2.2 Kwalitatieve vertegenwoordiging bij de Oscars
2.2.2 Beasts of the Southern Wild (2012) Narratief
Beasts of the Southern Wild vertelt het verhaal van de zesjarige Hushpuppy die met haar opvliegende, alcoholistische vader Wink in de Badkuip leeft. Dit laaggelegen gebied wordt door een dijk gescheiden van de stad Louisiana. Ondanks dat de inwoners hier in barre omstandigheden leven, willen ze er voor geen goud weg. Ze hebben het gevoel dat ze hier vrij zijn. Wink houdt van zijn dochter, maar probeert haar met harde hand voor te bereiden op de tijd dat hij er niet meer is om haar te beschermen. Voor het grootste gedeelte zorgt de jonge Hushpuppy dan ook voor zichzelf. Ze heeft haar eigen huisje, apart van die van haar vader. Waar haar moeder is, weet ze niet. Langzaamaan verandert de wereld om Hushpuppy heen: haar vader krijgt een mysterieuze ziekte, de temperatuur stijgt, de ijskappen smelten en oerossen worden losgelaten.
Door een storm komt het laaggelegen gebied volledig onder water te staan en zijn alle woningen onbewoonbaar geworden. Hushpuppy en Wink weten op een zelfgemaakte boot te ontsnappen en vinden nog enkele van hun dorpsgenoten, die het gebied niet ontvlucht zijn, terug. Niemand van hen wil het gebied verlaten en Wink en een andere dorpsgenoot plaatsen een explosief in de dijk waardoor het water zakt. Dit levert echter niet veel op. Hun huizen en bezittingen zijn al verwoest en alle dieren zijn dood. Niet veel later wordt het dorp geëvacueerd
81Flory, Dan. ‘Imaginative Resistance and the White Gaze in Machete and The Help.’ In: Bloodsworth-Lugo, Mary, Dan
Flory, red. Race, Philospohy and Film. New York: Routledge, 2013: 24.
82Dargis, Manohla. ‘The Maids Now Have Their Say.’ The New York Times. 9 augustus 2011. 16 november 2016.
33 en Hushpuppy, Wink en de andere dorpsgenoten worden tegen hun wil in meegenomen naar een noodopvang. De arts onderzoekt Wink, die een hartkwaal blijkt te hebben, en opereert hem. Het is echter al te laat en samen met Hushpuppy en de andere dorpelingen vlucht Wink terug naar de Badkuip. Hushpuppy is er van bewust dat haar vader er heel slecht aan toe is en besluit samen met haar vriendinnen op zoek te gaan naar haar moeder. Wink heeft haar altijd verteld dat ze haar bij de witte boei in de zee kan vinden en hier zwemmen ze dan ook naartoe.
De bestuurder van de boot die naast de boei ligt, brengt de meisjes vervolgens naar een drijvend bordeel. Hier ontmoet Hushpuppy een vrouw die haar moeder zou kunnen zijn, maar de vrouw laat geen blijk van herkenning zien. Wel kookt ze voor Hushpuppy, danst ze met haar en vertelt ze haar dat ze daar zou mogen blijven. Hushpuppy wil echter naar huis om afscheid te kunnen nemen van haar stervende vader. Daar komt ze ook in oog te staan met de oerossen, die ze naar eigen zeggen als een soort vrienden beschouwt. Na het overlijden van haar vader legt Hushpuppy hem op zijn boot, zet deze in brand en duwt hem de zee in. Ze blijft samen met de andere bewoners achter in de Badkuip.
De rol van Hushpuppy leverde de negenjarige Quvenzhané Wallis, als jongste actrice ooit, een Oscarnominatie op. Ze werd genomineerd in de categorie beste actrice. De film kreeg een nominatie voor beste film, maar de film Argo nam uiteindelijk het beeldje in ontvangst.
