7 Resultaten expertgerichte methode
7.2. Voorlichtingskundige checklist
7.2.6. Beoordelingen op het aspect inhoud
In Tabel 7.7. is het aspect ‘inhoud’ uitgewerkt. De drie experts konden bij elk item invullen of het wel of niet in de folder staat. Op een item werden de drie scores gemiddeld. Als slechts één expert van mening is dat een punt in de folder staat wordt er van uitgegaan dat het punt niet in de folder terug te vinden is. Als twee of drie experts aangeven dat een punt in de folder staat wordt er van uitgegaan dat een punt wel in de folder voorkomt. De checklist is overigens een richtlijn voor wat er in een folder hoort te staan, maar een aantal punten zullen niet van toepassing zijn op folders of niet relevant zijn voor bepaalde folders.
Tabel 7.7. Gemiddelde oordelen van de experts (N=3) op het aspect inhoud, uitgesplitst naar folder
Criterium¹ MRI CT EMG EEG Gem
Inleiding
Verwijzing naar de aanleiding tot het onderzoek ja nee nee nee 25,0
Inleidend stukje over wat de patiënt in de folder kan
lezen nee ja nee nee 25,0
Wat het doel van de folder is nee nee nee nee -
Voor wie de folder bedoeld is nee nee nee nee -
25,0 25,0 - - 12,5 Wat voor onderzoek het is
Hoe het onderzoek in begrijpelijk Nederlands wordt
genoemd nee ja ja ja 75,0
Wat het doel van het onderzoek is ja ja ja ja 100,0
Wat de afkorting van het onderzoek betekent ja ja ja ja 100,0
Hoe het te onderzoeken deel van het lichaam werkt nee nee ja nee 25,0
Of er risico’s aan het onderzoek zijn ja ja nee ja 75,0
Of er alternatieven van het onderzoek bestaan nee nee nee nee -
50,0 66,7 66,7 66,7 62,5 Voorbereiding op het onderzoek
Welke handelingen de patiënt thuis moet uitvoeren ja ja ja ja 100,0
Waar de patiënt rekening mee moet houden ja nee nee ja 50,0
Wat de patiënt moet meenemen (verplicht) nee nee nee nee -
Wat de patiënt kan meenemen (suggesties) ja nee nee nee 25,0
Redenen van de verschillende
voorbereidingshandelingen ja
ja ja ja
100,0 80,0 40,0 40,0 60,0 55,0 Verloop van het onderzoek
Hoe de omgeving waar het onderzoek plaatsvindt eruit
ziet nee ja
nee nee
25,0
Wie het onderzoek uitvoert ja nee ja ja 75,0
Welke handelingen uitgevoerd worden tijdens het
onderzoek nee
nee ja ja
50,0
Wat de rol van de patiënt tijdens het onderzoek is ja nee ja ja 75,0
Wat de fysieke positie van de patiënt tijdens het onderzoek is
ja ja
nee ja 75,0
Hoe het onderzoek aanvoelt nee ja ja ja 75,0
Of het onderzoek een andere wending kan nemen dan verwacht
nee nee nee nee
-
Wat er gebeurt als het onderzoek een andere wending
aanneemt nee nee
nee nee
-
Hoe lang het onderzoek duurt ja ja ja ja 100,0
Hoe resultaten worden weergegeven gedurende het
onderzoek nee ja ja ja 75
40,0 50,0 60,0 70,0 55,0 Na het onderzoek
Of er na het onderzoek nog een handeling bij de patiënt
wordt verricht nee nee nee nee -
Criterium MRI CT EMG EEG Gem
Hoe de patiënt zich enkele uren/dagen/weken na het
onderzoek voelt nee nee nee nee -
Of de patiënt nog ergens rekening mee moet houden na
het onderzoek nee ja nee nee 25,0
- 50,0 - - 12,5 Waar het onderzoek is
Waar de patiënt verwacht wordt nee nee nee nee -
Melden/niet melden nee nee nee nee -
Routebeschrijving naar het ziekenhuis nee nee nee nee -
Routebeschrijving naar de onderzoeksruimte/wachtkamer
nee nee nee nee
-
- - - - -
Verhindering
Wat de patiënt moet doen bij verhindering ja ja nee nee 50,0
Waarom afmelden bij verhindering nee nee nee nee -
Hoelang van tevoren doorgeven ja ja nee nee 50,0
Waar doorgeven ja ja nee nee 50,0
75,0 75,0 - - 37,5 Onderzoek bij kinderen
Aandacht voor het onderzoek bij kinderen nee nee nee ja 25,0
Wat er anders is aan het onderzoek met een kind nee nee nee ja 25,0
Wat de patiënt moet doen als het kind in paniek raakt nee nee nee nee -
Suggesties om onderzoek voor kinderen prettiger te
maken nee nee nee ja 25,0
- - - 75,0 18,8 Uitslag van het onderzoek
Wanneer de uitslag bekend is nee nee nee nee -
Van wie de patiënt de uitslag krijgt ja ja ja ja 100,0
Hoe de patiënt aan de uitslag komt nee nee ja nee 25,0
Wat mogelijke uitslagen zijn nee nee nee nee -
Hoe de behandeling verder verloopt na de uitslag nee nee nee nee - 20,0 20,0 40,0 20,0 25,0 Tot slot
Bij wie de patiënt met vragen terecht kan ja ja ja ja 100,0
Telefoonnummer afdeling ja ja ja ja 100,0
Openingstijden afdeling ja ja nee nee 50,0
Algemene informatie over rechten van de patiënt ja ja ja ja 100,0
- privacy ja ja ja ja 100,0
- second opinion nee nee nee nee -
- doorverwijzing naar een folder over rechten
van de patiënt nee ja nee ja 50,0
Wat patiënten kunnen doen als ze een klacht hebben nee nee nee nee -
Bronnen waar mensen meer/aanvullende informatie kunnen krijgen
nee nee nee nee
-
Auteur/ maker van de folder nee nee nee nee -
Datum van uitgave nee nee nee nee -
Disclaimer nee nee nee nee -
41,7 50,0 33,3 41,7 41,7
Gemiddelde totaal 33,2 37,7 24,0 41,7 40,1
Rapportcijfer (N=2) ² 5,5 6,3 4,5 6,0 5,7
¹ Antwoordmogelijkheden: 1= ja; 2=nee.
