Van beschrijving naar analyse

De eerste berichten

Kort na de schietpartij kwamen er al berichten op Twitter. Niet verras-send, ook in de gesprekken hoorden wij verschillende keren hierover, werd er een koppeling gelegd met een schietpartij van een week ervoor, toen ook gedurende enige tijd een helikopter boven Alphen bleef cir-kelen. Het duurde betrekkelijk lang voor er echt enige duidelijkheid was. Er kwamen wel allerlei verhalen naar boven, maar wat daarvan waar was, bleef lang onhelder. Ook duurde het lang vooraleer de eerste foto’s verschenen. Bij vele incidenten is er binnen enkele minuten een fotootje. Nu duurde dat, met name door de plaats van het schietdrama, relatief lang; het winkelcentrum was al snel afgesloten voor omstanders.

Officiële instanties en ondersteuners

In de loop van de middag kwamen verschillende officiële instanties met tweets. De gemeente Alphen aan den Rijn (@gemeenteaadr)

ver-60 Aan de hand van de verschillende videobeelden is vervolgens een reconstructie gemaakt. 61 Voor een TGO is relevant te weten welke informatie over een incident/misdrijf alleen de da-der kan weten (zogenoemde dada-derinformatie), dan wel bij een breda-der publiek reeds bekend is.

stuurde de eerste twee dagen in totaal 84 tweets, de Politie Hollands Midden (@PolitieHM) in totaal 49 tweets (waarvan 15 eigen berichten en 34 retweets, vooral van @gemeenteaadr).

De eerste officiële tweet verscheen om 13.28 uur: Gemeente Alphen

aan den Rijn (@gemeenteaadr): 13:28 Er heeft een schietpartij plaatsgevon­ den ... Deze tweet is zo’n 30 keer geretweet. Sommige

(semi)beroeps-matige twitteraars, zoals Crisiswerkplaats (@Cwerkplaats), meldden zich om aan te geven dat @gemeenteaadr het officiële kanaal van de gemeente was.

Gedurende het verloop van de crisis stuurde @Cwerkplaats 168 berichten uit, vooral (geannoteerde) retweets van officiële bronnen en nieuwsmedia. Deze tweets werden ook weer geretweet door anderen. Verder selecteerde @Cwerkplaats relevante uitingen van het publiek waar officiële instanties mogelijk iets aan hadden in hun omgevings-analyse.

Feiten en duiding; vermenging sociale en klassieke media

Uit de analyse blijkt dat de sociale media zeker niet in de plaats zijn gekomen van de klassieke media en tevens dat er sprake lijkt van een toenemende vermenging van klassieke en sociale media. Gedurende de eerste één tot anderhalf uur wordt er opmerkelijk vaak door twit-teraars geroepen dat zij informatie van de klassieke media willen. Er wordt veel ge(re)tweet, maar wat de status van al die informatie is, blijft onduidelijk. Berichten die op websites, blogs en in nieuwsuitzendingen verschijnen, worden dan ook veelvuldig omgezet in tweets.

Als er meer ‘officieel’ nieuws komt en ook journalisten zich meer en meer mengen in de ‘tweetstorm’ ontstaat in de loop van de middag de situatie waarin een breed scala aan onderwerpen gelijktijdig aan-dacht krijgt. Twitteraars blijken dus behoefte te hebben aan feiten en ook aan duiding van deze feiten door de klassieke media.

Andersom is echter ook een stroming zichtbaar. Juist journalisten zijn over het algemeen de meest fanatieke twitteraars (vaak meer vol-gend dan zendend). Tweets zijn tegenwoordig een dankbare bron van nieuws en worden steeds vaker in de klassieke media geciteerd. Dik-wijls betreft dat natuurlijk tweets van bekende personen (de premier, Femke Halsema, Geert Wilders, maar ook Wesley Sneijder en Nick & Simon), maar ten tijde van een ramp of crisis worden ook tweets van ooggetuigen en direct betrokkenen met grote belangstelling gevolgd.

Het is steeds gebruikelijker geworden dat de klassieke media tweets uitsturen om zodoende getuigen te vinden en deze te bewegen speciaal voor hen informatie te verzamelen en ter plaatse het nieuws te verslaan. Ook hier zagen we dat terugkomen.

Rumor control

Een boeiend thema is de wijze waarop door verschillende personen en organisaties met geruchten wordt omgegaan. Geruchten zijn zo oud als rampen. Juist ten tijde van dergelijke situaties is de wens om zo snel mogelijk zo veel mogelijk te weten te komen het grootst. Tegelijkertijd is de tijdsklem enorm. Als er veel behoefte is aan informatie maar be-langrijke informatiekanalen zijn verstoord en/of overbelast, ontstaan gemakkelijk verhalen en geruchten. Personen gaan hun eigen inter-pretatie geven van de schaarse informatie en vullen zelf witte vlekken alvast maar in.

Ook in Alphen aan den Rijn ontstonden in de loop van de middag verschillende hardnekkige geruchten. In een aantal gevallen is er op een gegeven moment ook door de officiële instanties het nodige aan gedaan om deze geruchten in te dammen en de wereld uit te helpen. Bij enkele van de meest terugkomende geruchten is nagegaan hoe dat proces is verlopen.

1 Tweede schutter

Om 13.42 uur ontstaat het gerucht dat er een tweede schutter is. Dat wordt 129x geretweet.

Het gerucht wordt in de wereld gebracht door @112meldingen. @Cwerkplaats vraagt deze twitteraar expliciet naar zijn bron, maar daar komt geen antwoord op. Opvallend daarbij is dat velen het bericht over-nemen. Men gaat er daarbij kennelijk van uit dat het account @112mel-dingen een officieel politieaccount is. ‘Politie meldt dat ...’

Na de officiële ontkenning van de aanwezigheid van een tweede schutter wordt bijna direct vooral dat ontkennende bericht geretweet (80x RT).