Analyse
Wanneer we Hushpuppy voor het eerste zien, is ze vuil en loopt ze rond in alleen een hemd, onderbroek en laarzen. Ze voelt zich duidelijk thuis bij de dieren, die ze voortdurend oppakt en tegen haar oor houdt zodat ze naar hun hart kan luisteren.Samen met haar vader leeft ze op een primitieve manier in de Badkuip en hun leefwijze en de opvoeding van Wink zou je bijna met die van beesten kunnen vergelijken. Een voorbeeld hiervan is de scène waarin een blanke inwoner aan Hushpuppy uitlegt hoe ze een krab met een mes moet ontleden. Wink wordt boos en schreeuwt ‘BEAST IT!’ naar zijn dochter. Hiermee bedoelt hij dat ze de krab met haar blote handen moet openbreken en het vlees uit de krab moet zuigen, als een beest. Wanneer ze dit gedaan heeft noemt hij haar ‘the man’. Wink wil dat zijn dochter leert om in de natuur te overleven, zonder middelen uit de kapitalistische wereld.
Volgens schrijver en columnist Jarvis DeBerry is kritiek onvermijdelijk wanneer je een film maakt met Afrikaans-Amerikaanse mensen in de hoofdrol en hun verbinding met natuur: “When the title of your movie contains the words ‘beasts’ and ‘wild’, you leave yourself open to accusations of racism, to claims that you see black people as primitive, if not altogether savage.”83
83DeBerry, Jarvis. ‘An Unexpected, Enduring Lesson From Beasts of the Southern Wild.’ Colorlines. 16 juli 2012. 17
34 In het toneelstuk waar de film op gebaseerd is, Juicy and Delicious, hebben de twee hoofdpersonages een heel andere afkomst. Waar de rol van Hushpuppy in de film gespeeld wordt door een Afrikaans-Amerikaans meisje, wordt deze rol in het toneelstuk door een blanke jongen vertolkt. Deze verandering is volgens verschillende critici niet incidenteel. Christina Sharpe:
“This transformation and the introduction of black characters into the screenplay does the work of naturalizing their precarity.” 84
Sharpe stelt dat de huidskleur van Hushpuppy en haar vader de barre omstandigheden waarin zij leven verklaart. Alleen een Afrikaans-Amerikaans kind kan volgens haar in zulke omstandigheden gepositioneerd worden, zonder dat verdere uitleg van hun situatie noodzakelijk is. Er leven echter niet alleen maar Afrikaans-Amerikaanse mensen in de Badkuip. Blanke en gekleurde mensen leven er in vrede naast elkaar zonder dat hun etniciteit ooit onderwerp van gesprek is. Geen van hen hebben een baan en geen van hen geeft hun kinderen normale scholing. De blanke mensen leven op dezelfde primitieve manier als Hushpuppy en haar vader. Alle mannen, zowel de blanke als de gekleurde inwoners, zijn dronkenlappen.
In tegenstelling tot het stereotype van Afrikaans-Amerikaanse vaders die niet aanwezig zijn in het leven van hun kinderen, voedt Wink zijn dochter in zijn eentje op. Toch zorgt de keuze voor Afrikaans-Amerikaanse acteurs in de hoofdrollen voor een aantal stereotypes. De opvoeding van Wink geeft namelijk geen positief beeld van Afrikaans-Amerikaanse vaders. Ondanks dat de blanke vaders in de film veel gemeen met hem hebben, toont geen van hen het agressieve gedrag dat karakteristiek is voor het personage van Wink. Op onverwachtse momenten uit hij opeens zijn woede en agressie. Het negatieve stereotype van een afwezige vader wordt in de film dus vervangen door een negatief stereotype van een aanwezige vader.
Schrijfster Bell Hooks stelt dat zowel Hushpuppy als Wink een moderne variant van oude stereotypes vertegenwoordigen.
