3. Het gebruik van de PNR-wet in cijfers
3.7. Bevindingen
In dit hoofdstuk is in kwantitatieve termen gekeken naar het gebruik van de PNR-wet in de praktijk sinds de inwerkingtreding op 18 juni 2019. Dit is gedaan op basis van informatie ontvangen van de Pi-NL. In de interviews met de bevoegde instanties is gevraagd of zij (kwantitatieve) informatie hadden over het gebruik van PNR-data, maar dit was niet voorhanden. Uit de kwantitatieve analyse blijkt dat er zeker gebruik wordt gemaakt van de PNR-wet. In de tabellen op de volgende pagina’s worden de belangrijkste getallen op een rijtje gezet.
De Pi-NL heeft sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet gegevens van 61.431.852 passagiers ontvangen. Dit betreft 81% van het totaal aantal passagiers dat van of naar Nederland is gevlogen.
Op dit moment leveren 66 van de 81 luchtvaartmaatschappijen die op Nederland vliegen passagiersgegevens aan de Pi-NL. Verwacht wordt dat eind 2021 alle luchtvaartmaatschappijen passagiersgegevens zullen aanleveren.
Hoewel het aantal vluchtgegevens (als gevolg van Covid-19) lager is, ligt het gemiddeld aantal vorderingen per maand en daardoor het aantal verstrekkingen in 2020 boven het niveau van 2019. Er is dus een toename te zien in de vraag naar passagiersgegevens. Met name het aantal vorderingen historische gegevens is hard gestegen. Een verklaring hiervoor kan liggen in het feit dat er meer historische gegevens beschikbaar komen naarmate de wet langer in werking is. De delicten die het vaakst in de vorderingen voorkomen, zijn illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffen, witwassen van opbrengsten van criminaliteit en valsemunterij, met inbegrip van namaak van de euro, en deelneming aan een criminele organisatie. De politie en de KMar samen zijn verantwoordelijk voor 90% van het totaal aantal ingediende vorderingen.
Figuur 2. De verwerking van passagiersgegevens in cijfers.
Ook het aantal verstrekkingen per maand ligt in 2020 gemiddeld hoger dan in 2019. Dit geldt zowel voor verstrekkingen op basis van matches met de SIS-II-databank als verstrekkingen op basis van vorderingen en informatieverzoeken. In totaal waren er in 2020 12.393 verstrekkingen waarbij passagiersgegevens van 6.216 passagiers zijn gedeeld met Nederlandse bevoegde instanties. De meeste verstrekkingen hebben betrekking op illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffen en witwassen.
Op basis van de verhouding tussen het aantal passagiers waarvan gegevens zijn verzameld en het aantal passagiers waarvan gegevens zijn verstrekt, blijkt dat van ongeveer 0,025% procent (dit zijn 25 op de 100.000 passagiers) van de passagiers ook passagiersgegevens aan bevoegde instanties in Nederland worden verstrekt (figuur 2). Hierbij is er geen onderscheid tussen gebruik van intra-EU- of extra-EU-passagiersgegevens. Dit betekent dat 99,975% van de verzamelde en bewaarde gegevens niet door de Pi-NL worden verstrekt aan andere instanties.
In algemene zin kan hiermee gesteld worden dat het gebruik van passagiersgegevens door Nederlandse bevoegde instanties in brede zin toeneemt. Ook is op basis van de informatie van de Pi-NL goed te monitoren op welke type delict en aan welke instantie de informatie verstrekt wordt. De uitbreiding met de resterende luchtvaartmaatschappijen (en daarmee het realiseren van vrijwel volledige dekking) zal naar verwachting bijdragen aan het gebruik. Het volgende hoofdstuk gaat in op de rol van de passagiersgegevens in het werk van opsporingsdiensten.
