Hoofdstuk 6 Water en Bodem
6.5 Beek- en kreekherstel
In de Peel komen ruim 15 beken geheel of gedeeltelijk in aanmerking voor beekherstel. Ten opzichte van het Reconstructieplan is vanwege voortschrijdend inzicht een aantal beken toegevoegd en zijn diverse trajecten aangepast. In dit uitvoeringsprogramma is uitgegaan van de laatste stand van zaken.
In de gemeente Asten komen de Astense Aa en de Aa in aanmerking voor beekherstel. In de huidige planperiode zal een klein deel van de Astense Aa hersteld worden. Het overige beekherstel staat gepland voor de laatste planperiode. Dit is een verantwoordelijkheid van het waterschap.
48
6.6 Doelen 2005-2017
P = Peel
GG = grondgebied gemeente
Doel dat geschikt is gemaakt voor waterberging via aankoop, inrichting en/of beheer
ha p.m. p.m. 50 0 357 165* 205* 0
Participatie Planologische verankering
p.m. 3.475
Areaal ten behoeve waarvan maatregelen zijn genomen die leiden tot verbetering van de water- en bodemkwaliteit
ha 12 0 12 0 0 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Areaal grondwaterbescher-mingsgebied waar maatrege-len getroffen zijn ter verbete-ring van de grondwaterkwa-liteit
ha 0 0 0 0 0 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Areaal waar extensivering melkveehouderij heeft plaats-gevonden ter verbetering van water- en bodemkwaliteit
ha 0 0 0 0 0 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Lengte waarover de beek of
kreek is hersteld km 153,5** 23** 0 0 21,5** 1,5** 132** 21,5** Participatie p.m. 367,5
49
Lengte beek waarover de
waterbodem is gesaneerd km 5* 0 0 0 5* 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Aantal gesaneerde
stortplaatsen stuks 5 1 2 0 3 1 0 0 Participatie p.m. p.m.
Areaal natte natuurparels ten behoeve waarvan maatregelen zijn genomen ter bevordering van hydrologisch herstel, excl.
maatregelen in landbouwge-bied
ha 4.813
***
1.043 450 0 1.665 1.043 2.644 0 Participatie 0 4.168
Areaal overige EHS ten behoeve waarvan maatregelen zijn genomen ter bevordering van hydrologisch herstel, excl.
maatregelen in zijn genomen ter bevordering van hydrologisch herstel
ha 1640
****
650 0 0 990 0 650 650 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
* deels cluster- of gemeentegrensoverschrijdend
** beek op gemeentegrens is bij beide gemeenten meegeteld
*** wordt deels na 2017 gerealiseerd
**** gegevens alleen bekend van waterschap Aa en Maas
50
6.7 Projecten 2005-2009
Er zijn in de eerste planperiode in de gemeente Asten geen projecten op het gebied van water en bodem afgerond.
6.8 Projecten 2010-2013
Projectnaam Trekker Rol gemeente Bijdrage aan
gMJP-doel
Totale kosten in euro x 1.000
Financiering in euro x 1.000
Fasering 2010-2013 Gemeente Derden Provincie/
Rijk/EU
Waterberging Diesdonk Waterschap Aa en Maas
Bleeken Gemeente Initiëren 26 ha ingerichte
waterberging p.m. p.m. p.m. p.m. 2010/2011: voorbereiding
2011: uitvoering natuurpa-rel ten behoeve waarvan maatregelen zijn geno-men ter bevordering van hydrologisch herstel
35 ha natte natuurparel ten behoeve waarvan maatregelen zijn geno-men ter bevordering van hydrologisch herstel
140 0 70 70 2010/2011: uitvoering
Beekherstel Astense Aa Waterschap Aa en Maas
Participatie Planologische verankering
1,5 km beekherstel in
Asten en Deurne 367,5 0 183,75 183,75 2010: uitvoering
1 gesaneerde stortplaats p.m. p.m. p.m. p.m. 2010/2011: voorbereiding
51
52
53
Hoofdstuk 7 Natuur
7.1 Plattelandsontwikkelingsdoelen
Het thema natuur heeft betrekking op realisatie van de ecologische hoofdstructuur (EHS) en de ecologische verbindingszones (EVZ’s) tussen de natuurgebieden, het opheffen van versnippering van natuurgebieden, soortenbescherming en natuur- en landschapsontwikkeling buiten de EHS.
7.2 EHS
De EHS is een netwerk van grote en kleine natuurgebieden waarin de natuur (plant en dier) voorrang heeft en bescherming geniet. Natuurgebieden behouden zo hun kwaliteit en voorkomen wordt dat dieren en planten uitsterven. De EHS is de ruggengraat van de Nederlandse natuur.
De EHS is door de provincie op perceelsniveau begrensd, waarbij de begrenzing periodiek wordt aangepast. In dit uitvoeringsprogramma is uitgegaan van de vigerende EHS-begrenzing van 2010, die iets kan afwijken van de EHS-begrenzing uit het Reconstructieplan.
