Een beperking is dat het onderzoek zich enkel richt op de woningcorporatie sector en daarom is generalisatie beperkt mogelijk voor andere sectoren. Vervolg onderzoek zou zich kunnen richten op de kenmerken van auditcommissies en in het bijzonder de aanwezigheid van geslachtsdiversiteit en financiële expertise in relatie met accountantshonoraria bij organisaties die gefinancierd worden met publiek geld en/of een groot maatschappelijk belang dienen. Hierdoor kan mogelijk in de toekomst generalisatie worden toegepast op auditcommissies binnen de gehele (semi-)publieke sector.
Het onderzoek richt zich enkel op de kenmerken: ‘omvang’, ‘financiële expertise’, ‘het aantal bijeenkomsten’ en ‘geslachtsdiversiteit’ binnen de auditcommissie bij Nederlandse woningcorporaties. Mogelijk zijn er meer kenmerken binnen een auditcommissie die kunnen bijdragen aan de monitoring of effectiviteit van de auditcommissie bij woningcorporaties en binnen de (semi-) publieke sector. Op basis van de huidige theorie en de Governancode Woningcorporaties (2015) is besloten om de eerder genoemde kenmerken te betrekken in dit onderzoek.
De gebruikte literatuur is veelal geschreven op basis van samples van (Amerikaanse) organisaties die gericht zijn op het maken van winst. De theorieën en resultaten bieden aanknopingspunten en verwachtingen die kunnen bijdragen aan dit onderzoek. Er kan derhalve niet worden aangenomen dat alle theorieën en resultaten van voorgaande onderzoeken toepasbaar zijn op de Nederlandse woningcorporaties. Op basis van de sample met enkel data van Nederlandse woningcorporaties is bepaald of generalisatie op de huidige theorieën en resultaten toepasbaar is op de Nederlandse woningcorporaties.
Een beperking is dat de uiteindelijke sample uit slechts 57 woningcorporaties van de 100 grootste woningcorporaties bestaat door onvoldoende informatievoorziening. De resultaten hadden mogelijk anders kunnen zijn wanneer alle woningcorporaties waren meegenomen. Mogelijk vervolg onderzoek zou zich kunnen richten op een grotere sample met bijvoorbeeld toevoeging van andere organisaties uit de (semi-)publieke sector en de kenmerken van de auditcommissie en de invloed op de accountantshonoraria.
De afgelopen jaren zijn de wet- en regelgeving en verslaggevingsvereisten ten aanzien van woningcorporaties sterk toegenomen. De accountant controleerde vroeger enkel de jaarrekening en verstrekte een controleverklaring bij de jaarrekening. Vervolg onderzoek zou zich mogelijk kunnen richten op de rol van de wijzigingen in wet- en regelgeving en de verslaggevingsvereisten ten aanzien van de accountantshonoraria bij woningcorporaties en bij andere (semi-)publieke instellingen die worden gefinancierd met publiek geld en/of een groot maatschappelijk belang dienen.
In het onderzoek zijn enkel de accountantshonoraria voor de niet controlediensten welke worden afgenomen bij de accountantsorganisatie welke de accountantscontrole uitvoert. De informatievoorziening in de jaarverslagen/jaarrekeningen is onvoldoende om beweringen te doen over de relatie tussen de kenmerken van de auditcommissie bij woningcorporaties en alle (accounts)honoraria van de afgenomen
44 niet controlediensten door een woningcorporatie. Daarnaast bieden de accountantshonoraria weinig mogelijkheden voor een robuustheidstest op de gevonden resultaten.
Een mogelijkheid voor vervolg onderzoek is onderzoek naar de ratio van de accountantshonoraria voor controlediensten ten opzichte van de totale accountantshonoraria en de accountantshonoraria voor niet controlediensten ten opzichte van de totale accountantshonoraria. Echter plaatsen Ashbaugh et al. (2003) een kanttekening bij het onderzoeken van de ratio voor de accountantshonoraria omdat een ratio geen inzicht geeft in de economische binding tussen een organisatie en een accountant.
In voorgaande onderzoeken zijn de accountantshonoraria voor controlediensten gekoppeld aan de kwaliteit van de accountantscontrole (Collier & Gregory, 1996; Abbott et al. 2003; Francis, 2004; Turley & Zaman, 2004; Zaman et al. 2011). In dit onderzoek is conform voorgaande onderzoeken gebruik gemaakt voor de accountantshonoraria voor controlediensten om de kwaliteit van de accountantscontrole te operationaliseren voor onderzoek. Een beperking van dit onderzoek is dat een hoog bedrag voor accountantshonoraria voor controlediensten niet per definitie hoeft te leiden tot een hogere kwaliteit van de accountantscontrole.