Beantwoording van de deelvragen
a. Informatie van luchtvaartmaatschappijen ontvangen door de Pi-NL: aantal passagiers, aantal vluchten, aantal aangesloten luchtvaartmaatschappijen (artikel 4)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 zijn van 61.431.852 passagiers en van 430.402 vluchten gegevens ontvangen. Hiervan vlogen 38.223.067 van de passagiers en 312.350 van de vluchten intra-EU. Op dit moment leveren 66 van de 81 luchtvaartmaatschappijen die op Nederland vliegen passagiersgegevens aan de Pi-NL.
b. Aantal verzoeken van een nationale bevoegde instantie (vordering, uitgesplitst naar bevoegde instantie) (artikel 9a)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 zijn in totaal 3.130 verzoeken van nationale bevoegde instanties ingediend. Het gaat hierbij om de politie (2.325), KMar (510), FIOD (256), Rijksrecherche (19), I-SZW (11), NVWA (4), OM (3) en ILT (2).
c. Aantal keren dat spontane informatieverstrekking van of naar een andere PIU heeft plaatsgevonden (artikel 10 lid 1)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 heeft er één keer een spontane verstrekking van de Pi-NL naar een andere PIU plaatsgevonden en heeft er zes keer een spontane verstrekking van een andere PIU naar de Pi-NL plaatsgevonden. In alle gevallen ging het om verstrekkingen van gegevens van intra-EU-vluchten.
d. Aantal verzoeken van een passagiersinformatie-eenheid (of bevoegde instantie) van een andere EU-lidstaat en vice versa (artikel 10 lid 2 en lid 4 + artikel 14-16)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 heeft de Pi-NL 309 informatieverzoeken van andere PIU’s en 66 informatieverzoeken van bevoegde instanties van een andere EU-lidstaat ontvangen. De Pi-NL heeft zelf geen informatieverzoeken ingediend bij PIU’s van andere lidstaten. Nederlandse bevoegde instanties hebben vanaf augustus 2020 73 informatieverzoeken ingediend bij de Pi-NL die verzoeken doorzet naar een PIU van een andere lidstaat. Voor 1 augustus werden deze verzoeken niet via de Pi-NL, maar via het LIRC ingediend.
e. Aantal verzoeken van Europol en vice versa (artikel 12)?
Sinds 1 augustus 2020 heeft de Pi-NL 32 verzoeken van Europol ontvangen. Voor 1 augustus werden deze verzoeken niet via de Pi-NL maar via het LIRC ingediend.
f. Aantal verzoeken van een derde land en vice versa (artikel 13)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 heeft de Pi-NL 28 informatieverzoeken van derde landen ontvangen. De Pi-Pi-NL dient zelf geen informatieverzoeken in bij derde landen, want dit gaat via het LIRC.
g. Aantal door de Pi-NL beoordeelde passagiers en aantal door de Pi-NL aangemerkte personen voor nader onderzoek, uitgesplitst naar grondslag (op basis van vordering, op basis van match met het Schengeninformatiesysteem II (uitgesplitst naar artikel) of op basis van risicocriteria) (artikel 6)?
Sinds de inwerkingtreding van de PNR-wet op 18 juni 2019 tot en met 31 december 2020 heeft de Pi-NL gegevens van 61.431.852 passagiers beoordeeld.186 Hiervan vlogen 38.223.067 passagiers intra-EU.
Voor 2019 zijn er alleen gegevens bekend van het aantal door de Pi-NL aangemerkte personen voor nader onderzoek op basis van een match met de SIS-II-databank, waarbij geen splitsing naar intra-EU en extra-intra-EU bekend is. Dit waren er 2.136. Van 1 januari 2020 tot en met 31 december 2020 heeft de Pi-NL 6.216 passagiers aangemerkt voor nader onderzoek. Dit waren 1.837 intra-EU- en 928 extra-EU-passagiers (totaal 2.765) op basis van een match met de SIS-II-databank, 2.224 intra-EU- en 1.100 passagiers (totaal 3.324) op basis van vorderingen en 127 intra-EU- en nul extra-EU-passagiers op basis van risicocriteria-sets.
h. Aantal door de Pi-NL beoordeelde passagiers en aantal door de Pi-NL aangemerkte personen voor nader onderzoek, uitgesplitst naar de aard van terroristische misdrijven en zware criminaliteit (artikel 6)?
Het aantal door de Pi-NL aangemerkte personen voor nader onderzoek uitgesplitst naar de aard van terroristische misdrijven en zware criminaliteit is niet bekend.
186 Een passagier die meerdere keren vliegt, wordt voor elke vlucht één keer meegeteld. Dit betekent dat iemand die retour vliegt en van wie de gegevens zowel op de heen- als op de terugreis worden verzameld als twee passagiers telt.