Ten behoeve van de inrichting van de EHS worden gronden verworven door DLG en overgedragen aan natuurorganisaties. Agrariërs en particulieren worden gestimuleerd om via het subsidiestelsel voor natuur- en landschapsbeheer (SNL) EHS te realiseren. De gemeente kan haar eigen EHS-gronden inrichten of overdragen aan natuurorganisaties.
Het inrichten van de EHS betekent het treffen van maatregelen opdat de door de provincie op de ambitiekaart vastgelegde natuurdoeltypen daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Landelijk is afgesproken dat de EHS in 2018 gerealiseerd dient te zijn. In het Reconstructieplan wordt gestreefd naar een versnelde realisatie in 2011. Gezien het tempo van realisatie tot nu toe is deze doelstelling niet reëel gebleken.
Er is in de gemeente Asten in totaal 1804 ha EHS gelegen. De belangrijkste EHS-gebieden zijn de Groote Peel, de Berken, Oostappense Heide, Dennendijkse bossen en Witte bergen.
Er is binnen De Peel geen compleet zicht op de realisatie van de EHS. Dit betreft zowel de mate waarin de EHS al gerealiseerd is als de periode waarin dit heeft plaatsgevonden dan wel zal gaan plaatsvinden. In de bijlage is een overzicht van DLG opgenomen met daarin voor de gehele EHS een overzicht van de grondeigenaren van zowel de bestaande als de nieuwe natuur.
Wat betreft de bestaande natuur (1643 ha) is niet in beeld in hoeverre deze voldoet aan de vereiste natuurdoeltypen. Een tijdbeeld wat betreft EHS-realisatie kan dan ook niet gegeven worden.
Wat betreft de nieuwe natuur (161 ha) mag aangenomen worden dat de gronden in bezit van BBL, terreinbeheerders, en eigenaren met een San of SN-contract (tegenwoordig SNL) ingericht gaan worden als EHS. De planning hiervan is echter niet bekend. De gronden in bezit van particulieren en bedrijven zullen veelal nog niet in beeld zijn om als EHS ingericht te gaan worden. Voor de overige grondeigenaren kan het beeld wisselend zijn.
Ruim 400 ha EHS is in bezit van de gemeente Asten. Een groot gedeelte hiervan is in de jaren vijftig voor 50 jaar in erfpacht uitgegeven. Deze gronden zijn nu in agrarisch gebruik. Begin van deze eeuw kon dit erfpachtcontract met 25 jaar worden verlengd. Het merendeel van de pachters heeft hiervan gebruik gemaakt. Dit betekent dat deze contracten pas over 15 jaar aflopen en dat deze gronden vooralsnog niet als EHS ingericht kunnen worden.
54
7.3 EVZ
Een ecologische verbindingszone is een verbinding tussen natuurgebieden die migratie van dieren en planten mogelijk maakt. Op deze wijze wordt voorkomen dat natuurgebieden en
leefgemeen-schappen geïsoleerd raken en in kwaliteit achteruit gaan. De EHS kan alleen als netwerk functioneren als de EVZ’s gerealiseerd zijn. Een EVZ is minimaal 25 meter breed en kan ingevuld worden met zogenaamde stapstenen, bestaande uit poeltjes, bosschages en dergelijke. Elke te migreren soort heeft zijn eigen invulling nodig.
Indien een EVZ gelegen is naast een waterloop spreken we van een natte EVZ; de overige EVZ’s zijn droge EVZ’s. De meeste EVZ’s in de Peel zijn van de natte soort.
Afgesproken is dat het waterschap trekker is van de natte EVZ’s (behalve langs de kanalen) en verantwoordelijk is voor de financiering van de eerste 10 meter, gerekend vanaf de waterloop. De gemeente is verantwoordelijk voor de financiering van de laatste 15 meter. Daarnaast is de gemeente trekker van en verantwoordelijk voor de financiering van de droge EVZ’s.
Realisatie van EVZ’s is altijd afhankelijk van de mogelijkheden van grondverwerving; dit maakt elke planning indicatief.
Natte EVZ
De natte EVZ’s in Asten zijn te vinden langs delen van de Astense Aa, de Aa en de Eeuwelse Loop.
Ook langs de Zuid-Willemsvaart, op de grens met de gemeente Someren, loopt een natte EVZ.
Realisatie van de natte EVZ Astense Aa maakt deel uit van het integrale gebiedsprogramma Astense Aa. Dit project loopt al jaren en heeft te kampen met problemen rondom grondverwerving. In de eerste planperiode is een aantal heel kleine stukjes van de beek als EVZ ingericht. De verwachting is dat 1,5 km in de huidige planperiode gerealiseerd kan worden en het overige deel in de laatste planperiode.
Langs de Aa is een klein stukje natte EVZ op Astens grondgebied. Het waterschap heeft kleine stukjes EVZ weten te verwerven; de aankoop verloopt moeizaam. De gemeente ziet mogelijkheden om de aanleg van dit stukje EVZ te koppelen aan uitbreiding van twee in de nabijheid van deze EVZ gelegen niet agrarische bedrijven.
