsverslag, maar dit is geïntegreerd in het jaarverslag. 3. Hebben jullie daar invloed op?
In principe bepaalt de klant de opdracht. Praktisch gezien bespreken wij dit wel met elkaar. Vaak wordt bijvoorbeeld een hoofdstuk risicomanagement (of een in-control statement) niet in de scope
opgenomen, omdat dit een significante verzwaring van de opdracht betekent (inclusief effect op ons honorarium).
Er zijn ook nog andere mogelijkheden voor accountants om zo goed mogelijk aan de verwachtingen van stakeholders te voldoen. Dat begint met het begrijpen van de verwachtingen van stakeholders. Daarom vinden wij het belangrijk om goed kennis te nemen van het proces rondom
stakeholdermanagement. Wij proberen ook aanwezig te zijn bij stakeholderbijeenkomsten. Tenslotte doen wij ook een media-onderzoek om te kijken wat in de media is verschenen (vaak ook vanuit stakeholder-oogpunt).
4. Is er gebruik gemaakt van externe experts op bepaalde gebieden waar een financiële accountant minder verstand van heeft?
Nee, de informatie is dermate ‘normaal’ dat wij dit met onze eigen team van specialisten afkunnen.
5. Wordt er rekening gehouden met de verwachting van de stakeholder?
Ja, wij nemen de verwachtingen van de ‘gemiddelde’ stakeholder mee. De zwaarte van ons werk ligt op die onderwerpen die het meest van belang zijn voor stakeholder en klant.
6. Wat is de toegevoegde waarde van het assurance rapport voor de stakeholder bij Heijmans volgens u?
Hierdoor wordt (de perceptie) van betrouwbaarheid vergroot, inclusief geloofwaardigheid van de volledigheid van het verslag. Maar dit is niet de enige manier waarop het assurance rapport waarde kan toevoegen dat kan ook op andere manieren. Helemaal als de nieuwe vorm assurance rapport (zie voorbeeld gasunie 2014) gehanteerd gaat worden. Hierin worden ook Key audit matters genoemd en wordt een nog uitgebreidere beschrijving gegeven.
7. In hoeverre verwacht u dat de verwachtingen van de stakeholders overeenkomen met het assurance rapport bij het duurzaamheidsverslag door de accountant?
Dat blijft een lastig punt. Ik verwacht dat het wel meer en meer naar elkaar toegaat, maar verwacht dat er nu nog wel een verwachtingskloof aanwezig is. Maar zoals geschreven, wordt deze wel kleiner.
8.4.3 Interview Senior EY
1. Welk deel van uw totale werkzaamheden bestaat uit het van assurance voorzien van duurzaamheidsverslagen?
75%
2. Welke informatie is er van assurance voorzien in het duurzaamheidsverslag van Heijmans? Conform de door u aan ons verleende opdracht hebben wij de hoofdstukken Profiel Heijmans, Human Resource Management, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, Verbeteren en Vernieuwen in het geïntegreerd jaarverslag 2014 (hierna Verslag) van Heijmans N.V. (hierna: Heijmans) beoordeeld. Het is de verantwoordelijkheid van het bestuur van Heijmans om het Verslag op te maken in
overeenstemming met de van toepassing zijnde grondslagen voor duurzaamheidsverslaggeving (waaronder GRI G4). Het is onze verantwoordelijkheid een assurance-rapport met beperkte mate van zekerheid te verstrekken bij het Verslag.
3. Hebben jullie daar invloed op?
Ja, in afstemming met de klant bepalen we gezamenlijk de scope. De klant geeft aan wat hij
wil/verwacht. Wij beoordelen hiervan de haalbaarheid op basis van oa. geschikte criteria, voldoende en toereikende controle-informatie (etc., zie ook Stramien van de COS)
Er zijn ook andere mogelijkheden om zo goed mogelijk aan verwachtingen van stakeholders te voldoen.
Naast een assurance rapport zou het van betekenis zijn als de accountant in het openbaar communiceert met de stakeholders, bijvoorbeeld tijdens een AVA (Shareholders) en een
stakeholderdialoog (stakeholder). Het is wel de vraag welke informatie in het openbaar kan worden gedeeld van wege de fundamentele beginselen van de Accountant (VGBA), zoals objectiviteit en geheimhouding.
4. Is er gebruik gemaakt van externe experts op bepaalde gebieden waar een financiële accountant minder verstand van heeft?
De financiële accountant heeft feitelijk zijn niet financiële accountant (collega) ingeschakeld om een geïntegreerd verslag te kunnen beoordelen. Aangezien wij twee verschillende verklaringen in het jaarverslag hebben opgenomen, hoeft Rob (de director die tekent voor de opdracht) als accountant geen deskundige in te schakelen. De materie is niet zodanig complex dat wij als CAS een interne of externe deskundige hebben moeten inschakelen (COS 620)
5. Wordt er rekening gehouden met de verwachting van de stakeholder?
Ja, uiteraard. Deze verwachting uit zich tijdens het stakeholderdialoog en wordt verwerkt in de materialiteitsmatrix
6. Wat is de toegevoegde waarde van het assurance rapport voor de stakeholder bij Heijmans volgens u?
Zekerheid. De stakeholder kan zijn beslissing baseren op informatie die door de accouantant is beoordeeld (limited assurance). Deze informatie verlaagt het (financiële) risico bij de beslissing van de gebruiker. (zie ook vak Financial Accounting en de agency theorie).
