Balansmanagement en matching

Een belangrijk instrument om aan de (toekomstige) pensioenverplichtingen te kunnen voldoen, is het toepassen van balansmanagement. Dit betekent dat de beleggingen voor een groot deel de

beweging van de pensioenverplichtingen volgen. Een belangrijke oorzaak voor de schommelingen in

24 de pensioenverplichtingen is de ontwikkeling van de rente. Om het renterisico te beheersen wordt een matchingportefeuille aangehouden, bestaande uit (euro)staatsobligaties, swaps en hypotheken.

Dynamisch balansbeheer is één van de mogelijkheden om aan balansmanagement invulling te geven, waarbij de afdekking van verplichtingen geborgd wordt en ook maximaal geprofiteerd kan worden van opwaartse bewegingen van de financiële marken. In 2022 wordt hier verdere invulling aan gegeven.

3.12 Renteafdekking

Bij de bepaling van de technische voorzieningen wordt uitgegaan van een actuele rente conform de door DNB afgegeven rentetermijnstructuur (RTS). Dit betekent dat deze voorziening onderhevig is aan renteschommelingen. Een belangrijk onderdeel van balansmanagement is ervoor zorgen dat de mutaties in de technische voorzieningen, veroorzaakt door renteschommelingen, worden

opgevangen. Hiermee wordt het renterisico gematigd. Om dit te bereiken wordt een deel van de beleggingen (met name renteproducten) op zodanige wijze belegd, dat bij een renteschommeling de beleggingen grotendeels eenzelfde beweging maken. Dit wordt renteafdekking (of rentehedge) genoemd. De vermogensbeheerder van de liability driven investing (LDI)-portefeuille heeft de opdracht een deel van de beleggingen op die manier te beleggen. Dit wordt een hedgeopdracht genoemd. Maandelijks monitort het fonds in welke mate deze maatregel effectief is. Het fonds heeft ervoor gekozen om het renterisico voor 80% af te dekken op basis van de UFR. In de praktijk wordt dit gerealiseerd door 59% van de marktrentebeweging af te dekken.

Het grootste deel (ruim 97%) van de hedgeopdracht wordt verzorgd door Achmea Investment Management. Zij heeft gedurende 2021 vanuit haar mandaat de opdracht gekregen 57,3% van de marktrentebeweging af te dekken. Het restant van de renteafdekking wordt ingevuld met

hypotheken.

25

4 RISICOBEHEERSING

4.1 Risicomanagementbeleid

Het doel van risicomanagement is een beheerste en integere bedrijfsvoering die bijdraagt aan de missie, visie, kernwaarden en strategische doelstellingen van het fonds welke als uitgangspunt gelden voor het risicomanagementbeleid.

De processen rondom risicomanagement zijn opgenomen in het risicomanagementbeleid, dat is gebaseerd op het Risk Appetite Value Chain (RAVC^©)-model. In dit model staan vier domeinen centraal: kapitaalmanagement, producten en uitbesteding, reputatiemanagement en besturing. De strategische doelstellingen, de risicohouding en de risicobereidheid voor deze domeinen zijn benoemd, vastgesteld en vastgelegd in het beleid. Ook zijn de strategische risico’s gedefinieerd.

Naast de strategische risico’s zijn op basis van de diverse processen die het fonds zelf uitvoert, of heeft uitbesteed, ook de financiële en operationele risico’s (en beheersmaatregelen) in kaart gebracht.

Periodiek voert het fonds risicoanalyses door de gehele procesketen uit op specifieke thema’s zoals integriteit, privacy en ESG.

De risico’s worden systematisch gemonitord, geïdentificeerd en beoordeeld (minimaal eens per kwartaal). Vervolgens worden er, indien nodig, acties geformuleerd en uitgevoerd. Het

risicomanagement is op deze wijze integraal verbonden met de missie, visie, kernwaarden en doelstellingen van het fonds. Eind 2021 is het risicomanagementbeleid aangescherpt en opnieuw door het bestuur vastgesteld.

4.2 In control

Het risicomanagement maakt integraal deel uit van de organisatie, processen en systemen. De risicofunctie binnen het fonds beoordeelt het geheel van risico’s in hun samenhang.

Het risicomanagement is opgebouwd uit drie defensielinies:

1. Het bestuur draagt de verantwoordelijkheid voor de opzet, bestaan en werking van het beleid, de processen en de bijbehorende beheersmaatregelen. Het bestuur heeft de uitvoering van het risicomanagement gedelegeerd aan de bestuurscommissies. Deze worden daarin ondersteund door het bestuursbureau met de risicomanager.