Het operationaliseren van financiële expertise is gedaan naar de elementen van SOX conform het onderzoek van Tanyi & Smith (2015). De interpretatie van SOX en de classificatie van beroepen als financieel expert is arbitrair. Er zouden mogelijk andere functies, beroepen, expertise en kennis aanwezig kunnen zijn bij de commissarissen welke zijn vertegenwoordigd in de auditcommissies bij de Nederlandse woningcorporaties die momenteel niet worden aangemerkt als ‘financieel expert’. Het is daarom belangrijk dat woningcorporaties rapporteren in het jaarverslag over de expertise, diploma en beroepen van commissarissen (Zhang et al. 2007). Mogelijk vervolg onderzoek zou diepgaander onderzoek kunnen verrichten naar de classificatie van financieel expert door bijvoorbeeld een index met betrekking tot financiële expertise in de (semi-)publieke sector te ontwikkelen. De relatie tussen accountantshonoraria en de financiële expertise index binnen de (semi-)publieke sector zou mogelijk verder kunnen worden onderzocht.
45
Referenties
Abbott, L. J., & Parker, S. (2000). Auditor Selection and Audit Committee Characteristics. Auditing: A
Journal Of Practice & Theory 19(2): 47-66.
Abbott, L., Parker, S., Peters, G.F., & Raghunandan, K. (2003a). The association between audit committee characteristics and audit fees. Auditing: A Journal of Practice and Theory 22: 17-32.
Abbott, L.J., Parker, S., Peters, G.F., & Raghunandan, K. (2003b). An empirical investigation of audit fees, nonaudit fees and audit committees. Contemporary Accounting Research 20: 215-234.
Adams, R. B., & Ferreira, D. (2009). Women in the boardroom and their impact on governance and performance. Journal Of Financial Economics 94(2): 291-309.
Ashbaugh, H., LaFond, R., & Mayhew, B. W. (2003). Do Nonaudit Services Compromise Auditor Independence? Further Evidence. Accounting Review 78(3): 611-639.
Barton, J. (2001). Does the Use of Financial Derivatives Affect Earnings Management Decisions?.
Accounting Review, 76(1): 1-26.
Becker, C. L., Defond, M. L., Jiambalvo, J., & Subramanyam, K. R. (1998). The Effect of Audit Quality on Earnings Management. Contemporary Accounting Research 15(1): 1-24.
Bédard, J., Chtourou, S. M., & Courteau, L. (2004). The Effect of Audit Committee Expertise, Independence, and Activity on Aggressive Earnings Management. Auditing: A Journal Of Practice & Theory 23(2): 13-35. Birkett, B. S. (1986). The recent history of corporate audit committees. Accounting Historian’s Journal 13: 109–124.
Blay, A. D., & Geiger, M. A. (2013). Auditor Fees and Auditor Independence: Evidence from Going Concern Reporting Decisions Auditor Fees and Auditor Independence: Evidence from Going Concern Reporting Decisions. Contemporary Accounting Research 30(2): 579-606.
Carter, D., D'Souza, F.P., Simkins, B.J., Simpson, W.G., (2007) The Diversity of Corporate Board Committees and Firm Financial Performance. Beschikbaar via SSRN: http://ssrn.com/abstract=972763 (12/10/2015).
Carcello, J. V., Hermanson, D. R., Neal, T. L., & Riley Jr., R. A. (2002). Board Characteristics and Audit Fees. Contemporary Accounting Research 19(3): 365-384.
Chan, A., Liu, G., Sun, J. (2013). Independent audit committee members’ board tenure and audit fees.
Accounting and finance 53 (4): 1129-1147.
Chafran, C., O’Sullivan, N. (2013). The Governance Role of Audit Committees: Reviewing a Decade of Evidence. International journal of management reviews 15 (4): 381-407.
Collier, P., & Gregory, A. (1996). Audit committee effectiveness and the audit fee. European Accounting
Review 5(2): 177-198.
Cohen, J., Krishnamoorthy, G., Wright, A. (2002). Corporate Governance and the Audit Process.
Contemporary Accouting Research 9 (4): 573-94.
Cohen, J., Krishnamoorthy, G., Wright, A. (2004). The Corporate Governance Mosaic and Financial Reporting Quality. Journal of Accounting Literature 23: 87–148.
46 Contessotto, C., & Moroney, R. (2014). The association between audit committee effectiveness and audit risk. Accounting & Finance 54(2): 393-418.
Deegan, C. (2002). Introduction: the legitimising effect of social and environmental disclosures-a theoretical foundation. Accounting, Auditing & Accountability Journal 15(3): 282-311.