Ik heb niet zelf met stakeholders van Heijmans gesproken over de daadwerkelijke toegevoegde waarde van ons assurance rapport. Dat zou eigenlijk wel interessant zijn..
7. In hoeverre verwacht u dat de verwachtingen van de stakeholders overeenkomen met het assurance rapport bij het duurzaamheidsverslag door de accountant?
Ik verwacht dat er een verschil zit tussen de verwachting van de stakeholders en de rapportage. Elke stakeholder zal op zijn eigen duurzaamheidsthema een nadruk leggen, terwijl wij als accountant elk thema als onderdeel van het geheel beoordelen. Dit zou kunnen leiden tot een verschil in
verwachtingen. Dit zou raakvlak kunnen hebben met de verwachtingskloof.
8.4.4 Interview Manager EY
1. Welk deel van uw totale werkzaamheden bestaat uit het van assurance voorzien van duurzaamheidsverslagen?
100% in dienst bij CaS Assurance; 75% van mijn tijd besteed ik direct aan assurance bij duurzaamheidsverslagen en duurzaamheidsinformatie in integrated reports. De rest van mijn tijd besteed ik aan zaken als sales, planning, kwaliteitsplan ed.
2. Welke informatie is er van assurance voorzien in het duurzaamheidsverslag van Heijmans? De scope staat vermeld in het assurance report zoals opgenomen in het annual report van Heijmans en betreft in het geval van Heijmans alle duurzaamheidsinformatie.
3. Hebben jullie daar invloed op?
Nee en ja. In principe is de klant te opdrachtgever en bepaalt de klant de scope. Wij gaan echter wel altijd met de klant in overleg indien wij denken dat de scope anders zou moeten zijn. Neem als voorbeeld een integrated report. De klant zou ons kunnen vragen voor alleen assurance bij het hoofdstuk over de CO2 footprint en het hoofdstuk veiligheid. Wij zouden dit dan hoogstwaarschijnlijk een te nauwe scope vinden en met de klant in overleg gaan over een scope uitbreiding. Duurzaamheid is namelijk breder dan dit en verslagen staan tegenwoordig bol van de niet-financiële informatie die van belang is om juist beeld van de onderneming te krijgen. Wij maken een materialiteits analyse van onderwerpen die voor desbetreffende onderneming van belang zijn. Als die onderwerpen niet in scope worden genomen door de klant zullen we daar invloed op uitoefenen.
Andere mogelijkheden voor accountants om zo goed mogelijk aan de verwachting van stakeholders te voldoen zijn ook beschreven in punt 4.
Scope zoveel mogelijk proberen uit te breiden, bijvoorbeeld ook het hoofdstuk governance in scope nemen. Op die manier geef je zekerheid bij meer informatie die van oudsher nooit in scope werd genomen, maar wel erg belangrijk is waar het gaat om hoe de onderneming beheerst wordt.
4. Is er gebruik gemaakt van externe experts op bepaalde gebieden waar een financiële accountant minder verstand van heeft?
Nee, in zijn algemeenheid werken we binnen CaS met sustainability experts en experts op het gebied van assurance bij niet financiële informatie. Voldoende kennis is geborgd binnen onze teams en derhalve maken we geen gebruik van externe experts.
5. Wordt er rekening gehouden met de verwachting van de stakeholder?
Uiteraard, de materiële onderwerpen voor de stakeholders bepalen de significant accounts in ons dossier. Wij focussen ons op die onderwerpen die de stakeholders materieel vinden. Een goed verslag heeft ook een gedegen materialiteitsanalyse, die toetsen wij en is de basis voor de bepaling van onze focusonderwerpen.
6. Wat is de toegevoegde waarde van het assurance rapport voor de stakeholder bij Heijmans volgens u?
Niet-financiële prestaties bepalen steeds verdergaand de totale waarde of beurswaarde van een onderneming. Dit geldt ook zeker voor Heijmans. Investeerders willen dus ook zekerheid bij de niet-financiële informatie die Heijmans rapporteert, om op basis daarvan de juiste investeringsbeslissingen te kunnen nemen.
Een assurance rapport kan ook nog op een andere manier waarde toevoegen namelijk Grote aanbestedingen in de bouw stellen tegenwoordig ook eisen aan de
duurzaamheidsprestaties van de inschrijvende ondernemingen. Door middel van ons assurance rapport kan Heijmans aantonen dat men niet alleen schrijft duurzaam te operen, maar dat wat men geschreven heeft ook door de account is beoordeeld. Dit voegt in die zien ook waarde toe in het proces van aanbestedingen.
7. In hoeverre verwacht u dat de verwachtingen van de stakeholders overeenkomen met het assurance rapport bij het duurzaamheidsverslag door de accountant?
Dat ligt helemaal aan de scope van het assurance report. Naar mijn mening zou de scope zo breed mogelijk moeten zijn. Met het assurance rapport in het verslag verwachten stakeholders dat de accountant alles heeft gezien en dat het goed is. Wij moeten als accountant dan ook zorgen dat zeker de materiele onderwerpen door ons beoordeeld zijn en dat de stakeholders inderdaad een getrouw beeld krijgen voorgeschoteld over het beleid en de prestaties van de onderneming op het gebied van duurzaamheid.