“Wink is the representative hard badass black man. His character is a composite of all the racist/sexist hateful stereotypes that mass media projects about black masculinity.” 85
Het personage van Wink past binnen het eerder beschreven stereotype van de buck. Hij is een wetteloze, alcoholistische, agressieve man met stemmingswisselingen die immuun lijkt te zijn
84Sharpe, Christina. ‘Beasts of the Southern Wild – The Romance of Precarity I’. Social Text Online. 27 september 2013. 15 november 2016. <http://socialtextjournal.org/beasts-of-the-southern-wild-the-romance-of-precarity-i/>
85Hooks, Bell. ‘No Love in the Wild.’ NewBlackMan (in Exile). 6 september 2012. 16 november 2016. <http://www.newblackmaninexile.net/2012/09/bell-hooks-no-love-in-wild.html>
35 voor zowel fysieke als mentale pijn. Zijn agressieve karakter zien we onder andere terug wanneer hij een explosief in de dijk plaatst en de meerdere keren waarop hij zijn agressie op zijn dochter afgereageerd. Soms toont Wink zijn genegenheid naar Hushpuppy, maar deze momenten duren nooit lang. Regelmatig zien we bij haar de angst voor haar eigen vader. Wanneer ze haar eigen huis in brand steekt, blijft ze binnen zitten totdat haar vader haar woedend komt zoeken. Ze vlucht voor hem, waaruit blijkt dat ze banger is voor haar eigen vader dan voor de brand waar ze niet voor vluchtte. Ook de andere inwoners van de Badkuip zijn duidelijk bang voor Wink. Ze spreken hem nooit tegen en ondanks dat hij ziek is, blijft hij tot zijn dood hun leider.
Volgens Hooks is ook Hushpuppy een hedendaagse variant van de stereotypes afkomstig uit de tijd van de slavernij. Haar vader vertelt haar voortdurend dat ze sterk moet zijn, niet mag huilen en dat ze op niemand anders kan rekenen dan zichzelf. Hooks:
“She is a miniature version of the ‘strong black female matriarch,’ racist and sexist representations have depicted from slavery on into the present day.” 86
Sommige critici stellen zelfs dat Hushpuppy niets anders is dan een herneming van het altijd schattige pickaninny stereotype.87 De film eindigt met een niet alleen moederloze, maar ook
vaderloze Hushpuppy. We krijgen geen enkele reden om te geloven dat haar niet hetzelfde lot te wachten staat als haar vader of als de prostituees die ze aan het eind van de film ontmoet.
2.2.3 12 Years a Slave (2013)
Narratief
12 Years a Slave is gebaseerd op het gelijknamige autobiografische boek van Solomon Northup
uit 1853. Northup is een Afrikaans-Amerikaanse violist die met zijn vrouw en twee kinderen als vrij man in Saratoga Springs, New York leeft. Twee mannen lokken hem naar Washington met de belofte van een optreden en makkelijk geld. In werkelijkheid drogeren ze Northup en wanneer hij de volgende dag wakker wordt, is hij gevangengenomen door slavenhandelaars. Ze mishandelen hem en dwingen hem om zichzelf van nu af aan Platt te noemen. Samen met andere slaven wordt hij afgevoerd naar New Orleans. Daar wordt Northup samen met Eliza, die haar twee kinderen achter moet laten, verkocht aan William Ford. Ford zorgt relatief goed voor zijn slaven en geeft Northup zelfs een viool nadat hij hem geholpen heeft. De spanningen lopen
86Hooks, Bell. ‘No Love in the Wild.’ NewBlackMan (in Exile). 6 september 2012. 16 november 2016.
<http://www.newblackmaninexile.net/2012/09/bell-hooks-no-love-in-wild.html>
87Hackett, Tom. ‘The Racism of Beasts of the Southern Wild.’ New Republic. 19 februari 2013. 14 november 2016.
36
echter hoog op tussen Northup en opzichter John Tibeats en na een gevecht hangt Tibeats Northup op. Een andere opzichter weet hem net op tijd te stoppen, maar Ford denkt dat Northup niet langer veilig bij hem is en verkoopt hem door aan Edwin Epps.