DeZoort, F. T., Hermanson, D. R., Archambeault, D. S., & Reed, S. A. (2002). Audit Committee Effectiveness: A Synthesis Of The Empirical Audit Committee Literature. Journal Of Accounting
Literature, 21-38.
Dhaliwal, D., V. Naiker, F. Navissi, (2006), Audit committee financial expertise, corporate governance and
accruals quality: an empirical analysis, working paper. Beschikbaar via:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=906690, (15/10/2015).
Diender, T.W., (2015), Het effect van fusies ten aanzien van de professionaliteit van de raad van commissarissen. Beschikbaar via: http://irs.ub.rug.nl/dbi/55def8089bd74 (15/09/2015).
DiMaggio, P. J., & Powell, W. W. (1983). The iron cage revisited: institutional isomorphism and collective rationality in organizational field. American Sociological Review 48(2): 147-160.
Dunmore, P. V., & Shao, Y. S. (2006). Audit and Non-Audit Fees: New Zealand Evidence. Pacific
Accounting Review (Pacific Accounting Review Trust) 18(2): 32-46.
Felo, A., Krishnamurthy, S., Solieri, S., (2003). Audit committee characteristics and the perceived quality of financial reporting: an empirical analysis, working paper. Beschikbaar via: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=401240, (24/06/2006).
Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (4th ed.). SAGE Publication Ltd., London. Francis, J. R. (2004). What do we know about audit quality? British Accounting Review 36:345–368. Goodwin-Stewart, J., & Kent, P. (2006). Relation between external audit fees, audit committee characteristics and internal audit. Accounting & Finance 46(3): 387-404.
Guay, W. R. (1999). The impact of derivatives on firm risk: An empirical examination of new derivative users. Journal of Accounting and Economics 26(1): 319-351.
Hay, D. C., Knechel, W. R., & Wong, N. (2006). Audit Fees: A Meta-analysis of the Effect of Supply and Demand Attributes. Contemporary Accounting Research 23(1): 141-191.
Hay, D., Knechel, W. R., & Ling, H. (2008). Evidence on the Impact of Internal Control and Corporate Governance on Audit Fees. International Journal Of Auditing 12(1): 9-24.
Hoitash, R., Hoitash, U. (2009). The role of audit committees in managing relationships with external auditors after SOX. Managerial Auditing Journal 24 (4): 368-397.
Ittonen, K., Miettinen, J., & Vähämaa, S. (2010). Does Female Representation on Audit Committees Affect Audit Fees? Quarterly Journal Of Finance & Accounting 49(3/4): 113-139.
Jensen, M. C., Meckling, W.H. (1976). Theory of the firm: managerial behavior; Agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics 3: 305-360.
Johnson, V. E., Khurana, I. K., & Reynolds, J. K. (2002). Audit-Firm Tenure and the Quality of Financial Reports. Contemporary Accounting Research 19(4): 637-660.
47 Knapp, M. C. (1985). Audit Conflict: An Empirical Study of the Perceived Ability of Auditors to Resist Management Pressure. Accounting Review 60(2): 202-211.
Loukil, L. (2014). Audit Committees and Audit Fees: An Empirical Study in Large French Listed Companies.
Journal Of Accounting, Business & Management 21(2): 36-53.
Menon, K., & Williams, J. D. (1994). The Use of Audit Committees for Monitoring. Journal Of Accounting
& Public Policy 13(2): 121-139.
Simunic, D. A. (1980). The Pricing of Audit Services: Theory and Evidence. Journal Of Accounting
Research 18(1): 161-190.
Simunic, D.A. (1984). Consulting, and Auditor Independence. Journal of Accounting Research 22 (2): 679-702.
Simunic, D. A., & Stein, M. T. (1996). The Impact of Litigation Risk on Audit Pricing: A Review of the Economics and the Evidence. Auditing: A Journal Of Practice & Theory 15(2): 119-134.
Slack, T., & Hinings, B. (1994). Institutional pressures and isomorphic change: An empirical test.
Organization studies, 15(6): 803-827.
Smyth, S. (2012). Contesting public accountability: a dialogical exploration of accountability and social housing. Critical Perspectives on Accounting, 23(3): 230-243.
Soo Young, K., Youngdeok, L., & Simnett, R. (2014). The Effect of Mandatory Audit Firm Rotation on Audit Quality and Audit Fees: Empirical Evidence from the Korean Audit Market. Auditing: A Journal Of Practice
& Theory 33(4): 167-195.
Suchman, M. C. (1995). Managing legitimacy: Strategic and institutional approaches. Academy of
management review 20(3): 571-610.
Tanyi, P. N., & Smith, D. B. (2015). Busyness, Expertise, and Financial Reporting Quality of Audit Committee Chairs and Financial Experts. Auditing: A Journal Of Practice & Theory 34(2): 59-89.