Samenvattingstabel belangrijke passagiersgegevens 2019 (vanaf 18 juni)
Tabel 16. Samenvattingstabel belangrijke PNR-gegevens (deel 2019).
2019 (vanaf 18 juni 2019) Intra-EU Extra-EU Totaal
Passagiers waarvan gegevens zijn ontvangen
door Pi-NL 22.457.130 14.186.582 36.643.712
Passagiers waarvan gegevens zijn verstrekt187 onbekend onbekend onbekend
% passagiers waarvan gegevens zijn verstrekt onbekend onbekend onbekend
waarvan o.b.v. SIS II onbekend onbekend 2.136
waarvan o.b.v. vordering onbekend onbekend onbekend
waarvan o.b.v. risicocriteria-set onbekend onbekend onbekend
Overzicht ingediende vorderingen
Totaal aantal ingediende vorderingen 1.038
waarvan toekomstige gegevens188 622
% vorderingen toekomstige gegevens die hebben
geleid tot een verstrekking onbekend
waarvan historische gegevens189 416
% vorderingen historische gegevens die hebben
geleid tot een verstrekking 52%
In een vordering worden vaak meerdere delicten genoemd. Het gemiddeld aantal delicten per vordering is 1,1.
De top-3 voorkomende delicten zijn:
- Illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffen (419).
- Witwassen van opbrengsten van criminaliteit en valsemunterij met inbegrip van namaak van de euro (246).
- Moord, zware mishandeling (140).
Vorderingen worden afgegeven door bevoegde instanties.
De top-3 bevoegde instanties naar aantal ingediende vorderingen zijn:
- Politie (727; 70% van totaal).
- KMar (199; 19% van totaal).
- FIOD (94; 9% van totaal).
187 Dit is exclusief verstrekkingen op basis van een informatieverzoek. Voor risicocriteria-sets is dit inclusief medereizigers, voor SIS II is dit exclusief medereizigers en voor vorderingen is dit exclusief medereizigers en exclusief vluchtlijsten.
188 Hierbij gaat het om vorderingen waarbij over een vastgestelde periode gegevens van toekomstige vluchten worden gevraagd.
189 Hierbij gaat het om vorderingen waarbij gegevens van reeds uitgevoerde vluchten worden gevraagd.
Samenvattingstabel belangrijke passagiersgegevens 2020
Tabel 17. Samenvattingstabel belangrijke PNR-gegevens (2020).
2020 (vol jaar) Intra-EU Extra-EU Totaal
Passagiers waarvan gegevens zijn ontvangen door Pi-NL
15.765.937
9.022.203 24.788.140
Passagiers waarvan gegevens zijn verstrekt190 4.188 2.028 6.216
% passagiers waarvan gegevens zijn verstrekt
0,027%
waarvan o.b.v. vordering 2.224 1.100 3.324
waarvan o.b.v. risicocriteria-set 127 0 127
Overzicht ingediende vorderingen
Totaal aantal ingediende vorderingen 2.092
waarvan toekomstige gegevens191 958
% vorderingen toekomstige gegevens die hebben
geleid tot een verstrekking onbekend
waarvan historische gegevens192 1134
% vorderingen historische gegevens die hebben
geleid tot een verstrekking 60%
In een vordering worden vaak meerdere delicten genoemd. Het gemiddeld aantal delicten per vordering is 1,2.
De top-3 voorkomende delicten zijn:
- Illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffen (787).
- Witwassen van opbrengsten van criminaliteit en valsemunterij - Deelneming aan een criminele organisatie (321).
Vorderingen worden afgegeven door bevoegde instanties.
De top-3 bevoegde instanties naar aantal ingediende vorderingen zijn:
- Politie (1.598; 76% van totaal).
- KMar (311; 15% van totaal).
- FIOD (162; 8% van totaal).
190 Dit is exclusief verstrekkingen op basis van een informatieverzoek. Voor risicocriteria-sets is dit inclusief medereizigers, voor SIS II is dit exclusief medereizigers en voor vorderingen is dit exclusief medereizigers en exclusief vluchtlijsten.
191 Hierbij gaat het om vorderingen waarbij over een vastgestelde periode gegevens van toekomstige vluchten worden gevraagd.
192 Hierbij gaat het om vorderingen waarbij gegevens van reeds uitgevoerde vluchten worden gevraagd.