Het initiatief voor de EVZ Eeuwelse Loop ligt bij de gemeente en wordt op dit moment aangelegd in combinatie met de golfbaan aan de Gezandebaan. De ondernemer realiseert het gedeelte binnen het golfterrein en de gemeente het overige deel. De aanleg loopt door tot 2011. Er moeten nog enkele kleine stukjes worden aangekocht.
De Zuid-Willemsvaart is ook een natte EVZ en valt onder verantwoordelijkheid van het rijk. De planning is niet bekend.
Droge EVZ
In het zuiden van de gemeente ligt een droge EVZ die Witte Bergen verbindt met de Groote Peel.
Verder loopt er een droge EVZ van de Dennendijkse bossen naar de kern Asten. Deze trajecten zullen mogelijk in de huidige planperiode als onderdeel van het integrale gebiedsprogramma de Groote Peel worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Uitvoeringscommissie Groote Peel. Een optie is tevens de EVZ’s te realiseren in combinatie met de aanleg van recreatieve fietsroutes in en rondom de Groote Peel.
7.4 Ontsnippering
De EVZ’s leggen de noodzakelijke verbindingen tussen de niet aaneengesloten natuurgebieden.
Maar ook binnen aaneengesloten natuurgebieden kan sprake zijn van niet met elkaar verbonden delen (versnippering), doordat bijvoorbeeld wegen een barrière vormen voor planten en dieren om te
55 migreren. Het opheffen van deze knelpunten door het treffen van specifieke maatregelen wordt ontsnippering genoemd. In het Reconstructieplan zijn de ontsnipperingspunten op kaart gezet. De wegbeheerder (gemeente, provincie of rijk) is verantwoordelijk voor het opheffen van de knelpunten.
Op de reconstructiekaart staan negen ontsnipperingspunten in de gemeente Asten opgenomen, waarvan drie op gemeentelijke wegen en zes op provinciale wegen.
De ambitie is het gemeentelijke ontsnipperingspunt op de Kanaalweg in de huidige planperiode te realiseren, afhankelijk van de beschikbare subsidie. De overige twee gemeentelijke punten staan in de planning voor de laatste planperiode.
De twee provinciale ontsnipperingspunten in de omgeving van de Groote Peel worden naar verwachting in de huidige planperiode gerealiseerd, als onderdeel van het integrale
gebiedsprogramma de Groote Peel. De planning van de overige provinciale punten is niet bekend.
Op de N279 zijn door de provincie in het verleden twee dassentunnels aangelegd. Ook op de A67, ten westen van de kern Ommel, is in het verleden al een tunnel gerealiseerd. Het is niet bekend wanneer deze drie punten gerealiseerd zijn. Aangezien ze niet op de reconstructiekaart staan, wordt er vanuit gegaan dat dit vóór 2005 heeft plaatsgevonden.
7.5 Soortenbescherming
Realisatie en instandhouding van EHS en EVZ’s, ontsnippering en planologische bescherming van leefgebieden dragen alle bij aan de instandhouding van soorten. Aanvullend is in het
Reconstructieplan een kansenkaart opgenomen van de aanwezige kwetsbare soorten en hun potentieel leefgebied, inclusief een inventarisatie van mogelijk te treffen maatregelen die bijdragen aan de bescherming van deze soorten. De kaart geeft aan waar kansen liggen om middels projecten het leefgebied van de aangeduide soort te versterken. Om daadwerkelijk maatregelen te treffen is de vrijwillige medewerking van de grondeigenaren nodig. De leefgebieden zijn gelegen zowel binnen als buiten de EHS.
Op het grondgebied van de gemeente Asten zijn de volgende op de kansenkaart aangegeven soorten aangetroffen: amfibieën/reptielen, struweelvogels, weidevogels, planten en dagvlinders.
De bescherming van deze soorten is vastgelegd in het bestemmingsplan Buitengebied.
Soortenbescherming levert een bijdrage aan de instandhouding van de biodiversiteit. Biodiversiteit is de verzamelnaam voor de grote verscheidenheid aan micro-organismen, dieren- en plantensoorten.
Een grote mate van biodiversiteit is een basisvoorwaarde voor het menselijk welzijn. Het steeds intensiever gebruik maken van ecosystemen leidt tot een forse afname van de biodiversiteit. Om hieraan een halt toe te roepen hebben de Europese landen in 2001 afgesproken het
biodiversiteitsverlies in 2010 te stoppen. Om dit te bereiken is de Europese Countdown 2010 campagne gestart. Overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers ondernemen samen actie om de biodiversiteit te behouden. In 2008 heeft de gemeente Asten de Countdown 2010-verklaring ondertekend, waarmee ze aangeeft een bijdrage te leveren aan de doelstelling.
In de Dennendijkse Bossen liggen de Bleeken. Het voornemen is om hier in de huidige planperiode nieuwe natuur aan te leggen voor kwetsbare soorten.