4. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN
4.2. Betrouwbaarheid
Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het onverwacht aantreffen dan wel het ongezien vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. Aangezien het onderzoek is uitgevoerd door middel van een steekproef kan echter, op basis van de onderzoeksresultaten, de aan- of afwezigheid van eventuele archeologische waarden niet gegarandeerd worden. Wij wijzen u er graag op dat indien archeologische waarden worden aangetroffen deze conform de Monumentenwet 1988, artikel 53, bij de minister voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gemeld dienen te worden. Dit kan door het invullen van het vondstmeldingsformulier op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (www.cultureelerfgoed.nl) of door contact op te nemen met de InfoDesk (info@cultureelerfgoed.nl).
Geraadpleegde bronnen
ANWB, 2005: ANWB Topografische Atlas Zuid-Holland 1:25.000, Den Haag.
Berendsen, H.J.A. /E. Stouthamer, 2001: Geological – Geomorphological map of the Rhine-Meuse delta, the Netherlands, in H.J.A. Berendsen/E. Stouthamer (eds.), Palaeogeographical development of the Rhine-Meuse delta, the Netherlands, Assen, Addendum 1.
Centraal College van Deskundigen, 2013: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.3, Gouda.
Cohen, K.M./ E. Stouthamer/ H.J. Pierik/ A.H. Geurts, 2012: Rhine‐Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography, Utrecht.
Dekker, C, 1980, De dam bij Wijk. In: Nederlandsch Archievenblad, 84 (1980-3)
Dijkstra, M.F.P., 2011: Rondom de mondingen van Rijn en Maas. Landschap en bewoning tussen de 3e en 9e eeuw in Zuid-Holland, in het bijzonder de Oude Rijnstreek, Leiden (dissertatie Universiteit van Amsterdam).
Dinter, M. van, 2013: The Roman Limes in the Netherlands: how a delta landscape determined the location of the military structures. Netherlands Journal of Geosciences 92-1, 11-32.
DLO-Staring Centrum / Rijks Geologische Dienst, 1994: Geomorfologische kaart van Nederland, 1:50.000, blad 30 ’s-Gravenhage, Wageningen / Haarlem.
Hingh, A.E. de/W.K. Vos, 2005: Romeinen in Valkenburg (ZH). De opgravingsgeschiedenis en het archeologische onderzoek van Praetorium Agrippinae. Leiden.
Meer, K. van der, s.a.: De Bloembollenstreek. Resultaten van een veldbodemkundig onderzoek in het bloembollengebied tussen Leiden en het Noordzeekanaal, Den Haag (Verslagen van
Landbouwkundige Onderzoekingen, De bodemkartering van Nederland, deel XI).
Parlevliet, D., 2001: De Rijnmond verstopt, in Holland, historisch tijdschrift, 33e jaargang, nr. 1, 1-16.
Pruissers, A.P./W. de Gans, 1988: De bodem van Leidschendam, in Daams, F.H.C.M./J.D. de Kort (red.): Over, door en om de Leytsche Dam, Leidschendam.
SIKB, 2008: Archeologische standaard boorbeschrijving, Archeologie Leidraad, Gouda.
Stichting voor Bodemkartering, 1982: Bodemkaart van Nederland, 1:50.000, blad 30 ‘s-Gravenhage, Wageningen.
Valk, L. van der, 2011: Geologie en landschapsgeschiedenis van de duinen onder Berkheide. In:
Reisen, J. van, 2011: Vogels in een veranderend duin: Broedvogelmonitoring in Berkheide van 1984 tot 2010. Leiden
Wilbers, A.W.E., 2014: Plan van aanpak. De Terp in Valkenburg, gemeente Katwijk, Noordwijk (Intern rapport, IDDS Archeologie).
Websites
watwaswaar.nl www.bodemloket.nl
Verklarende woordenlijst
antropogeen Ten gevolge van menselijk handelen (door mensen veroorzaakt/gemaakt).
ARCHIS-melding Elke melding bij het centraal informatiesysteem (ARCHIS).
artefact Alle door de mens vervaardigde of gebruikte voorwerpen.
bioturbatie Verstoring van de oorspronkelijke bodemstructuur en/of transport van materiaal door plantengroei en dierenactiviteiten.
castellum Romeins legerkamp.
conservering Mate waarin grondsporen, anorganische en organische archeologische resten bewaard zijn.
cultuurdek 30 tot 50 cm dikke cultuurlaag, soms opgebracht (vergelijkbaar met een es, maar minder dik), soms ontstaan door diepploegen.