In tegenstelling tot Ford behandelt Epps zijn slaven als beesten die alleen maar moeten gehoorzamen en werken. Wie naar zijn idee te weinig katoen geplukt heeft die dag, krijgt zweepslagen. Op de plantage ontmoet Northup de favoriete slavin van Epps, Patsey. Ze wordt seksueel mishandeld door Epps en, uit jaloezie, getreiterd en fysiek mishandeld door diens vrouw. Wanneer er door wormen niet meer op Epps land gewerkt kan worden, stuurt hij de slaven naar de plantage van Judge Turner. Van hem krijgt Northup de kans om viool te spelen op een feest en om de verdiensten daarvan te houden. Dit geld gebruikt hij later om een blanke arbeider van Epps te betalen om een brief naar zijn vrienden in New York te sturen. De man stemt erin mee, maar verraadt Northup bij Epps. Northup is in staat Epps ervan te overtuigen dat de man liegt en hij verbrandt de brief voordat iemand deze te zien krijgt.
Samen met een Canadese timmerman, Samuel Bass, begint Northup te werken aan de bouw van een tuinhuisje. Bass confronteert Epps met de manier waarop hij zijn slaven behandelt. Hij is tegen de slavernij en vindt dat blanken en zwarten gelijk zouden moeten zijn. Wanneer Patsey naar het huis van buurman Shaw is gegaan voor een stuk zeep om zichzelf te wassen, beschuldigt Epps haar ervan dat ze een affaire met hem heeft. Hij dwingt Northup om Patsey zweepslagen te geven, maar wanneer hij dit volgens hem niet hard genoeg doet, neemt hij het van hem over net zolang totdat Patsey niet meer op haar benen kan staan.
Op een later moment vertelt Northup over zijn ontvoering aan Bass en vraagt ook hem of hij een brief naar zijn contacten in New York kan sturen. Bass gaat hiermee akkoord en enige tijd later wordt Northup bevrijd door meneer Parker, een winkelier die hij kent uit Saratoga. Alle andere slaven, waaronder Patsey, blijven achter op de plantage en Northup keert na twaalf jaar slaaf te zijn geweest als vrij man naar huis. Hier wordt hij opgewacht door zijn vrouw, twee kinderen, schoonzoon en kleinzoon, die naar hem vernoemd is. Uit de aftiteling blijkt dat Northup de processen verloren heeft die hij tegen zijn ontvoerders en slavenhandelaar heeft aangespannen. Waar, wanneer en hoe Northup is overleden, is onbekend.
De film ontving een Oscar voor beste film. Chiwitel Ejiofor ontving een nominatie in de categorie beste acteur voor zijn vertolking van Solomon Northup. Lupita Nyong’o won een Oscar voor de rol van Patsey in de categorie beste vrouwelijke bijrol.
37 Analyse
De slavernij is en blijft een gevoelig onderwerp en een film hierover zal waarschijnlijk nooit immuun zijn voor kritiek over stereotypes en racisme. De kritiek op 12 Years a Slave is met name gericht op de keuze van regisseur Steve McQueen om brutaliteit een grote rol te laten spelen in de film. Hij gaat van de ene gewelddadige scène over in de andere. De brutaliteit en het vele geweld dat in de film getoond worden, geven volgens filmrecensent Armond White geen correcte weergave van de geschiedenis:
“Brutality, violence and misery get confused with history in 12 Years a Slave.” 88
Volgens hem hoort de film tot het genre torture porn, omdat we de personages voortdurend in pijn zien. In een artikel van het tijdschrift Civil War History bespreken verschillende historici de film en komen tot dezelfde conclusie: de film, die gepresenteerd wordt als historisch drama,
geeft een incorrecte weergave van de geschiedenis. Zo stelt Susan Eva O’Donovan, professor geschiedenis, dat slavernij over de uitbuiting van arbeid ging en niet draaide om fysieke mishandeling. 89 Dit betekent niet dat slaven niet gestraft werden. De straffen waren echter niet
alleen fysiek. Slavenhandelaars maakten vaak gebruik van psychologische straffen door de vriendschappen, angsten en familierelaties van slaven uit te buiten.
Ondanks dat er door verschillende critici en historici kritiek wordt gegeven op deze representatie van slaven, komen de meest gewelddadige scènes overeen met het boek waar de film op gebaseerd is. Zo wordt de meest schrijnende scène uit de film, de scène waarin Patsey zweepslagen krijgt van Epps, in detail omschreven in het boek. Dit geldt ook voor de scène waar Northup gevangen wordt genomen en zweepslagen krijgt van de slavenhandelaars. Ook de scène waarin Northup opgehangen wordt door Tibeats komt rechtstreeks uit zijn memoir. Ongeacht of het boek authentiek is of niet (hier worden regelmatig vraagtekens bij gezet), zijn de brutaliteiten dus geen verzinsels van McQueen.