2. De tweede lijn bestaat uit de sleutelfunctiehouder risicobeheer, de compliance officer en de sleutelfunctiehouder actuariaat. De sleutelfunctiehouder risicobeheer draagt de

verantwoordelijkheid voor het risicomanagement. De risicomanagementcommissie, de

risicomanager en de compliance officer ondersteunen de sleutelfunctiehouder risicobeheer in de uitvoering van de werkzaamheden. Dat behelst beleidsvoorbereidende taken, zoals het onderhouden van het risicoraamwerk alsook het vaststellen in welke mate de beheersmaatregelen hebben

gewerkt. De compliance officer ziet hierbij specifiek toe op de naleving van de voor het fonds geldende gedragscode door de in de gedragscode genoemde verbonden personen.

3. De derde lijn bestaat uit de sleutelfunctiehouder interne audit met ondersteuning van de Interne auditcommissie en de vervuller van de interne audit. Zij stellen een jaarlijks auditplan op en voeren dit auditplan vervolgens uit. Uit de uitgevoerde audits moet de effectieve werking van de

beheersmaatregelen aantoonbaar zijn en moet inzichtelijk worden dat de beheersmaatregelen niet

26 alleen bestaan, maar ook werken en dat de combinatie van eerste en tweede lijn heeft geleid tot een beheerste en integere bedrijfsvoering.

4.3 Risicohouding

De risicohouding van het fonds is in het algemeen te typeren als ‘gebalanceerd’. Dit betekent dat het bestuur overall geen onnodige risico’s accepteert, maar tegelijkertijd erkent dat sommige risico’s niet volledig te mitigeren zijn tegen aanvaardbare voorwaarden en dat er ook risico’s bestaan die,

wanneer bewust genomen, een beloning kunnen opleveren. Dit laatste heeft vooral betrekking op het bewust nemen van beleggingsrisico’s.

Het fonds maakt onderscheid naar een financiële en niet-financiële risicohouding. Binnen deze risicohouding wordt onderscheid gemaakt naar vier domeinen van het RAVC-model, omdat het bestuur meent dat de risicohouding voor het fonds verschillend is voor de vier domeinen binnen het fonds.

Financiële risicohouding

Pensioenfonds Notariaat streeft ernaar om de nominale aanspraken waardevast na te komen, de toeslagverlening is echter voorwaardelijk. Het bestuur stelt samen met sociale partners vast binnen welke risicogrenzen het pensioenresultaat op de lange termijn moet uitkomen. Daarbij wordt de risicobereidheid van de deelnemers en pensioengerechtigden betrokken. Deze risicohouding is nader behandeld in hoofdstuk 3.10. De risicohouding vanuit het risicobeleid is in onderstaande tabel geduid.

Domein Duiding risicohouding

Kapitaal- management

• de financiële huishouding van het fonds

• de beleggings-overtuigingen

Voor het behalen van de doelstelling om meer dan een nominaal pensioen te bieden, is het bewust nemen van enig beleggingsrisico noodzakelijk.

Niet-financiële risicohouding

De niet-financiële risicohouding is van toepassing op de onderstaande domeinen. Het fonds accepteert een geringe mate van blootstelling aan risico’s omdat risico’s voor onderstaande domeinen geen beloning oplevert, maar alleen kan resulteren in (financiële of reputatie)schade.

Domein Duiding risicohouding

Besturing • gedrag en leiderschap

• cultuur

• governance

• kernwaarden

Cultuur, leiderschap en gedrag van het bestuur is essentieel om de doelstellingen van het fonds als team te realiseren en eisend te zijn in de uitbestedingsketen.

Product &

Uitbesteding

• de uitvoeringsprocessen

• de pensioenregeling

• de kwaliteit van dienstverlening

• de monitoring van de

(IT-)organisatie van het fonds en de uitbestedingsrelaties

Het is wenselijk dat de uitvoering van de pensioenregelingen, welke in geval van het fonds geheel zijn uitbesteed,

minimale risico’s met zich meebrengt. De uitvoering dient tijdig, correct en volledig te zijn.

• voldoen aan wet- en regelgeving

Het bestuur bewaakt de reputatie zorgvuldig omdat het vertrouwen van deelnemers in het fonds cruciaal is. De integriteit van het bestuur is van groot

27

• reputatie gerelateerde overtuigingen belang voor een fonds als arbeidsvoor-waardelijke financiële instelling en voor het vertrouwen van belanghebbenden.

Het fonds acccepteert binnen de eigen organisatie geen enkel risico. Het fonds accepteert enig risico met betrekking tot de externe omgeving omdat het fonds dit niet volledig kan beheersen.

4.4 Risico’s