Edelmanboor Een handboor voor bodemonderzoek.
fluviatiel Door rivieren gevormd, afgezet.
gaafheid Mate van (fysieke) verstoring van de bodem, zowel in verticale zin (diepte) als in horizontale zin (omvang).
Holoceen Jongste geologisch tijdvak dat nog steeds voortduurt (vanaf de laatste IJstijd: ca. 8800 jaar voor Chr.).
horizont Kenmerkende laag binnen de bodemvorming.
humeus Organische stoffen bevattend; bestaande uit resten van planten en dieren in de bodem.
ijzeroer IJzeroxidenhydraat, een ijzererts dat vooral in vlakke landstreken, in dalen en moerassige gebieden op geringe diepte voorkomt.
in situ Achtergebleven op exact de plaats waar de laatste gebruiker het heeft gedeponeerd, weggegooid of verloren.
kom Laag gebied waar na overstroming van een rivier vaak water blijft staan en klei kan bezinken.
laag Een vervolgbare grondeenheid die op archeologische of geologische gronden als eenheid wordt onderscheiden.
limes Grens (meer in het bijzonder de noordgrens van het Romeinse rijk).
lithologie Wetenschap die zich bezighoudt met de beschrijving en het ontstaan van de sedimentaire gesteenten.
lutum Kleideeltjes kleiner dan 0,002 mm
meander Min of meer regelmatige lusvormige rivierbocht (genoemd naar de Meander in Klein Azië, thans Menderes).
meanderen (van rivieren of beken) Zich bochtig door het landschap slingeren.
oeverafzetting Rug langs een rivier, bestaande uit overwegend kleiafzettingen.
oeverwal Langgerekte rug langs een rivier of kreek, ontstaan doordat bij het buiten de oevers treden van de stroom het grovere materiaal het grovere materiaal het eerst bezinkt.
oxidatie Reactie met zuurstof (roesten/corrosie bij metalen; ‘verbranding’ bij veen).
plangebied gebied waarbinnen de realisering van de planvorming het bodemarchief kan bedreigen
silt Zeer fijn sediment met grootte 0,002-0,063 mm stratigrafie Opeenvolging van lagen in de bodem.
stratigrafisch De ligging der lagen betreffend.
stroomgordel Het geheel van rivieroeverwal-, rivierbedding- en kronkelwaard-afzettingen, al dan niet met restgeul(en).
stroomrug Oude riviergeul die zodanig is opgehoogd met zandige afzettingen dat de rivier een nieuwe loop heeft gekregen; blijven door inklinking van de komgebieden als een rij in het landschap liggen.
vaaggronden Minerale gronden zonder duidelijke podzol-B-horizont, zonder briklaag en zonder minerale eerdlaag.
vicus Een burgelijke nederzetting uit de Romeinse tijd met een stedelijk karakter maar zonder stadsrechten.
vindplaats Ruimtelijk begrensd gebied waarbinnen zich archeologische informatie bevindt.
Lijst van Afkortingen
AHN Actueel Hoogtebestand Nederland AMK Archeologische Monumenten Kaart AMZ Archeologische Monumenten Zorg ARCHIS Archeologisch Informatie Systeem CAA Centraal Archeologisch Archief CHS CultuurHistorische Hoofdstructuur CMA Centraal Monumenten Archief GHG Gemiddeld hoogste grondwaterstand GLG Gemiddeld laagste grondwaterstand IVO Inventariserend Archeologisch Onderzoek IKAW Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden indet niet determineerbaar
KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie -mv beneden maaiveld (het landoppervlak) NAP Normaal Amsterdams Peil
NEN Nederlandse Norm
PvE Programma van Eisen
RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (voormalig RACM)
89250 89500 89750 90000
466000466250466500
º
0 300 m
Legenda
plangebied
8534 8634 8124
33238 23994
14807
23995
438359 437854
437763
427606 300465 41735
42812 30298
1512
22321
58219
25441 10677
1160
1160 1160
1160 1160
1160
1160
89500 89600 89700 89800
466100466200466300466400
º
0 125 m
Legenda
plangebied
X
WaarnemingOnderzoeksmeldingen
Monumenten WAARDE
Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde
.
.
. .