² Gemiddelde van onderzoeker en gezondheidsdeskundige
De gemiddelden per kopje geven aan hoeveel procent van de genoemde feiten in de folder staat. Van de 58 keer dat er bevestigend geantwoord kon worden op de vraag of een item uit de lijst met inhoudscriteria in de folder staat heeft de folder EMG de laagste gemiddelde bevestigende antwoorden,
namelijk 18 keer. Het betekent dat 1/3 van de items die genoemd worden als aanbevelingen om in een folder te zetten, daadwerkelijk in deze folder staat. In de CT-scanfolder is gemiddeld het meeste keer bevestigend geantwoord (24 keer). De resultaten per kopje worden hieronder besproken.
Inleiding
De folder over de EMG bevat de minst inhoudelijke inleiding. Uit de tabellen met percentages overeenstemming kwam al naar voren dat de experts verdeeld zijn over of er een inleidend stukje over wat de patiënt in de folder kan lezen staat, daarnaast verschillen zij ook van mening of in de folder staat voor wie de folder bedoeld is. In geen van de folders staat het doel van de folder.
Wat voor onderzoek het is
Het onderzoek wordt in veel van de folders goed uitgelegd. Wat opvalt is dat er wel op de risico’s van het onderzoek wordt ingegaan, maar niet op de alternatieven van het onderzoek.
Voorbereiding op het onderzoek
In elke folder wordt besproken welke voorbereidingshandelingen de patiënt moet uitvoeren. Daarentegen wordt er in geen van de folders iets gezegd over wat de patiënt verplicht moet meenemen en ook wordt er behalve bij de MRI niets geschreven over wat de patiënt zou kunnen meenemen. Toch hoeft niet verkeerd te zijn als het er niet in staat, omdat er dan simpelweg geen dingen mee genomen hoeven worden.
Verloop van het onderzoek
Net als de niet genoemde alternatieven van het onderzoek wordt er ook niet ingegaan op eventuele wendingen van het onderzoek. De folders verschillen behoorlijk in welke feiten over het verloop van het onderzoek worden genoemd.
Na het onderzoek
Alleen in de CT folder wordt ingegaan op de gebeurtenissen en de toestand van de patiënt na het onderzoek. Het valt op dat de andere folders hier niet op ingaan. Ook al zou de patiënt over het algemeen geen ongemakken hebben na het onderzoek, het zou het wel goed zijn om dit te vermelden zodat de lezer zich beter op zijn/haar gemak voelt.
Waar het onderzoek is
De praktische kanten van het onderzoek, namelijk de punten die onder dit kopje besproken worden, zijn vrijwel niet genoemd in de vier folders. Blijkbaar weten de patiënten in de praktijk wel waar ze heen moeten en of ze zich wel of niet moeten melden. Toch is het goed om deze punten (om verwarring te voorkomen) in de folders op te nemen.
Verhindering
In de folders van de EMG en EEG wordt vreemd genoeg niets vermeld over de handeling die de patiënt moet uitvoeren indien hij/zij verhinderd is. Er wordt overigens wel een telefoonnummer van de afdeling genoemd bij deze folders. In geen van de folders wordt vermeld waarom het nodig is dat men zich afmeldt bij verhindering.
Onderzoek bij kinderen
Alleen de EEG gaat in op het onderzoek bij kinderen. Wellicht wordt dit onderzoek in verhouding vaker bij kinderen uitgevoerd dan dat het bij de andere folders het geval is. Nader onderzoek zou moeten uitwijzen of men bij de andere onderzoeken een andere folder krijgt die speciaal het onderzoek bij kinderen gericht is, of dat dergelijke informatie simpelweg niet nodig is bij bepaalde onderzoeken. Uitslag van het onderzoek
Door de beknoptheid van de folders is het voor te stellen dat er niet ingegaan wordt op de mogelijke uitslagen en hoe de behandeling verder verloopt. Deze feiten zijn dan ook niet in de folders terug te vinden. Wat iets duidelijker in de folders genoemd mag worden is hoe de patiënt aan de uitslag komt en wanneer de uitslag (ongeveer) bekend is.