Tepalagul, N., & Lin, L. (2015). Auditor Independence and Audit Quality: A Literature Review. Journal Of Accounting, Auditing & Finance, 30(1), 101-121.
Turley, S., & Zaman, M. (2004). The Corporate Governance Effects of Audit Committees. Journal Of
Management & Governance 8(3), 305-332.
Van Vliet, R.A., Groot, V.A., Bashir, F., Hachchi, W., Mulder, A., Oskam, P,. (2014). Ver van huis. 33 606, nr. 4. ’s-Gravenhage: Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Voeller, D., Bremert, M., & Zein, N. (2013). Interdependencies Between Auditing And Corporate Governance — Evidence From Germany. Schmalenbach Business Review (SBR) 65(3): 198-226.
Watts, R. L., & Zimmerman, J. L. (1990). Positive Accounting Theory: A Ten Year Perspective. Accounting
Review 65(1): 131-156.
Xie, B., Davidson III, W. N., & DaDalt, P. J. (2003). Earnings management and corporate governance: the role of the board and the audit committee. Journal Of Corporate Finance, 9(3), 295-316.
Zaman, M., Hudaib, M., & Haniffa, R. (2011). Corporate Governance Quality, Audit Fees and Non-Audit Services Fees. Journal Of Business Finance & Accounting 38(1/2): 165-197.
48 Zhang, Y., Zhou, J., & Zhou, N. (2007). Audit committee quality, auditor independence, and internal control weaknesses. Journal Of Accounting & Public Policy, 26(3): 300-327.
Websites
http://www.nrcq.nl/2014/06/04/sorry-sorry-sorry-voor-deze-zeven-schandalen, geraadpleegd op 28 september.
http://www.afm.nl/nl-nl/nieuws/2012/mei/accountantsonderzoek-woningcorporaties, geraadpleegd op 28 september.
http://www.afm.nl/nl/nieuws/2014/sep/rapport-controles-big4.aspx, geraadpleegd op 28 september http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=71446ned, geraadpleegd op 27 oktober 2015
https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2015/06/26/meer-instellingen-aangemerkt-als-organisatie-van-openbaar-belang, geraadpleegd op 25 september 2015.
http://www.aedes.nl/content/dossiers/governance-en-integriteit.xml#Praktischedocumentatie, geraadpleegd op 28 september 2015.
http://www.aedes.nl/content/feiten-en-cijfers/corporatiestelsel/toezicht-op-woningcorporaties/toezicht-op-woningcorporaties.xml, geraadpleegd op 6 oktober 2015.
https://www.nba.nl/Documents/Vaktechnisch-thema/Copro/BZK/COPRO14050- BBSHprotocol2013definitief.pdf, geraadpleegd 10 oktober 2015.
http://www.aedes.nl/content/feiten-en-cijfers/corporatiestelsel/hoe-zijn-de-woningcorporaties-georganiseerd/expert--hoe-zijn-de-woningcorporaties-georganiseer.xml#download, geraadpleegd op 30 oktober 2015.
Overig
Blue Ribbon Committee (BRC). (1999). Report and Recommendations of the Blue Ribbon Committee on Improving the Effectiveness of Corporate Audit Committees. New York, NY: New York Stock Exchange and National Association of Securities Dealers.
De Nederlandse Corporate Governance Code. (2004). Beschikbaar via:
http://aaajournals.org/doi/abs/10.2308/aud.2006.25.1.99
Governance code woningcorporaties Aedes (2015). Beschikbaar via:
http://www.aedes.nl/binaries/ledenbrief/2015/150105-governancecode-woningcorporaties-2015.pdf, geraadpleegd op 10 oktober 2015
Nadere Voorschriften en Overige- controlestandaarden (NV COS) (2015). Handleiding Regelgeving Accountants (HRA). Beschikbaar via: https://www.nba.nl/HRAweb/HRA1/201503/index.html, geraadpleegd op 11 januari 2016
NYSE Listed Company Manual. (2009). Beschikbaar via:
http://nysemanual.nyse.com/lcm/Help/mapContent.asp?sec=lcm-sections&title=sx-rulingnyse-policymanual_303A.05&id=chp_1_4_3_8
Rapport naar aanleiding van AFM-onderzoek (2012) naar wettelijke controles bij woningcorporaties; Sarbanes Oxley Act. (2002). Beschikbaar via https://www.sec.gov/about/laws/soa2002.pdf
49 Smith Report (2003). Beschikbaar via: http://www.ecgi.org/codes/documents/ac_report.pdf
Staatscourant 4335 (2014) Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
Wet toezicht accountantsorganisaties. (2006). Beschikbaar via: http://wetten.overheid.nl/BWBR0019468, geraadpleegd op 19 oktober 2015.
50