. X
X
X " "
"
3 2 1
5
4
89660 89670 89680 89690
466250466260466270
º
0 12,5 m
Legenda
plangebied
.
boringenvondsten
"
IJZ/ROM aardewerk"
ROM aardewerk uit stortX
sporen ?Boring: 1
Zand, matig grof, zwak siltig, sporen puin,
Zand, matig fijn, sterk siltig, sterk niet verzameld te klein, scherp, gevlekt
Zand, matig fijn, uiterst siltig, zwak
Zand, matig fijn, uiterst siltig, bruinbeige, vulling, scherp, kalkrijk
-106
Klei, matig siltig, sterk humeus, grijszwart, slootbodem, scherp, kalkrijk
-112
Klei, uiterst siltig, licht grijsblauw, mn1 natuurlijk, kalkrijk
-134
Klei, uiterst siltig, lichtgrijs, gerijpte klei gebr vlekken 360 tot 380, gevlekt donkergrijs, zandlagen, kalkrijk
-194
Boring: 4
Zand, matig fijn, zwak siltig, licht grijsgeel,
Klei, matig siltig, sterk humeus, grijszwart, slootbodem, scherp, kalkrijk
-35
Klei, sterk zandig, licht grijsbeige, scherp, gevlekt grijs, kalkrijk, omgewerkte grond
-100
Klei, matig siltig, sterk humeus, grijszwart, slootbodem, scherp, kalkrijk
-110
Klei, uiterst siltig, licht grijsblauw, mn1,
Klei, uiterst siltig, licht grijsbeige, gerijpte klei
Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin, tuingrond
203
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel,
Klei, uiterst siltig, licht grijsbeige, zandlagen, kalkrijk
-187
Grind, zwak zandig
Percentages en Mediaan Uiterst grof 420-2000 µm Nieuwvormingen
KBR Klei, brokkelig LOO Loodzand MOE Moedermateriaal OMG Omgewerkte grond OPG Opgebrachte grond OXR Oxidatie-reductiegrens
VNG Gelaagd vegetatieniveau VRG Vergraven
Bodemhorizont
Code Bodemhorizont Omschrijving BHA A-horizont Minerale
bovengrond BHAB AB-horizont Overgangshorizont BHAC AC-horizont Overgangshorizont BHAE AE-horizont Overgangshorizont BHB B-horizont Inspoelingshorizont BHBC BH-horizont Overgangshorizont BHC C-horizont Uitgangsmateriaal BHE E-horizont Uitspoelingshorizont BHEB EB-horizont Overgangshorizont BHO O-horizont Strooisellaag BHR R-horizont Vast gesteente Sedimentaire karakteristiek, laaggrens
OXBO Onverbrand bot OXBV Verbrand bot SGK Gebroken kwarts SLA Slakken/sintels SVU Vuursteen SXX Natuursteen VKL Verbrande klei VSR Visresten
Bijlage 5: Periodentabel
.
.
. .
.
32 1
5
4
89660 89670 89680 89690
466240466250466260466270466280
º
0 15 m
Legenda .
boringenplangebied
89660 89670 89680 89690
466240466250466260466270466280
º
0 15 m
Legenda
plangebied
i30ez2.tif Value
4 m NAP 3,5 3 2,5 2 1,5 1
Bijlage 8: Vondstenlijst
vondstn projectn datum boring diepte -mv (cm) codering
(ABR) baksel/type vorm
Rand Bodem Wand Complee Gruis aantal gewich (gr) kleur versiering magering daterings
code datering opmerkingen
1 4422 6-11-2014 1 130-240 KER geelwit pot 1 1 9 beige dekselgeulrand kiezel ROM
1 4422 6-11-2014 1 130-240 KER blauwgrijs 1 1 3 grijs zand ROM
1 4422 6-11-2014 1 130-240 ODB menselijk schedel 2 2 5 geelwit indet
1 4422 6-11-2014 1 130-240 KER geverfde waar indet 1 1 1 oranje ROM
2 4422 6-11-2014 1 260 KER gladwandig indet 2 2 grijs organisch IJZ-ROM
3 4422 6-11-2014 2 150-180 KER geelwit 1 1 1 beige kiezel ROM
Begane Grond nieuw
Dorpshuis De Terp Valkenburg ZH Opdrachtgever Gemeente Katwijk
5.500 17.100 270 6.080 100 3.750 100 4.050 270
2.460 31.330