Tot slot
Een aantal punten die in dit kopje genoemd worden staat wel in de folder waar aan gerefereerd wordt in alle folders van Bureau Patiëntenvoorlichting. Deze folder gaat over de rechten van de patiënt. Een belangrijk punt van dit kopje wat niet in elke onderzochte folder gevonden is, zijn de openingstijden van de afdeling.
Algemene conclusie
Uit de resultaten blijkt dat alle folders ruim minder dan de helft van de punten uit de checklist bevatten. Met name de inleiding van de folder, de handelingen na het onderzoek en vermelding waar het onderzoek is met eventuele routebeschrijving en de vraag of men zich wel of niet moet melden zijn ver onderbelicht in de folders.
De rapportcijfers van de folders komen overeen met het aantal punten wat in de folder staat. Hoe lager het gemiddelde rapportcijfer is, hoe minder punten in de folder staan. De CT folder heeft het hoogste rapportcijfer, in deze folder staan ook de meeste punten. De EMG folder heeft een zeer laag rapportcijfer, in deze folder is dan ook minder dan een kwart van de punten terug te vinden.
Het blijkt dat de folders, die toch veelal dezelfde functie en doelgroep hebben, verschillen op enkele punten waar dat niet verwacht zou worden. Bij de MRI en CT folder wordt er bijvoorbeeld ingegaan op de vraag wat de patiënt moet doen als hij/zij verhinderd is. Dit wordt niet vermeld in de EMG en EEG folder. Op basis van die verschillen kan bekeken worden welke punten (die relevant zijn voor alle folders) in de ene folder wel vermeld worden en in de andere niet. Op basis daarvan kan een overweging gemaakt worden om die punten toch te vermelden in de andere folders.
7.2.7. Algemene bevindingen van de onderzoeker
In deze paragraaf worden drie punten besproken. Ten eerste wordt ingegaan op de algemene resultaten van de voorlichtingskundige checklist, ten tweede wordt uiteengezet in hoeverre het instrument betrouwbaar is. Ten derde worden aanpassingen aan het instrument besproken die op basis van de bevindingen gemaakt zijn.
De folders worden door de experts tamelijk positief beoordeeld, maar toch blijkt dat de experts veel negatiever zijn over de folders dan de doelgroep. De experts zijn overwegend het meeste positief over de CT folder, in tegenstelling tot de doelgroep die meest positief was over de MRI folder. De experts zijn het meest negatief over de EMG, dit komt wel overeen met de mening van de doelgroep. Bepaalde inhoudsaspecten komen bijna niet voor in de folders maar zijn volgens literatuur wel belangrijk. Zo staat er bijvoorbeeld in de folder over de EMG slechts een kwart van de punten die in de inhoudschecklist aanbevolen worden. Niet alle punten die in de checklist staan zijn van toepassing op de geëvalueerde folders, toch zijn er een aantal afwezige punten waarvan duidelijk aanbevolen is dat ze in de folders moeten voorkomen zodat de kwaliteit van de folders beter wordt en de patiënten beter geïnformeerd worden. Deze punten kunnen in samenspraak met een doelgroepdeskundige besproken en waar mogelijk in de folders geïmplementeerd worden.
In dit onderzoek wordt een overeenstemmingspercentage van 80% beschouwd als de maat waarbij een instrument of aspect betrouwbaar genoemd mag worden. De aspecten stijl en opbouw en vormgeving hebben een overeenstemmingspercentage dat net niet aan die maat voldoet. Het aspect algemeen heeft een overeenstemmingspercentage van onder de 70%. Enkele aanpassingen zullen gedaan worden bij criteria waarbij de overeenstemming heel laag was, zodat de aspecten wel voldoen aan de in dit onderzoek gestelde maat. Bij de inhoudschecklist is de lat bij 85% gelegd, omdat de experts hier maar uit twee mogelijkheden konden kiezen. Het aspect inhoud heeft een overeenstemmingspercentage van 89%, wat dus voldoet aan de in dit onderzoek gestelde maat.
De uiteindelijke voorlichtingskundige checklist die gebruikt kan worden in de praktijk is op een aantal punten aangepast. Deze aanpassingen zijn gemaakt op basis van de ervaringen die door het werken met dit instrument opgedaan zijn. Zo bleek dat de vragen over het onderzoek bij kinderen bij het aspect ‘inhoud’ toch beter weggelaten kunnen worden, omdat dit een dermate verschillend onderdeel is en bij veel folders niet van toepassing zal zijn Daarnaast zijn criteria waarop een laag overeenstemmingspercentage is gevonden op een meer concrete manier opgesteld. Ook is de uitleg bij een aantal criteria aangepast om het overeenstemmingspercentage te verhogen. In bijlage 2 is de oorspronkelijke checklist te vinden met uitleg over de begrippen. Er wordt ook uiteengezet welke punten veranderd zijn om tot de uiteindelijke checklist te komen. Deze staat in bijlage 3.