Toch is hij niet altijd trouw gebleven aan de tekst. McQueen en scenarioschrijver John Ridley hebben ervoor gekozen om verschillende scènes toe te voegen en te wijzigen. Deze scènes zijn dus per definitie fictief en kunnen ons veel zeggen over de intentie van de makers over de manier waarop zij het leven van de slaven af wilden beelden. Een overeenkomst tussen deze toegevoegde scènes is dat de focus ligt op het leed van de vrouwelijke personages en de onmacht van Northup, omdat hij hen niet kan beschermen. Zo zien we in de eerste scène van de film hoe Northup een vrouw bevredigt. Deze scène komt niet voor in het boek, maar benadrukt de
88 White, Armond. ‘Dud of the Week; 12 Years A Slave reviewed by Armond White for CityArts.’ New York Film Critics
Circle. 16 oktober 2013. 14 november 2016. <http://www.nyfcc.com/2013/10/3450/#.Ul7UL1L30pU.twitter>
38 machteloosheid van Northup om de slavin te redden. De enige troost die hij kan bieden is fysiek en dit is maar voor een korte periode. Gelijk na haar orgasme draait ze zich huilend om.
Een andere toegevoegde scène waar wederom de onmacht van Northup wordt benadrukt, speelt zich af op een boot die de slaven naar het zuiden vervoert. In het boek overlijdt één van de slaven aan de pokken, maar in de film wordt hij vermoord door een zeeman die op het punt staat een slavin te verkrachten. Wanneer de slaaf hem tegen probeert te houden, steekt de zeeman hem neer. Northup kijkt hulpeloos toe wanneer dit gebeurt. Volgens Stephanie Li is het zeer onwaarschijnlijk dat deze scène daadwerkelijk plaats had kunnen vinden in die tijd. De zeeman bezit de slaaf namelijk niet en zou gestraft worden voor het doden van een waardevolle slaaf. 90 Deze toegevoegde scène benadrukt met name de passiviteit van Northup
die hij gedurende de hele film houdt wanneer hij getuige is van gruwelijkheden. Hij grijpt nooit in, omdat hij weet dat het zijn dood zal betekenen.
Een belangrijke scène in de film is het moment waarop Patsey Northup wanhopig smeekt om haar uit haar lijden te verlossen door haar te vermoorden. In het boek is het echter de vrouw van Epps en niet Patsey zelf die Northup vraagt om haar te vermoorden. In het boek zegt Northup wel dat ze geen enkele troost in haar leven had. Het idee dat ze niet meer zou willen leven, is hier waarschijnlijk uit afgeleid. Deze scène geeft duidelijk de manier waarop vrouwelijke slaven in de hele film afgebeeld worden weer, namelijk als slachtoffers. Zo zien we
de slavin Eliza alleen maar huilend en schreeuwend in beeld, rouwend om haar kinderen van wie ze gescheiden is. De zwarte vrouwen worden in de film dus als slachtoffers afgebeeld en bij de mannen ligt de focus op hun machteloosheid.
Het plaatsen van zwarte mensen in een slachtofferrol is volgens verschillende critici stereotyperend. Volgens G. Sampath voldoet de film zelfs aan alle criteria van een stereotyperende film over de slavernij:
“Black people suffering – tick; psycho-sadist slave owner – tick; gut-churning violence – tick; white benefactor – tick.”91
Deze kenmerken zijn inderdaad allemaal aanwezig in de film, maar ook deze komen rechtstreeks uit het boek en kunnen niet genegeerd worden wanneer je het verhaal van Northup wil vertellen. Dit heeft McQueen dan ook gedaan en daar waar hij niet trouw is gebleven aan het boek, heeft hij geprobeerd de innerlijke levens van de personages in beeld te brengen. Hij